بررسی تحلیلی ویژگی تأثیرپذیری انسان، با تأملی بر رویكرد عاملیت آدمی و تبیین پیامدهای آن در تعلیم و تربیت
الموضوعات :
حبیب اله تبریزی
1
,
مسعود صفایی مقدم
2
,
خسرو باقری
3
,
سید جلال هاشمی
4
1 - آموزش و پرورش
2 - دانشگاه شهید چمران اهواز
3 - دانشگاه تهران
4 - دانشگاه شهید چمران اهواز
الکلمات المفتاحية: تاثیرپذیری انسان, عاملیت آدمی, تعلیم و تربیت, اراده آزاد, دلالت های تربیتی,
ملخص المقالة :
این پژوهش تأثیرپذیری انسان را با تأکید بر عاملیت انسانی و پیامدهای آن در تعلیم و تربیت بررسی می‌کند. تحلیل مفاهیم اراده آزاد، عاملیت، استقلال و اصالت نشان می‌دهد که اراده آزاد نه‌تنها مسئولیت اخلاقی را به همراه دارد، بلکه برای ارزش اخلاقی و خودگردانی نیز ضروری است. بر اساس انسان‌شناسی اسلامی و شواهد قرآنی، عاملیت انسان در شکل‌گیری هویت و سرنوشت او نقش اساسی دارد. در مقابل، دیدگاه شبکه‌ای، انسان را نه عاملی مستقل، بلکه عضوی از یک سیستم در حال تعامل می‌بیند. با این حال، نظریه عاملیت، رفتار انسان را در قالب کنش‌های جمعی و اجتماعی تحلیل می‌کند و بر نقش آگاهی و اراده در تمایز او از سایر موجودات تأکید دارد. این نگاه ترکیبی، دلالت‌هایی برای تعلیم و تربیت دارد، از جمله: ۱) تأکید بر احترام به فردیت و اراده آزاد به‌عنوان مبنای تربیت اخلاقی بدون اجبار؛ ۲) تقویت یادگیری مستقل و تفکر انتقادی از طریق تعامل فعال با محیط و شبکه‌های اطلاعاتی؛ ۳) پرورش مهارت‌های تصمیم‌گیری و خودتنظیمی در بستر شبکه‌های اجتماعی و فرهنگی. در نهایت، این پژوهش پیشنهاد می‌کند که نظام‌های تربیتی با تلفیق واقع‌بینانه عاملیت فردی و ساختارهای شبکه‌ای، رویکردی جامع و پویا به تربیت اتخاذ کنند.
-ابراهیمی دینانی، غلامحسین (۱۳۹۱). معاد، تهران، انتشارات حکمت
-باقری، خسرو(۱۳۹۹). عاملیت انسان رویکردی دینی و فلسفی، تهران: نشر واکاوش
-باقری، خسرو (۱۴۰۱) .تربیت در افق عاملیت انسان. تهران: نشر واکاوش
-تلخابی، محمود (۱۳۹۱). پیوند میان علوم اعصاب و تربیت: چالش ها و امیدها، فصلنامه تازه های علوم شناختی تابستان (۱۳۹۱) شماره ۲۰
-طباطبايى، سید محمدحسین (۱۳86). الميزان فى تفسير القرآن، مترجم، سيد محمد باقر، موسوي همداني ، چاپ پنجم،: قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعهى مدرسين حوزه علميه قم
-عیسوی، کلودیا و عبداللهی، داوود(۱۳97). اثر دین،اعتقاد و ایمان در زندگی انسان امروزی،دومین کنفرانس دانش و فناوری روانشناسی،علوم تربیتی و جامعه شناسی ایران،تهران
-مدنی فر، محمدرضا (۱۳۹۵). تبیین ماهیت و ویژگی های پژوهش تربیتی از منظر عاملیت انسان. پایان نامه ی دکتری، دانشگاه تهران
-Nicholas A. Christakis, James H. Fowler, (2011), Connected: The Surprising Power of Our Social Networks and How They Shape Our Lives -- How Your Friends' Friends' Friends Affect Everything You Feel, Think,
and Do -Fischer, J. M., Kane, R., Pereboom, D., & Vargas, M. (2007). Four views on
free will. Blackwell Publishing
