تبیین و ارزیابی مبانی فلسفی نظریه تربیتی رجیو امیلیا: نگاهی از منظر رویکرد اسلامی عمل
الموضوعات :نرگس سادات سجادیه 1 , زهرا صابری 2
1 - دانشگاه تهران
2 - گروه مبانی فلسفی-اجتماعی تعلیم و تربیت، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: کودک, مبانی فلسفی, دیدگاه رجیو امیلیا, رویکرد اسلامی عمل, بعد معنوی, دموکراسی, عقلانیت, عدالت,
ملخص المقالة :
پژوهش حاضر با هدف امکان‌سنجی بهره¬مندی از یکی از رویکردهای مطرح آموزشی پیش از دبستان در سطح جهان، با تبیین مبانی فلسفی نظریه تربیتی رجیو امیلیا و ارزیابی آن مبتنی بر رویکرد اسلامی عمل صورت گرفته است. در این راستا با بهره‌گیری از روش تحلیل مفهومی، زبانی و تحلیل منطقی پس‌رونده، مؤلفه¬های اساسی مبانی فلسفی این رویکرد استنباط گردیده و سپس مبتنی بر رویکرد اسلامی عمل، مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته است. حاصل این پژوهش استنباط دوازده مؤلفه فلسفی زیر¬ساز مبانی انسان¬شناختی، معرفت¬شناختی و ارزش¬شناختی؛ از جمله تأکید بر یکتایی و شایستگی کودک و ارزشمندی استقلال فکری و عملی او؛ اتخاذ رویکرد سازه¬گرایی اجتماعی به معرفت؛ محور قرار دادن ارزش عدالت و دموکراسی به عنوان روح حاکم بر دیدگاه رجیو امیلیا بود. نتایج ارزیابی حاکی است نظریه تربیتی رجیو امیلیا ضمن برخورداری از ویژگی‌های منحصر به فرد و ابداعات آموزشی سودمند؛ نیازمند ملاحظه، بازنگری و تکمیل برخی وجوه چالش‌برانگیز، پیش از هرگونه بهره¬گیری خواهد بود؛ از جمله نقدهای وارد شده به این دیدگاه می¬توان به این موارد اشاره کرد: تقلیل نگاه کل¬¬¬گرایانه و نادیده انگاشتن بعد معنوی کودک؛ تصویری شعاری و غیرواقعی از کودک و ابهام و سرگردانی در میانه واقع¬گرایی و سازه¬گرایی و خطر نسبی¬گرایی حاد در حوزه معرفت¬شناختی؛ و ناسازواری در توجه به ارزش¬های مطلق و مشروط در کنار ارزش¬های متغیر در عرصه ارزش¬شناختی. در این راستا و در نگاهی بازسازانه می¬توان به این موارد اندیشید: به ¬رسمیت¬ شناختن بعد معنوی به صورت عموم‌و¬خصوص من‌وجه با بعد بدنی، تعدیل نگاه به کودک، قرار دادن واقع¬گرایی در محور و سازه¬گرایی در حول آن، توجه به ارزش‌های مطلق و مشروط و توجه متعادل به دموکراسی عقلانیت¬مدار و عادلانه.
آزادمنش، سعید؛ سجادیه، نرگس؛ باقری، خسرو (1395). تبیین اهداف و ملاحظات «تربیت» اخلاقی کودک با نظر به مفهوم عاملیت انسان در اندیشه اسلامی، دو فصلنامه تربیت اسلامی، 11(23)،151-173.
باقری، خسرو (1383). سازه‌گرایی واقع‌گرايانه : بازسازی سازه‌گرايی شخصی جرج كلی، روانشناسی و علوم تربیتی، 34(1)، 21-55.
باقری، خسرو (1384). مراحل و اصول تعلیم‌وتربیت در دیدگاه نوعمل‌گرایی ریچارد رورتی، روانشناسی و علوم تربیتی، 35(1)، 1-27.
باقری، خسرو (1387). درآمدی بر فلسفه تعلیم‌وتربیت جمهوری اسلامی ایران (جلد اول، چاپ نخست)، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
باقری، خسرو؛ سجادیه، نرگس؛ توسلی، طیبه (1389). رویکردها و روش‌های پژوهش در فلسفه تعلیم‌وتربیت، تهران: پژوهشکده مطالعات اجتماعی فرهنگی.
بهمن‌پور، عابده (1396). مطالعه چگونگی اجرای برنامه درسی روییدنی برای کودکان پیش از دبستان، (پایاننامه کارشناسی ارشد علوم‌تربیتی)، دانشگاه الزهرا (س)، تهران.
فتحی‌واجارگاه، کورش؛ عارفی، محبوبه؛ ترقیجاه، علی (1388). مطالعه چگونگی شکل‌گیری برنامه درسی برآمدنی با الهام از رویکرد رجیوامیلیا برای کودکان 6 تا 8 سال، مطالعات تربیتی و روانشناسی،10(3)، 41-64.
حسینی، شهلا؛ حیدری، محمدحسین؛ سعادتمند، زهره (1398). بررسی تطبیقی دیدگاه مونته‌سوری و لوریس مالاگاتسی در زمینه تربیت اوان کودکی، پژوهش در برنامه‌ریزی درسی (دانش و پژوهش در علوم تربیتی-برنامه‌ریزی درسی)، 16(35) (پیاپی 62)، 82-105.
دلوز، ژیل؛ گاتاری، فلیکس (1387). فلسفه موسیقی؛ موسیقی و شدن (محمد ایزدی، مترجم)، دوماهنامه آیینه خیال، (11)، 110-112.
دیده‌ور، مینا (1393). بررسی و مقایسه دیدگاه تربیتی رجیو و مونته‌سوری در تعلیم‌وتربیت کودکان پیش‌دبستانی، (پایاننامه کارشناسی ارشد). دانشگاه الزهرا (س)، تهران.
سجادیه، نرگس؛ مدنی‌فر، محمدرضا؛ باقری، خسرو (1394). اهداف واسطی «تربیت» در دوران کودکی بر اساس رویکرد اسلامی عمل، تربیت اسلامی، 10(21)، 29-.55.
سجادیه، نرگس‌سادات؛ محمدی، مریم (1401). تبیین مفهوم تربیت اجتماعی در دوران کودکی از منظر رویکرد اسلامی عمل، پذیرش شده در مجله پژوهش مبانی تعلیم‌وتربیت، زیر چاپ.
سلحشوری، احمد؛ حق‌ویردی، رضا (1394). تحلیل و نقد رویکرد ریزوماتیک براساس فلسفه اشراق، پژوهشنامه حکمت و فلسفه اسلامی،2(4)،81-102.
ضيمران، محمد (1389). فلسفه ميان حال و آينده: جستاری در باب انديشه‌های فلسفی معاصر، تهران: نشر پايان.
فتحی، محمدرضا (1398). نظریه سازنده‌گرایی اجتماعی و دلالت‌های آن برای فرآیند یادگیری و تدریس. پویش در آموزش علوم انسانی، 4(15 )،86-100.
یوسفی، ناصر (1395). رویکردهای آموزشی، تهران: انتشارات کارگاه کودک.
Aden, F. & Theodotou, E. (2019). Reggio Emilia and the arts approach: Two exceptional examples of multimodal learning in early years (usf.edu), Journal of Global Education and Research, 3 (2), 158-167.
Bohlen, C. (1995). Tell these Italians communism doesn't work. New York Times International.
Bone, J. (2009). Narratives of everyday spirituality: Pedagogical perspectives from three early childhood settings in Aotearoa New Zealand, in M. de Souza et al. (eds.), International Handbook of Education for Spirituality, Care and Wellbeing, International Handbooks of Religion and Education 3, 873-890.
Colman, F.J. (2005) Rhizome, in the Deleuze Dictionary (ed. A. Parr), Edinburgh University Press, Edinburgh, pp. 231–233
Colman, F.J. (2005). Rhizome, in Parr, A (ed.), The Deleuze Dictionary.Edinburgh : Edinburgh University Publications.
Copple, C. (2003). Fostering young children’s representation, planning, and reflection: A focus in three current early childhood models, Applied Developmental Psychology ,24(6), 763-771.
Dahlberg, G; Moss, P; Pence, A. (1999). Beyond Quality in Early Childhood Education and Care: Postmodern Perspectives, London: Falmer Press.
Delrio, G. (2012). Our responsibility toward young children and toward their community, In C. Edwards; L. Gandini; G. Forman (Eds.), The hundred languages of children: The Reggio Emilia experience in transformation (pp. 81–99). Santa Barbara, CA: Praeger.
Dietcher, H. (2022). Weaving Jewish Early Childhood Spirituality, Ritual and Reggio Emilia: Possibilities and Opportunities, Soul to Soul, 4, 1-6. Available at https://www.academia.edu/93645851/Weaving_Jewish_Early_Childhood_Spirituality_Ritual_and_Reggio_Emilia_Possibilities_and_Opportunities.
Dowling, M. (2005). Young Children’s Personal, Social and Emotional Development, London: Paul Chapman.
Edwards, C, Gandini, L, & Forman, G. (Eds.). (1998). The hundred languages of children: The Reggio Emilia experience in transformation (3rd ed.). Santa Barbara: Praeger.
Francesconi, D; Tarozzi, M. (2019). Embodied Education and Education of the Body: The Phenomenological Perspective, In M. Brinkmann, J. Türstig, M. Weber -Spanknebel (Eds.) Leib – Leiblichkeit – Embodiment. Phänomenologische Erziehungswissenschaft, 8, Springer VS, Wiesbaden. https://doi.org/10.1007/978-3-658-25517-6_12.
Gencer, A. A; Gonen, M. (2015). Examination of the effects of Reggio Emilia based projects on preschool children’s creative thinking skills. Paper presented at the 5th World Conference on Learning, Teaching and Educational Leadership, WCLTA 2014. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 186, 456-460.
Goodliff, G. (2013). Spirituality expressed in creative learning: Young children’s imagining play as space for mediating their spirituality, Early Child Development and Care, 183(8), 1054–1071.
Hawkins, D. (2012). Malaguzzi’s story, other stories, and respect for children, In C. Edwards, L. Gandini, & G. Forman (Eds.), The hundred languages of children: The Reggio Emilia experience in transformation (pp. 71-83). Santa Barbara, CA: Praeger.
Hong, S. B; Shaffer, L; Han, J. (2017). Reggio Emilia inspired learning groups: Relationships, communication, cognition, and play, Early Childhood Education Journal, 45(5), 629-639.
Katz, L. (1998). What can we learn from Reggio Emilia? In C. Edwards, L. Gandini, & G. Forman (Eds.), The hundred languages of children: The Reggio Emilia experience in transformation (pp. 27-45). Santa Barbara, CA: Praeger.
Lindsay, G. (2015). Reflections in the mirror of Reggio Emilia’s soul: John Dewey’s foundational influence on pedagogy in the Italian educational Project, Early Childhood Education Journal, 43(6), 447-457.
Loreman, T. (2007). How we view young children with diverse abilities: What Canada can learn from Reggio Emilia, Exceptionality Education Canada, 17(1),5-26.
Malaguzzi, L. (1993). For an education based on relationship, Young Children, 49(1), 9-12.
Malaguzzi, L. (1998). History, ideas, and basic philosophy: An interview with Lella Gandini, In S. Edwards, L. Gandini, & G. Forman (Eds.), The hundred languages of children: The Reggio Emilia experience in transformation (pp. 49-59). Santa Barbara, CA: Praeger.
Maturana, H. (1991). Science and Daily Life: "The Ontology of Scientific Explanations". In F. Steier (ed.) Research and Reflexivity. London: Sage.
McNally, S; Slutsky, R. (2017). Key elements of the Reggio Emilia approach and how they are interconnected to create the highly regarded system of early childhood education, Early Child Development and Care, 187(12), 1925-1937.
Mesher, P; Amoriggi, H. (2001). Adapting to change: Can the Reggio Emilia approach help with the implementation of the Quebec curriculum? McGill Journal of Education, 36(3), 239-250.
Murris, K. (2017). Reading two rhizomatic pedagogies diffractively through one another: A Reggio inspired philosophy with children for the postdevelopmental child, Pedagogy of Culture and Society, 25(13), 1-20.
Nguyen, U. A. (2010). Conflicting ideologies in early childhood education: An exploration of Reggio-inspired practice, Thesis for Master of Arts, Child and Youth Studies, Ontario: Brock University.
Rawson, M. (2020). A theory of Waldorf teacher education Part 1: learning dispositions, Research on Steiner Education, 11(2),1-22.
Rinaldi, C. (2006). In dialogue with Reggio Emilia: Listening, researching and learning, New York, NY: Routledge.
Rudge, L. T. (2008). Holistic education: An analysis of its pedagogical application, (Doctoral dissertation). Ohio State University. Available at http://rave.ohiolink.edu/etdc/view?acc_num=osu1213289333.
Searle, J. R. (2004). Mind: a brief introduction, New York: Oxford University Press.
Steiner, R. (2011). Theosophy: An introduction to the supersensible knowledge of the world and the destination on Man, (Trans. M. Cotterell & A. P. Shepherd. Re-edited by Rudolf Steiner Press for this special edition to mark 150th anniversary of Rudolf Steiner’s birth. Forest Row: Rudolf Steiner Press.
Vakil, S; Freeman, R; Swim, T. J. (2003). The Reggio Emilia approach and inclusive early childhood programs, Early Childhood Education Journal, 30(3), 187-192.
Vecchi, V. (2010). Art and Creativity in Reggio Emilia: Exploring the role and potential of ateliers in early childhood education, USA and Canada: Routledge.
