شناسایی و اولویتبندی پیشرانهای توسعه اقتصادی در ایران
الموضوعات :
سید محمد موسی مطلبی
1
,
غلامرضا اسکندریان
2
,
علی رنجبرکی
3
1 - اﺳﺘﺎدﯾﺎر گروه اﻗﺘﺼﺎد پژوﻫشگاه ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎنی و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﺟﺘﻤﺎعی ﺟﻬﺎددانشگاهی، اﯾﺮان
2 - استادیار گروه جامعهشناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی
3 - اﺳﺘﺎدﯾﺎر گروه اﻗﺘﺼﺎد پژوﻫشگاه ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎنی و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﺟﺘﻤﺎعی ﺟﻬﺎددانشگاهی، اﯾﺮان
الکلمات المفتاحية: توسعه اقتصادی, رشد اقتصادی, عوامل رشد, عوامل توسعه, پیشران های توسعه پیشران های رشد,
ملخص المقالة :
هدف اصلی این مطالعه شناسایی اصلی ترین پیشران توسعه اقتصادی کشور است. چارچوب مفهومی: در این پژوهش عوامل توسعه و رشد اقتصادی در رویکردهای متفاوت استخراج و در اختیار کارشناسان با رویکردهای متعدد قرار میگیرد و عوامل استخراج شده اجماعی از صاحب نظران را در مورد پیشرانهای رشد و توسعه اقتصادی به دست میدهد. روش: در این مطالعه با روش تحلیل محتوی، روش دلفی و روش تحلیل ساختاری پیشران های توسعه اقتصادی کشور شناسایی و اولویت بندی شده است. در گام نخست 40 عامل توسعه با روش تحلیل محتوی شناسایی و سپس با روش دلفی نظرات 19 نفر از کارشناسان توسعه کشور کسب شده است. تحلیل داده ها با استفاده از ماتریس اثرات متقابل و نرم افزار میک مک انجام شده است. یافته ها: شش پیشران توسعه کشور عبارت است از: بهبود تعاملات بین المللی و منطقه ای و اصلاح کیفیت نظام بروکراسی دولت، نظام تصمیم سازی و تصمیم گیری (ارتقاء آگاهی و افزایش کاربست علم، رهایی از تسخیرشدگی)، کیفیت نظام قضایی، ساختار اقتصادی و نیز حمایت از سرمایه گذاری داخلی بخش خصوصی. بررسی تاثیرات مستقیم نشان میدهد که پیشران نظام تصمیم گیری و تصمیم سازی تاثیر گذارترین است که به طور مستقیم بر اصلاح نظام بروکراسی موثر است. بررسی تاثیرات غیرمستقیم نیز نشان میدهد که نظام تصمیمگیری و تصمیم سازی به عنوان یک پیشران توسعه بر حمایت از سرمایهگذاری داخلی بخش خصوصی و اصلاح ساختار اقتصاد تاثیر میگذارد. نتیجه گیری:اصلاح نظام تصمیم سازی و تصمیم گیری اصلیترین و موثرترین پیشران توسعه اقتصادی کشور است
1. الوندی محسن، محمد افتخارمنش. بررسی معیارهای انتخاب راه حل برنامه ریزی منابع سازمان ERP با استفاده از روش دلفی در ایران. کنفرانس سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان، وزارت علوم و تحقیقات و فناوری. 1387، دوره یک 2. ايوبي پور، محمد، عيوضي، محمدرحيم،(1398)، تعيين پيشران هاي تمدن سازي نوين اسلامي با رويكرد تحليل تأثير متقاطع، مطالعات بنيادين تمدن نوين اسلامي، دوره 2، شماره 1، صص 400-387) 3. تقیلو علی اکبر،سلطانی ناصر، آفتاب احمد، 1395، پیشران های توسعه روستایی ایران، برنامه ریزی و آمایش فضا، دوره بیستم شماره 4، صص 28-1) 4. خاوری، سعید؛ میرجلیلی، سید حسین ؛ مومنی، فرشاد؛1396؛ کاربرد نظریه اقتصاد ساختاری جدید در توسعه اقتصادی ایران در قالب چارچوب GIF جهت تعیین بخشهای پیشران دوره 9، شماره 17، بهار و تابستان 1396، صفحه 233-268 5. رحمانی، اسرین، نجفی سیّد محمّدباقر، کریمی، محمّدشریف، 1397، مقدمه ای بر معیارهای انتخاب دانش های پیشران، مدیریت اطلاعات، دوره 34 شماره 2، صص 516-487) 6. رفیعی حسن، سعید مدنی قهفرخی، مروئه وامقی. 1387 . مشکلات اجتماعی در اولویت ایران. مجله جامعه شناسی ایران. دوره نهم، 1387 شماره 1 و2 ، صص 160-151 7. روحانی آرش، سعید آجرلو (1394)، آموزش نرم افزار MICMAC : قابل استفاده در پروژه های سناریونویسی و آینده پژوهی 8. رهنما محمد رحیم، کیان شاکرمی و حامد عباسی. 1397. شناسایی و تحلیل پیشران¬های مؤثر بر توسعه منطقه ای استان البرز با رویکرد برنامه ریزی سناریو مبنا. مجله آمایش سرزمین. دوره دهم، شماره اول، بهار و تابستان 1397، صص 166-139 9. شيروانی ناغانی، مسلم، بيات، روح الله، 1397، شناسایی و تحليل پيشران های روند بهبود ارزش افزوده اقتصادی در راستای آینده نگاری شرکتها، راهبرد، سال 25، شماره 86، 69-49.) 10. صادقی، احمد، سعیدی اقدم، مرهان، 1393، شناسایی و رتبهبندی عوامل موثر بر توسعه نیافتگی اقتصادایران نزد نخبگان با استفاده از روش تلفیقی تصمیم گیری آزمون و خطا و فرایند تحلیل شبکهای فازی، سیاستگذاری پیشرفت اقتصادی دانشگاه الزهرا(س)، سال دوم، شمارة 5.) 11. صالحي، قاسم، صحت، سعید، سلامي، سیدرضا، شناسايي و اولويتبندی اثرگذارترين عوامل و پیشرانهای رشد اقتصادی در ايران، مطالعات اقتصاد اسلامی، سال سیزدهم، شماره اول(پیاپي 25)، صص 366-339.) 12. طالبیان حامد، محمد مهدی مولایی، فریما قراری (1394). تحلیل ساختاری به روش میکمک فازی در آینده¬نگاری راهبردی ایران. فصل¬نامه آینده پژوهی ایران، شماره 1، دوره دوم، صص 104-75 13. علی بیگی، جواد، جلالیان، حمید، عزیزپور، فرهاد، مهدی زاده، حسین، تهیه نقشۀ پیشرانهای اصلی برای آینده پژوهی راهبردی، اثرات اجرای طرح سامانۀ گرمسیری بر توسعه دشتهای مهران و گدارخوش در راستای مدیریت برنامه ریزی، پژوهشهاي مديريت راهبردي، سال 24، شماره70، 1397، 167-145 14. محمودزاده، محمود، فتح آبادي، مهدي، 1395، عوامل پیشران بهره وري کل عوامل تولید در صنایع تولیدي ایران، تحقیقات مدلسازي اقتصادي شماره 26، صص 165-141) 15. مولایی محمد مهدی، حامد طالبان. آینده پژوهی مسائل ایران با روش تحلیل ساختاری. فصل¬نامه مجلس و راهبرد، تابستان 1395، سال بیست و سوم، شماره 86 16. http://www.ayandeban.ir/1397/05/iran-1397/ 17. Siyal Saeed, Siyal Abdul Waheed, Rasheed Muhammad Imran, Asif Mubeen, Ali Madad, Suleiman Amran Said; 2016; Critical Success Factors for Economic Development & Growth in Developing Countries: A Case Study of Pakistan; European Online Journal of Natural and Social Sciences; Vol 5, No 4 منابع بخش تحلیل محتوی: منابع 1. اسعدی، مرضیه، 1398، ا نقلاب صنعتی چهارم و اقتصاد دیجیتال: پیشرانهای رشد اقتصادی پایدار، مطالعات کاربردی در علوم مدیریت و توسعه، سال چهارم، شماره 3 (پیاپی17)) 2. اسماعیلی رزی، حسین و نصراصفهانی و علیرضا (1397). «بررسی سناریوهای آینده اقتصاد ایران و اثرات امنیتی آن: رویکرد عدم¬قطعیت بحرانی، فصلنامه آینده¬پژوهی مدیریت"، سال 29، شماره 113، ص 87- 124. 3. البرزي دعوتي، هادي، نصراللهي، اکبر، تحليل روندها و پيشرانهاي مؤثر بر خبر صداوسيما در 5 سال آينده، پژوهشهاي ارتباطي، سال بيست و پنجم، شماره 2(پیای94)، 1397، صص 127-103 4. الوندی محسن، محمد افتخارمنش. بررسی معیارهای انتخاب راه حل برنامه ریزی منابع سازمان ERP با استفاده از روش دلفی در ایران. کنفرانس سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان، وزارت علوم و تحقیقات و فناوری. 1387، دوره یک 5. امانپور، سعيد، صفاييپور، مسعود، ملکي، سعيد، عليزاده، هادی، شناخت و سنجش ارتباط ساختاری پیشرانهای تبیین کننده رهبری استراتژیک در مدیریت شهری(نمونه موردی: کلانشهر اصفهان)، مطالعات جغرافيايي مناطق خشک، دوره هفتم، شماره 28، 1396، 41-25 6. امرایی، بهروز و اشرفی¬پور، مصطفی (1395). «مروری بر توسعه اقتصادی و مهمترین عوامل موثر بر آن با استفاده از رویکرد داده¬های ترکیبی"، اولین همایش ملی مدیریت توسعه. 7. ايوبي پور، محمد، عيوضي، محمدرحيم،(1398)، تعيين پيشران هاي تمدن سازي نوين اسلامي با رويكرد تحليل تأثير متقاطع، مطالعات بنيادين تمدن نوين اسلامي، دوره 2، شماره 1، صص 400-387) 8. بنیاد توسعه فردا (1384)، روش¬های آینده نگاری تکنولوژی، تهران: گلبان 9. بهبودي داوود, محمدزاده پرويز, جبرائيلي سودا، 1388 بررسي رابطه مصرف انرژي و توليد ناخالص داخلي در کشورهاي در حال توسعه و توسعه يافته، مطالعات اقتصاد انرژي زمستان، دوره، 6، شماره 23، صص21- 1 10. پرهیزکار پیمان، توکلی غلامرضا، شفقت ابوطالب، شناسایی و تبیین پیشرانهای آینده منابع انسانی در صنایع دفاعی ج.ا.ایران با رویکرد آینده پژوهش، راهبرد دفاعی، سال 18، شماره 70، 1399، صص 97-70 11. پوراصغر سنگاچین، فرزام، اسمعیل اسدی، رمضان، 1396، جزوه کارگاه آموزشی (SDG) اصول، مبانی، اهداف و شاخصهای توسعه پایدار، سازمان برنامه و بودجه کشور، معاونت امور اقتصادی و هماهنگی برنامه و بودجه، امور برنامهریزی، آمایش سرزمین و محیط زیست 12. پیرداده بیرانوند، کبری، احمدوند، مصطفی، شرفی سرابی، وحید، پیشرانهای انسانی توسعه کارآفرینی در حوزه گردشگری (مورد مطالعه: روستای ایستگاه بیشه در شهرستان خرم آباد)، دوره 9، شماره 4، 1397، صص 578-564 13. تصدیقی، بهروز، (1382)، توسعه پایدار مبانی فلسفی و تحلیل آن از دیدگاه: اكولوژیستها و اكونومیستها، تهران، گزارش تحقیق دفتر بررسی های اقتصادی معاونت حقوقی و امور مجلس، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، 14. تقوایی، مسعود، حسینی خواه، حسین، برنامه ریزی توسعه صنعت گردشگری مبتنی بر روش آینده پژوهی و سناریونویسی (مطالعه موردی: شهر یاسوج)، مجله برنامه ریزی و توسعه گردشگری، سال ششم، شماره 23، 1396، صص 30-8 15. تقیلو علی اکبر،سلطانی ناصر، آفتاب احمد، 1395، پیشران های توسعه روستایی ایران، برنامه ریزی و آمایش فضا، دوره بیستم شماره 4، صص 28-1) 16. تواضعی فر، اسما، شیهکی تاش، مهیم، کشاورز، سهیلا، شناسایی پیشرا نهای مؤثر بر کارآفرینی دیجیتال در کس بوکارهای کوچک و متوسط با رویکرد فراترکیب، سیاست نامۀ علم و فناوری، دورۀ 9، شمارۀ 3، 1398، صص 72-61 17. جعفری صمیمی احمد، منتظری شورکچالی جلال، خزایی ایوب، 1395، بررسی تأثیر شیوه تأمین مالی دولت بر رشد اقتصادی ایران (با تاکید بر درآمدهای نفتی و مالیاتی دولت) 18. جعفری صمیمی، احمد و احمدپور، سیدمحی الدین،1390،بررسی رابطه شاخص عملکرد محیط زیست و رشد اقتصادی در کشورهای توسعه یافته،https://civilica.com/doc/707589) 19. (جعفری صمیمی احمد، اختیاری شهرام، 1387، تأثیر امنیت اقتصادی بر فرآیند رشد اقتصادی در کشورهای عضو کنفرانس اسلامی با تأکید بر ایران، فصلنامه اقتصادمالی دوره 2، شماره 3، تابستان 1387، صص 91-70 20. جهانشاهی امید مهدی قنبری، علی روحانی شناسایی عوامل کلیدی و پیشران های مؤثر بر آینده صنعت سینما در ایران، جامعه، فرهنگ و رسانه، سال هشتم، شماره سی و یکم، تابستان1398، صص 64-44 21. جيروند، عبد الله (1374) ، توسعه اقتصادي، انتشارات مولوي. 22. حافظنیا، محمدرضا(1395). «مقدمهای بر روش تحقیق در علوم انسانی"، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه¬ها (سمت)، تهران. 23. حافظی، حامد (1393). «بررسی نقش سیستم بانکی بر سرمایه¬گذاری بخش خصوصی در ایران"، فصلنامه روند، سال 21، شماره 68، ص 87-120. 24. حکیمی¬نیا، بهزاد و صادق¬زاده تبریزی، محبوبه (1391). «مبانی نظری توسعه و توسعه پایدار"، اصفهان: نشر کنکاش، چاپ اول. 25. حیدری، حسن و علی¬نژاد، رقیه (1393). «بررسی تاثیر متغیر نهادی حاکمیت قانون بر رشد اقتصادی در هشت کشور بزرگ اسلامی «، دانشنامه حقوق اقتصادی، دوره جدید، سال 21، شماره 5، بهار و تابستان. 26. حیدری، حسن؛ اصغری، رعنا و علی¬نژاد، رقیه (1394). «بررسی اثربخشی دولت بر نرخ تورم در کشورهای منتخب منطقه MENA»، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، سال پانزدهم، شماره 57، ص 165-192. 27. دادگر، یداله؛ نظری، روح¬اله و صیامی عراقی و ابراهیم (1392). «دولت و مالیات بهینه در اقتصاد بخش عمومی و کارکرد دولت و مالیات در اقتصاد ایران"، فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، سال دوم، شماره 5، ص 1-29. 28. دادگر، یدا. . . ،(1383) تاریخ تحولات اندیشه اقتصادی، قم، انتشارات دانشگاه مفید، 29. زراء نژاد، منصور، (1387)، توسعه اسلامی با رویکرد نیروی انسانی: مفهوم وروش، مجموعه مقالات همایش اقتصاد اسلامی وتوسعه، مشهد، ارسلان، 72-54 30. درینی، ولی محمد، نامدار جویمی، احسان، پیشرانها و پسرانهای توسعه تعامل در محیط سلامت برخط: رویکرد روانشناسی (مورد مطالعه: کاربران و پزشکان در جامعه سلامت بر خط از طریق گروههای تلگرامی)، روانشناسی سلامت، سال هقتم، شماره 4 (پیاپی 28)، 1397، صص 51-20 31. دهقان خاوري، سعید، میرجلیلی، سید حسین، مومنی، فرشاد، 1396، کاربرد نظریه اقتصاد ساختاري جدید در توسعه اقتصادي ایران در قالب چارچوب GIF جهت تعیین بخشهاي پیشران، نشریه سیاستگذاري اقتصادي، سال نهم، شماره هفدهم، بهار و تابستان) 32. ده ده زاده سیلابی، پروین، احمدی فرد، نرگس، تعیین پیشرانهای کلیدی مؤثّر بر توسعة گردشگری با رویکرد آینده پژوهی( مطالعه موردی: شهرستانهای استان مازندران)، جغرافیا و پایداری محیط، شماره 30، 1398، صص 89-73 33. ربانی، طاها (1391)، شناسایی عوامل کلیدی توسعه¬ی منطقه¬ای با رویکرد برنامه¬ریزی بر چایه سناریو: مطالعه¬موردی آذربایجان شرقی، برنامه¬ریزی و آزمایش فضا، دوره¬ی پانزدهم، شماره 1، صفحات 63-41. 34. رحمانی، اسرین، نجفی سیّد محمّدباقر، کریمی، محمّدشریف، 1397، مقدمه ای بر معیارهای انتخاب دانش های پیشران، مدیریت اطلاعات، دوره 34 شماره 2، صص 516-487) 35. رستمی، فرحناز، احسانی فر، تهمینه، پیشرانهای توسعه کارآفرینی گردشگری روستایی، نشريه كارآفرينی در كشاورزی، جلد پنجم، شماره دوم، 1397، صص 82-71 36. رضایان قیه باشی احد، مرزبان، احسان شناسایی پیشرانها، عدم قطعیتها و سناریوهای آینده محیط زیست ایران، سلامت و محيط زیست، دوره دوازدهم، شماره چهارم، 1398، 554-531 37. رفیع پور فرامرز(1388)، تکنیک های خاص تحقیق در علوم اجتماعی، جلد دوم کند و کاو ها و پنداشت ها، تهران: شرکت سهامی انتشار 38. رفیعی حسن، سعید مدنی قهفرخی، مروئه وامقی. 1387 . مشکلات اجتماعی در اولویت ایران. مجله جامعه شناسی ایران. دوره نهم، 1387 شماره 1 و2 ، صص 160-151 39. روحانی آرش، سعید آجرلو (1394)، آموزش نرم افزار MICMAC : قابل استفاده در پروژه های سناریونویسی و آینده پژوهی 40. رهسپار زهره، صالحی کیوان، عزتی میترا، ذوالفقارزاده محمدمهدی، شناسایی و تحلیل ساختاری تأثیر متقابل پیشرانهای تغییر در حوزة آموزش و پرورش، نوآوریهای آموزشی، سال هیجده، شماره شماره 70، 1398، صص 126-101 41. رهنما محمد رحیم، کیان شاکرمی و حامد عباسی. 1397. شناسایی و تحلیل پیشران¬های مؤثر بر توسعه منطقه ای استان البرز با رویکرد برنامه ریزی سناریو مبنا. مجله آمایش سرزمین. دوره دهم، شماره اول، بهار و تابستان 1397، صص 166-139 42. سپهردوست، حمید و برجیستان، عادل (1395). «بررسی اثرات غیرمستقیم فساد بر رشد اقتصادی با تاکید بر شاخص ادراک فساد"، فصلنامه اقتصاد مقداری، دوره 13، شماره 1، ص 1-29. 43. سرائی محمدحسین، علیزاده شورکی، یحیی، رضایی، محمدرضا، شناسایی پیشرا نهای کلیدی مؤثر در گردشگری پایدار و تدوین مطلوبترین سناریو(مورد پژوهی: شهر تاریخی میبد)، کاوشهای جغرافیایی مناطق بیابانی، سال هشتم، شماره اول، 1399،صص 131-113 44. سلمانی، بهزاد؛ بهبودی، داوود؛ اصغرپور، حسین و ممی¬پور ، سیاب (1391). «اثر بی¬ثباتی درآمدهای نفتی بر رشد اقتصادی ایران با تاکید بر حساب ذخیره ارزی"، پژوهشنامه اقتصاد کلان، سال هفتم، شماره 14. 45. سن، آمارتیا، (1382)، توسعه و آزادی، حسن فشارکی، تهران، مرکز چاپ و انتشارات وزارت خارجه 46. سن، آمارتیا، (1381)، توسعه بهمثابه آزادی، حسین راغفر، تهران، کویر، 47. شاه¬آبادی، ابوالفضل و بهاری، زهره (1393). «تاثیر ثبات سیاسی و آزادی اقتصادی کشورهای منتخب توسعه¬یافته و در¬حال-توسعه"، فصلنامه پژوهش¬های رشد و توسعه اقتصادی، سال چهارم، شماره شانزدهم، پاییز. 48. شاه¬آبادی، ابوالفضل و دهقانی احمدآباد، هانی (1389). «تاثیر عوامل نهادی بر رشد اقتصادی کشورهای عضو گروه D8"، فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین، شماره¬های 21 و 22، تابستان و پاییز، ص 49-75. 49. شيروانی ناغانی، مسلم، بيات، روح الله، 1397، شناسایی و تحليل پيشران های روند بهبود ارزش افزوده اقتصادی در راستای آینده نگاری شرکتها، راهبرد، سال 25، شماره 86، 69-49.) 50. صادقی، احمد، سعیدی اقدم، مرهان، 1393، شناسایی و رتبهبندی عوامل موثر بر توسعه نیافتگی اقتصادایران نزد نخبگان با استفاده از روش تلفیقی تصمیم گیری آزمون و خطا و فرایند تحلیل شبکهای فازی، سیاستگذاری پیشرفت اقتصادی دانشگاه الزهرا(س)، سال دوم، شمارة 5.) 51. صالحي، قاسم، صحت، سعید، سلامي، سیدرضا، شناسايي و اولويتبندی اثرگذارترين عوامل و پیشرانهای رشد اقتصادی در ايران، مطالعات اقتصاد اسلامی، سال سیزدهم، شماره اول(پیاپي 25)، صص 366-339.) 52. صدیقی، الهام، سلمان ماهینی، عبدالرسول، میرکریمی، سیدحامد، دلیری، حسن، برایان فث، شناسایی و تحلیل پیشرانهای کلیدی آمایش منطقهای براساس آیندهپژوهی در شهرستان گرگان، آمایش سرزمین، دورة 11، شمارة دوم، 1391، صص 233-205 53. صفدری رنجبر، مصطفی، حسین، رحمان سرشت، منوچهر، منطقی، سیدسروش قاضی نوری، پیشرانهای کسب و ایجاد قابلیتهای فناورانه ساخت محصولات و سامانههای پیچیده در بنگاههای متأخر: مطالعه موردی شرکت توربوکمپرسور نفت(OTC)، مدیریت نوآوری، سال پنجم، شماره 3، 1395، صص -26-1 54. صمدی سعید ، ابوالفضل آبادی یحیی، معلمی نوشین، 1388، تحلیل تأثی شوکهای قیمتی نفت بر متغیرهای اقتصاد کلان در ایران، سیاستها و پژوهشها فصلنامه اقتصادی، 17، صص26-5 55. طالبیان حامد، محمد مهدی مولایی، فریما قراری (1394). تحلیل ساختاری به روش میکمک فازی در آینده¬نگاری راهبردی ایران. فصل¬نامه آینده پژوهی ایران، شماره 1، دوره دوم، صص 104-75 56. طاهری¬فرد، احسان و موسوی آزاد کسمایی، افسانه (1387). «اثربخشی سیاست پولی بر متغیرهای کلان اقتصادی در ایران"، مجله تحقیقات اقتصادی، دوره 43، شماره 83، تابستان، ص 137-161. 57. عباسیان، عزت¬اله؛ مرادپور اولادی، مهدی و مهرگان، نادر (1391). «تاثیر عدم¬اطمینان نرخ ارز واقعی بر رشد اقتصادی"، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 98، بهار، ص 153-169. 58. عباسی گوجانی، خادم الحسینی، احمد، مدیری احمد، صابری حمید، گندمکارامیر، تحلیل پیشرانهای تبیین کننده تاب آوری شهری در کلان شهر مشهد، جغرافیای اجتماعی شهری، دوره 6، شماره 1 (پیاپی 14) 1398، 109-122 59. عبداللهی کلورزي، مژگان، باقرسلیمی، سعید، صیداوي، علیرضا، تحلیل پیشرانهاي کلیدي توسعه صنعت طیور با استفاده از رویکرد آینده نگاري، نشریه پژوهشهاي علوم دامی ایران، شماره 4، 1399، صص 548-529 60. عزت پناه، بختيار، تبيين نيروهاي پيشران مؤثر بر آينده توسعه صنعت گردشگري در شهرهاي مرزي مطالعه موردي: شهر بانه ، فصلنامه گردشگري شهري، دورة 7، شمارة 1، 1399، صص 87-69 61. عزیزی ابوطالب، سیدیان هاشمی، سارا، 1395، بررسی عوامل مؤثر بر توسعه اجتماعی و اقتصادی در شهر اصفهان، علوم اجتماعی، سال دهم، شماره اول، پیاپی23، 50-27 62. علی اکبری، اسماعیل، پوراحمد، احمد، جلال آبادی، لیلا، شاسایی پیشراهای مؤثر بر وضعیت آینده گردشگری پایدار شهر کرمان با رویکرد آینده پژوهی، گردشگری و توسعه، سال 7، شماره 1، 1397، صص 156-178 63. علی اکبری، اسماعیل، تحلیل ساختاری پیشرانهای توسعه شهری دانش بنیان مطالعه موردی: کلانشهر تهران، پژوهش و برنامهریزی شهری، سال 11، شمارۀ 42، 1399، صص 21-10 64. علی بیگی، جواد، جلالیان، حمید، عزیزپور، فرهاد، مهدی زاده، حسین، تهیه نقشۀ پیشرانهای اصلی برای آینده پژوهی راهبردی، اثرات اجرای طرح سامانۀ گرمسیری بر توسعه دشتهای مهران و گدارخوش در راستای مدیریت برنامه ریزی، پژوهشهاي مديريت راهبردي، سال 24، شماره70، 1397، 167-145 65. عماد زاده، مصطفي، صمدي سعيد، حافظي بهار، ۱۳۸۴، بررسي عوامل (پولي و غيرپولي) مـوثر بـر تورم در ايران 1382-1338، پژوهشنامة علوم انساني و اجتماعي. شمارة .۱۹، صص ۳۳-۵۲ 66. فتحی محمدرضا و محمد حسن ملکی و حسین مقدم. (1397). آینده پژوهی سرمایه گذاری و تامین مالی در صنعت حمل و نقل ریلی ایران (بخش ماشین آلات و تجهیزات). فصل¬نامه آینده پژوهی مدیریت، شماره 113. سال بیست و نهم. صص 127-33 67. فلاح محمد رضا شناسایی پیشرانهای مؤثر در توسعة کسب و کارهای بسیار کوچک (میکرو) در بخش مشاغل خانگی روستایی، تحقیقات بازاریابی نوین، سال هشتم شماره س پیاپی 30، 1397 ، صص 140-119 68. قدیری معصوم، مجتبی، (1379)، سیری د رمفاهیم و ابعا د مختلف توسعه، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، سایت 69. قره باغيان، مرتضي ،اقتصاد رشد و توسعه،جلد اول، نشر ني، 1370،صص٢٩٣-٢٩٩ 70. کارگر اصل زنوزی، قربانعلی، عزت پناه، بختیار، ولی زاده، رضا، شناسایی و تحلیلی بر پیشرانههای مؤثر در توسعه آینده صعنت گردشگری تجاری با رهیافت آینده پژوهی(نمونه موردی: شهر جلفا)، نگرشهای نو در جغرافیای انسانی، سال دوازدهم، شماره دوم، 1399، صص 170-153 71. کشاورز، سهیلا، تقوا، محمدرضا، کرد، حامد، شناسایی پیشرانهای موفقیت کارآفرینی دیجیتالی با رویکرد فراترکیب، مدیریت توسعه فناوری، دوره هفتم، شماره، 3، 1398، صص 172-149 72. کشاورز مرضیه، واکاوی تعیین کنندهها و پیشرانهای توسعه کارآفرینی روستایی در ایران با رویکرد فراتحلیل، مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزي ايران دوره 2-49، شماره 4، 1397، صص 778-765 73. كلمن ديويد، نيكسون فورد، اقتصاد شناسي توسعه نيافتگي، دكتر غلامرضا آزاد ( ارمكي )، موسسه فرهنگي انتشارات وثقي، چاپ اول، ١٣٧٨ 74. کمیجانی، اکبر (1392). «اقتصاد سیاسی رشد اقتصادی"، فصلنامه پژوهش¬ها و سیاست¬های اقتصادی، سال 21، شماره 65، ص 61-82. 75. گولت، دنیس، (1374)، توسعه آفریننده و مخرب ارزشها، غلامعلى فرجادى، برنامه و توسعه، دوره دوم، ش 10، 70-69 76. گل شناس، سهیلا، نصیری قرقانی، بابک، سعدی پور، اسماعیل، طراحی مدل آمیخته از عناصر پیشران سازمانهای توسعه محور مبتنی بر آموزش، تحقیقات مدیریت آموزشی، سال یازدهم، شماره اول (پیاپی41)، 1398، صص 126-101 77. لشکر بلوکی، مجتبی، 1399، چرا ایران عقب ماند؛ رمز توسعه نیافتگی ایران از زبان ده نظریه پرداز توسعه 78. لمکو، جانتان، (1367)،شناخت پیچیدگیهای توسعه سیاسی و اقتصادی د رکشورهای جهان سوم، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، شماره 28 79. مجنونی توتاخانه، علی، شناسایی و تحلیل پیشرانهای کلیدی مؤثر بر شکل گیری شهرهای خلّق میانه اندام با استفاده از آینده پژوهی (مطالعه موردی: شهر بناب)، هویت شهر، شماره چهل و سوم، سال چهاردهم، 1399، صص 88-75 80. مجیدزاده، رضا (1391) مفهوم پیشرفت در غرب و شرق، گزارش تحقیقاتی، مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام. 81. محمدزاده، پرویز؛ متوسلی، محمود؛ بهشتی، محمدباقر و اکبری، اکرم (1397). بررسی تاثیر خلاقیت بر توسعه اقتصادی در ایران، فصلنامه پژوهش¬های اقتصادی ایران، سال 24، شماره 78، ص 61-91. 82. محمودزاده، محمود، فتح آبادي، مهدي، 1395، عوامل پیشران بهره وري کل عوامل تولید در صنایع تولیدي ایران، تحقیقات مدلسازي اقتصادي شماره 26، صص 165-141) 83. محنت فر، یوسف، حامد، سلیمانی، بابایی، سید بیژن، 1394، تاثیر ارزش افزوده بخش هاي مختلف اقتصادي بر رشد اقتصادي استان ها در برنامه چهارم توسعه (با تاکید بر بخش کشاورزي) با استفاده از داده هاي تابلویي، پژوهشنامهي اقتصاد کلان، سال دهم، شمارهي بیستم، 1394) 84. مرزبان، احسان، رضایان قیه باشی، احد، جهانشاهی، امید، شناسایی مؤلفههاي کلیدي و پیشرانهاي سرگرمی در بستر سیماي جمهوري اسلامی ایران، فصلنامه علمی رسانههاي دیداري و شنیداري، سال سیزدهم، شمارة4 (پیاپی 32)، 1398، صص 189-163 85. مولایی محمد مهدی، حامد طالبان. آینده پژوهی مسائل ایران با روش تحلیل ساختاری. فصل¬نامه مجلس و راهبرد، تابستان 1395، سال بیست و سوم، شماره 86 86. مهرگان، نادر و سپهبان قره¬بابا (1392). «اثرات کوتاه¬مدت و بلندمدت مخارج دولت و تورم بر سرمایه¬گذاری بخش خصوصی در ایران"، فصلنامه برنامه و بودجه، سال هجدهم، شماره 2، ص 3-22. 87. میر، جرالد ، (1378)، مباحث اساسی اقتصاد توسعه، آزاد ارمکی، تهران،نشرنی، چاپ اول 88. مینایی حسن، حاجیانی ابراهیم، دهقان حسین، جعفرزاده پور، فروزنده، تعیین پیشرانهای اصلی دفاعی ج.ا.ایران در سطوح منطقهای و بین المللی، آینده پژوهی دفاعی، سال اول، شماره 1، 1395، صص 26-7 89. نجارزاده نوش آبادى ابوالفضل، مهرانفر جهانبخش، طبرسى محبوبه، ، رشد در غيرمولد و مولد كارآفرينى نقش اقتصادى، برنامه و بودجه، شماره 3(17)، صص 130-115 90. نخعی آغمیونی، منیژه، نجارزاده رضا، 1382، واژگان کلیدی اقتصاد خرد و کلان، تهران، شرکت چاپ و نشر بارزگانی، چاپ اول 91. نراقی، یوسف، (1370)، توسعه و کشورهای توسعه نیافته، شرکت سهامی انتشار، 92. نیکونهاد، ایوب، اخوان کاظمی، مسعود، شناسایی و تحلیل پیشران هاي توسعه سیاسی در ایران بعد از انقلاب اسلامی؛ سناریویی مطللوب براي آینده، پژوهشهای سیاست اسلامی، سال ششم، شمارۀ چهاردهم ١٣٩٧، صص 40-11 93. ورجاوند، پرویز، (1368)، پیشرفت و توسعه بر بنیاد هویت فرهنگی، شرکت سهامی انتشار، 94. ویسی، فرزاد، صفیاری، رسول، منوچهری، سوران، پیشرانهای مؤثر بر توسعه پایدار گردشگری نواحی روستایی با تأکید بر آینده پژوهی(مورد مطالعه: بخش اورامان شهرستان سروآباد)، دوفصلنامه مطالعات اجتماعی گردشگری، سال هفتم، شماره چهاردهم، 1398، صص 72-47 95. هادیان، ابراهیم و تحویلی، علی (1393). «تاثیر نوسانات سیاست¬های مالی بر سرمایه¬گذاری بخش خصوصی در ایران"، مطالعات اقتصاد کاربردی ایران، سال سوم، شماره 12، زمستان، ص 91-110. 96. هانت، دايانا، نظريه هاي اقتصاد توسعه، مترجم آزاد، غلامرضا ، نشر ني،١٣٧٦ 97. پروین, س., شاكري , ع., & احمديان , ا. (1393). ارزيابي اثرات ترازنامه اي سياست هاي پولي در شبکه بانکي کشور بر متغيرهاي کليدي اقتصاد ايران (رهيافت تعادل عمومي پوياي تصادفي). پژوهشهاي اقتصادي ايران, 77-115. 98. درگاهی, ح. (1387). رونق نفتي و چالش هاي توسعه اقتصادي (با تاکيد بر ساختار تجارت و کاهش رقابت پذيري اقتصاد ايران). تحقيقات اقتصادي, 71-92. 99. درگاهی, ح., & نيك جو , ف. (1391). ساخت شاخص تنش مالي براي اقتصاد ايران و بررسي اثرات آن بر رشد اقتصادي. تحقيقات اقتصادي, 19-39. 100. درگاهی, ح., & قديري , ا. (1382). تجزيه و تحليل عوامل تعيين كننده رشد اقتصادي ايران (با مروري بر الگوهاي رشد درون زا). پژوهشنامه بازرگاني, 1-33. 101. ستاری فر, م. (1396, اسفند 20). نقطه شروع نجات بودجه . بازیابی از دنیای اقتصاد: https://donya-e-eqtesad.com34/3364460- 102. ستاری فر, م. (1398, آبان 19). رنگ و بوي قبيلهاي در بودجه. روزنامه شرق. 103. ستاری فر, م. (1399, مرداد 4). اقتصاد. بازیابی از جماران: https://www.jamaran.news/ -13/1458683- 104. ستاری فر1, م. (1399). بن مایه های توسعه یافتگی و توسعه نیافتگی جلد اول چیستی ها و چارچوب هیا مفهمی و نظری در پیدایش بن مایه های توسعه یافتگی. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی. 105. ستاری فر3, م. (1399). بن مایه های توسعه یافتگی و توسعه نیافتگی ، جلد سوم فرایندهای کامیابی و ناکامی ایرانیان در دستیابی به بن مایه های توسعه یافتگی. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی. 106. شاکری, ع., & سالاری, ت. ا. (1388). اثر مخارج تحقيق و توسعه بر اختراعات و رشد اقتصادي (تحليل مقايسهاي بين كشورهاي در حال توسعه و توسعهيافته). دانش و توسعه, 88-125. 107. شاکری, ع., مومني , ف., محمدي , ت., & عليزاده , س. (1395). جايگاه اعتماد عمومي شده در تابع توليد در بخش هاي اقتصادي ايران (مطالعه موردي: هشت بخش اقتصادي اقتصاد ايران). جغرافيا, 161-192. 108. طیب نیا, ع., & زاهدي خوزاني, ك. (1390). ارائه الگوي مناسب براي اجراي ماليات بر ارزش زمين در ايران . پژوهشنامه مالیات, 97-120. 109. طیب نیا, ع., & مردوخی, ژ. (1385). اثر حقوق مالكيت بر بهرهبرداري از منابع طبيعي: رويكرد نهادگرا در مورد منابع نفت خام ايران. تحقیقات اقتصادی, 1-28. 110. طیب نیا, علی; نیکونسبتی, علی. (1392). نهادها و رشد اقتصادی. برنامه ریزی و بودجه, 109-132. 111. فتحی, ی., شاکری , ع., یوسفی , م., & بهکیش , م. (1397). بررسی مزیت های نسبی و آمادگی صنایع کارخانه ای ایران برای شرایط رقابتی تجارت آزاد و الحاق به سازمان تجارت جهانی (WTO). اقتصاد و تجارت نوين, 107-142. 112. محمدی, ت., شاکری, ع., & کلانی, م. ا. (1396). تاثیر تکانه های مارک آپ بر تشدید تورم رکودی در اقتصاد ایران رهیافت DSGE. مدلسازی اقتصادی, 69-94. 113. محمدی, ت., شاکری, ع., کلانی, م. ا., & یدالله زاده, ن. (1398). اثر تکانههاي صادرات نفت و تعامل آن با قدرت انحصاري بر متغیرهاي کلان اقتصاد ایران: رهیافت DSGE. تحقیقات اقتصادی, 395-418. 114. مهدوی, ا. (1379). پيشنهاد يك مدل كلان رشد براي اقتصاد ايران. تحقيقات اقتصادي, 1-38. 115. مهدوی, ا. (1383). تحلیلی بر نقش سرمایه گذاری مستقیم خارجی بر رشد اقتصادی. تحقیقات اقتصادی, 181-208. 116. مهدوی, ا., & جوادی, ش. (1384). آزمون تجربي رابطه تجارت خارجي و رشد اقتصادي در ايران. پژوهشهای اقتصادی, 2-19. 117. مهدوی, ا., & عزیرمحمدلو, ح. (1392). سرمايه ي اجتماعي و تأثير آن بر رشد صنعتي از طريق بهبود نوآوري و فناوري. تحقیقات اقتصادی, 179-201. 118. مهدوی, ا., & عزیزمحمدلو, ح. (1398). عوامل مؤثر بر پايداري و فراگيري توسعه صنعتي در ايران ، رويكرد همگرايي و الگوي تصحيح خطاي برداري. پژوهشهای اقتصادی, 1-38. 119. مهدوی, ا., & ملك شاهيان, م. (1383). بررسي مزيت نسبي محصولات صادراتي صنعت پتروشيمي ايران. پژوهشهاي اقتصادي ايران, 91-113. 120. مهدوی, ا., & مهربانی, و. (1390). قانون کار و توسعه صنعتی در اقتصاد ایران. راهبرد, 233-246. 121. مهدوی, ا., & نادریان, م. (1389). بررسي رابطه عليت گرنجري بين سرمايه انساني و رشد اقتصادي درايران. پژوهشنامه اقتصادی, 287-309. 122. مهربانی, و., & طیب نیا, ع. (92). ساختار بازار داخلی و عملکرد صادراتی بنگاههای صنعتی ایران . پژوهشها و سیاستهای اقتصادی, 29-48. 123. مومنی, ف. (1397, آبان 28). مهم ترین مسئله ایران توسعه نیافتگی است/ عدم شفافیت در اقتصاد. بازیابی از خبرگزاری مهر: https://www.mehrnews.com/news/4370052 124. مومنی, ف. (1398, شهریور 4). اندیشه توسعه در کشور ما در غربت به سر میبرد . بازیابی از اتاق بازرگانی صنایع معادن و کشاورزی خراسان رضوی : https://www.mccima.com/?id=42149 125. مومنی, ف. (1399 A, اردیبهشت 19). فرشاد مومنی: مالیات بر سپرده و مالیات بر خانه های خالی را در دستور کار قرار دهید/ 360 هزار میلیارد تومان سود بانکی نزدیک به کل بودجه عمومی است / اولویت کشور کاهش فقر و نابرابری است. بازیابی از پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران: https://www.jamaran.news 126. مومنی, ف. (1399 B, شهریور 21). حقایق وحشتناک اقتصاد ایران از زبان فرشاد مومنی/ روحانی در یک سال باقی مانده چه کند؟ . Retrieved from پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران: https://www.jamaran.news 127. مومنی, ف. (1399 C, خرداد 29). فرشاد مومنی: اگر فرهنگ مسلّط غیر مولّد باشد آنگاه کشور انحطاط تجربه خواهد کرد. Retrieved from پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران: https://www.jamaran.news 128. مومنی, ف. (1399 D, تیر 28). فرشاد مومنی: در بستر نهادی ضد تولید و کج کارکرد و پرفساد، قرارداد خارجی به زیان ما تمام خواهد شد/ استفاده از تضاد ابرقدرت ها توهم است . Retrieved from پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران: https://www.jamaran.news 129. نورث، داگلاس، 1379، ساختار و دگرگونی در تاریخ اقتصادی، نشر نی، تهران 130. Adler M and Ziglio E, (1996) Gazing into the oracle: The Delphi Method and Its Application to Social Policy and Public Health, London: Jessica Kingsley.Publishers 131. Aghion P., Bergeaud A., Boppart T., and Bunel S., (2018) «Firm Dynamics and Growth Measurement in France,” Journal of the European Economic Association 16, no. 4: 933–956, figure 6 132. Baker, Keith Michael (Summer 2004)"On Condorcet's 'Sketch'". Daedalus 133 (3): 56–64. 133. Boeke, J.H. (1953), Economics and Economic Policy of Dual Societies, P. 3. 134. Coase, Ronald H (1937) «The nature of the firm." Economica 4(6): 386-405. 135. Conceição Pedro, Bandura Romina, (2009), Measuring Subjective Wellbeing: A Summary Review of the Literature, (UNDP): pages. 1-23 136. Dinh, Hinh T., Thomas G. Rawski, Ali Zafar, Lihong Wang and Eleonora Mavroeidi, with contributions from Xin Tong and Pengfei Li (2012), Tales from the development frontier: how China and other countries harness light manufacturing to create jobs and prosperity, Washington, DC: World Bank 137. Dinh, Hinh T., Vincent Palmade, Vandana Chandra, and Frances Cossar. 2012. Light Manufacturing in Africa: Targeted Policies to Enhance Private Investment and Create Jobs, Washington, DC: World Bank 138. Ferraro, G. (1998). The Cultural Dimension of International Business. 3rd Edition. New Jersey: Prentice Hall. 139. Gasper Des (2002), Is Sen’s Capability Approach an Adequate Basis for Considering Human Development, working paper series No. 360, istitute of social studies: www. iss. nl/research/workingpapers 140. Gordon, T.J. (1994). “Cross-Impact Method”, AC/UNU Millennium Project, Futures Research Methodology 141. Gough Ian, McGregor J. Allister and Camfield Laura,(2006), «Wellbeing in developing coutries: conceptual foundation of the WeD programme” WeD working paper 19: www. welldev. org. uk 142. Granovetter, Mark (1985) «Economic action and social structure: The problem of embeddedness." American Journal of Sociology 91(3): 481-510. 143. Gunnar Myrdal, Against the Stream: Critical Essays on Economics (New York: Pantheon Books, 1973). 144. Gustav Ranis; Frances Stewart; Emma Samman (2006), Human Development: Beyond the Human Development Index, Journal of Human Development, Vol. 7, No. (3): pages. 323-357 145. Gatewood, R.D. and Gatewood. E.I. (1983) “The use of export data in human resource planning: guidline from strategic forecasting”. Human Resource planning, 5(1) 146. History of the Idea of Progress (1980) p. 48-49. 147. Hsieh Chang-Tai and Klenow Peter J., (2014), «The Life Cycle of Plants in India and Mexico,” Quarterly Journal of Economics 129, no. 3: 1035–1084, figure IV. 148. John Andrew Bernstein, «Adam Ferguson and the Idea of Progress," Studies in Burke and His Time 1978 19(2): 99-118. 149. Mladen, M. (2015). Economic growth and development. Journal of Process Management – New Technologies, International, 3(1), pp: 55-62. 150. Myrdal, G. (1930), Vetenskap och Politik i Nationalekonomien, English translation: The Political Element in the Development of Economic Theory, London: Routledge and Kegan Paul, 1953. 151. Myint, H. Economic Theory and the Underdeveloped Countries, 1971, and the Economics of the Developing Countries, 5/6, 1980. 152. Stiglitz, Joseph (2002). Globalization and its Discontents. W. W. Norton & Company. 153. Philippe Aghion, Antonin Céline, Bunel Simon (2021), «The Power of Creative Destruction_ Economic Upheaval and the Wealth of Nations,” Harvard University Press. 154. Robeyns Ingrid, (2005), Capability Approach: a theoretical survey, Journal of Human Development, Vol. 6, No. 1