اجرای رویکردهای مدیریت جامع آبخیزداری و کنترل رسوبات در حفاظت از تالاب انزلی
الموضوعات : Ecosystem sustainability
مکرم روانبخش سنگجویی
1
,
مائده قربان پور
2
,
کیوان اسدی
3
,
محمدرضا رحمانی راد
4
1 - گروه پژوهشی محیط زیست طبیعی، پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی، رشت
2 - دانش آموخته دکتري علوم و مهندسی مرتع، دانشگاه علوم کشاورزي و منابع طبیعی ساري، مازندران
3 - دکتري اقلیم شناسی ، معاونت آبخیزداري اداره کل منابع طبیعی استان گیلان
4 - دانش آموخته دکتري علوم و مهندسی مرتع، دانشگاه علوم کشاورزي و منابع طبیعی ساري، مازندران
الکلمات المفتاحية: آبخیزداری, تالاب انزلی, رسوبات, فرسایش ,
ملخص المقالة :
تالابها زیربنای زیستبومها و از مهمترین و در معرض خطرترین اکوسیستمهای پیچیده جهانی هستند و مجموعهای از عملکردهای بومشناختی و خدمات اکوسیستمی تأمین کننده رفاه انسانی را ارائه میکنند. تالاب انزلی، یکی از بزرگترین تالابهای ساحلی ایران به دلیل اهمیت جهانی آن از نظر تنوع زیستی شناخته شده است. امروزه، افزایش رسوبگذاری ناشی از عوامل مختلف مانند جنگلزدایی، تغییر کاربری اراضی و سدسازی رودخانهها، عمق کلی آب تالاب را کاهش داده و در نتیجه تعادل و سلامت اکولوژیکی، تنوع زیستی و پایداری آن را با چالش جدی مواجه کرده است. در این مقاله، اثرات رسوبگذاری و پیامدهای مخرب آن بر تالاب انزلی و اقدامات آبخیزداری انجام شده، بررسی شده است. نتایج این مطالعه نشان داد که حوزه آبخیز تالاب انزلی، به ویژه حوزه آبخیز فوقانی، منبع اصلی بار رسوب به تالاب است. تقریباً 80 درصد از بار کل رسوب از حوزه آبخیز بالادست میآید. چرای بیش از حد، جنگلزدایی و اقدامات محدود کنترل فرسایش از جمله دلایل اصلی فرسایش هستند. اگرچه تلاشهایی برای کنترل فرسایش خاک از طریق اجرای طرحهای مکانیکی، بیولوژیکی و بیومکانیکی در اراضی کوهستانی انجام شده است، تا بار رسوبی از حوضه فوقانی را به حداقل برسانند. اما هنوز مناطق زیادی بهدلیل کمبود بودجه، اصلاح نشدهاند. از طرف دیگر، این طرحها با چالش عدم مشارکت همه جانبه ذینفعان و مشارکت جامعه در فرآیندهای برنامهریزی و اجرا مواجه هستند. اجرای رویکردهای جامع آبخیزداری که همکاری بین ذینفعان را تقویت میکند و عوامل اقتصادی-اجتماعی را مورد توجه قرار میدهد، نه تنها از این اکوسیستم حیاتی محافظت میکند، بلکه توسعه پایدار و بهبود کیفیت زندگی جوامعی را که به منابع آن وابسته هستند، ارتقا میدهد.
