شکواییه و تبیین مبانی فکری آن در نظام اندیشه شعری حافظ
الموضوعات :طیبه علیزاده 1 , محمد رضا اسعد 2 , مجید عزیزی 3
1 - دانشگاه آزاد اراک
2 - دانشگاه آزاد اراک
3 - دانشگاه آزاد اراک
الکلمات المفتاحية: ادبیات غنایی, شعر, شکواییه, اندیشه کلامی, حافظ شیرازی,
ملخص المقالة :
شكواييه گونه اي از ادبيات غنايي است كه در آن شاعر مي كوشـد تـا عامـل رنج وآزردگي خاطر خود را براي مخاطب روشن كند. به طـور كلـي شـكواييه را براساس موضوع مي توان به پنج دستۀ شخصی، فلسفی، اجتماعی، عرفانی و سیاسی تقـسيم كـرد. حافظ از جمله شاعران برجستۀ زبان فارسی است که در اشعار خود به انواع شکواییه پرداخته است. در پژوهش حاضر که به روش تحلیل محتوایی انجام گرفته است، به شکواییه و تبیین مبانی فکری آن درنظام اندیشه شعری حافظ پرداخته ایم. براساس نتایج بدست آمده از پژوهش و با توجه به اینکه اشعار هر شاعر نماد درونیات آن شاعرمی باشد، بدیهی است آن چه حافظ را به گله و شکایت و انتقاد واداشته در حقیقت واکنش به رفتارهای متظاهرانه دین فروشان ریاکار،واعظان ،حاکمان جبار و اوضاع سیاسی و اجتماعی نابسامان آن دوران و علاوه بر این ها جبر گرایی است که ریشه در نگاه فلسفی و چند و چون هستی و روزگار دارد و در واقع همین نگاه فلسفی است که اساس اندیشه کلامی حافظ را تشکیل داده است.
قرآن کریم
انوری، حسن (1381)، فرهنگ بزرگ سخن، تهران: انتشارات سخن
ترابی، علی اکبر (1380)، جامعه شناسی ادبیات فارسی،چاپ دوم، تبریز: انتشارات فروغ آزادی
حاکمی، اسماعیل (1389)، تحقیق درباره ادبیات غنایی ایران و انواع شعر غنایی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
دهخدا، علی اکبر (۱۳77)، لغت نامه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
رزمجو، حسین (۱۳۷۰)، انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی
سرامی، قدمعلی (1389)، بث الشکوی، www. Encyclo paedia islamica.com/madkhal PHP sid=492
شمیسا، سیروس (1389)، انواع ادبی، چاپ پنجم، تهران: چاپ میترا
مؤتمن، زین العابدین (۱۳۶۴)، شعر و ادب فارسی،چاپ دوم، بی جا: انتشارات زرین
یاحقّی، محمدجعفر (1384)، بث الشکوی، دانشنامۀ زبان و ادب فارسی، به سرپرستی اسماعیل سعادت، تهران، انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی
اهور ، پرویز (1368) ، حافظ آیینه دار تاریخ ، تهران ، انتشارات شباویز .
رحیمی، مصطفی(1371)حافظ اندیشه ، تهران ، انتشارات نور .
آشوری ،داریوش (1377)عرفان و رندی در شعر حافظ ، تهران ، انتشارات مرکز.
شیخ الاسلامی ،اسعد(1363) تحقیق در مسائل کلامی از نظر متکلمان اشعری و معتزلی، تهران انتشارات امیرکبیر.
