نسبت «خود» و «دیگری» در اندیشة سیاسی «جواد طباطبایی»
الموضوعات :
فاطمه بختیار
1
,
سیدخدایار مرتضوی
2
,
سیدمحسن علوی پور
3
1 - دانش‌آموخته دکتری علوم سیاسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیار، گروه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - دانشیار گروه علوم سیاسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ایران
الکلمات المفتاحية: گسست و پیوست, «خود», «دیگری», سنت و مدرنیته.,
ملخص المقالة :
نسبت «خودِ» سنتی ایرانی و «دیگریِ» مدرن غربی در اندیشة سیاسی «جواد طباطبایی»، مسئله این مقاله است. نظریۀ «شانتال موفه» به عنوان چارچوب نظری انتخاب شده و بر مبنای آن به این مسئله نگریسته و ابعاد آن بررسی شده است. یافتههای این مقاله، نخست نشان می‌دهد که طباطبایی، مفروضات خود را بر اصل «گسست» استوار مینماید و همانند بلومنبرگ آلمانی، ضمنِ اصالت بخشیدن به مدرنیته و اجتنابناپذیری آن، قائل به نظریة «گسست» است. دوم اینکه وی نسبت «خود» و «دیگری» را از منظر مواجهۀ میان سنت و مدرنیته پیگیری مینماید و برخلافِ هواداران سنت، تجدد را در تضاد و تقابل با «سنت» قرار نمیدهد. همچنین برخلاف هوادارانِ تجددِ غربی، عصر سنت را سپریشده و مانع پیشرفت و توسعه نمیداند. از منظر وی، تداوم تاریخی و ارتباط با دنیای جدید، نه با سنت‌گریزی و سنتپذیریِ مقلدانه و نه با پذیرش بی‌کم‌و‌کاست مدرنیتة غربی، بلکه با احیای امکانات خردگرایانة سنت در پیوند با مفاهیم دنیای جدید ممکن میگردد. طباطبایی، فهم منطق سنت را در پرتو الزامات دنیای جدید پی میگیرد و بدینسان برخلاف طرفداران سنت و تجدد، از غیریتسازی «خود» و «دیگری» میان این دو پرهیز مینماید.
اشمیت، کارل (1397) لویاتان در نظریة دولت تامس هابز، معنا و شکست یک نماد سیاسی، ترجمه شروین مقیمی زنجانی، تهران، روزگار نو.
---------- (1390) الهیات سیاسی، ترجمة لیلا چمن¬خواه، تهران، نگاه معاصر.
پورزکی، گیتی (1400) «مواجهه با دیگری: موفه یا هابرماس»، دوفصلنامه سیاست نظری، شماره 29، بهار و تابستان، صص 337-372.
جودی، بهنام و دیگران (1399) «ایدة کارل لویت دربارة مبانی الهیاتی اندیشة تاریخی- سیاسی روشنگری در بستر سنت ضد روشنگری آلمانی و منتقدان آن»، تهران، فصلنامه پژوهش سیاست نظری، شمارة 28، صص 109-137.
---------------- (1397) «جدال نظری کارل لویت و هانس بلومنبرگ: دوران جدید به‌مثابة دنیوی¬ شدن آخرت‌اندیشی یا دنیوی¬ شدن از راه آخرت¬اندیشی»، غرب‌شناسی بنیادی، سال نهم، شمارة دوم، صص 25-50.
خالقی دامغانی، احمد و دیگران (1396) «پژوهشی درخصوص مفهوم سنت در اندیشة جواد طباطبایی»، فصلنامة سیاست، دورة چهل¬وهفتم، شمارة 4، صص 891-907.
ریستر، برتولد (1394) کارل لُویت، کاوشی نقادانه در باب تاریخی¬گری، ترجمه زانیار ابراهیمی، تهران، فلات.
سندل، مایکل (1397) اخلاق در سیاست، ترجمه افشین خاکباز، تهران، فرهنگ نشر نو.
طباطبایی، جواد (1382) «بدون سنت نمی¬توان اندیشید»، نشریة بازتاب اندیشه، شمارة 43، صص 13-19.
------------ (1386الف) مکتب تبریز و مبانی تجددخواهی، چاپ دوم، تبریز، ستوده.
------------ (1386ب) نظریة حکومت قانون در ایران، تهران، ستوده.
------------ (1387) جدال قدیم و جدید؛ از نوزایش تا انقلاب فرانسه، تهران، ثالث.
------------ (1397) «دلِ ایران¬شهر»، مجله سیاست¬نامه، سال سوم، شمارة 10، ص 18.
------------ (1398) «جدایی سنت از نص؟»، مجله سیاست¬نامه، سال سوم، شمارة 12، صص 111.
لویت، کارل (1396) معنا در تاریخ، ترجمة سعید حاجی ناصری و زانیار ابراهیمی، تهران، علمی و فرهنگی.
نظری، علی¬اشرف (1394) «بازخوانی انتقادی مفهوم امر سیاسی در نظریه کارل اشمیت»، فصلنامه سیاست، دورة چهل¬وپنجم، شماره 4، زمستان، صص 991-1014.
Erman, Eva (2009) What is wrong with agonistic pluralism?: Reflections on conflict in democratic theory https://doi.org/10.1177/0191453709343385.
Laclau, Ernesto and Chantal Mouffe (2001) Hegemony and Socialist Strategy: Towards a Radical Democratic Politics, 2nd edition (London: Verso).
Moufee, Chanta (1999) Democratic Paradox, (London: Verso).
Sternhell, Zeev (2010) “The Anti-Enlightenment Tradition”, Translated by David Maisel, Yale University.
Wallace, Robert M (1999) “Translator’s Introduction in The Legitimacy of the Modern Age”, translated by Robert M. Wallace, MIT Press.
