الگوی پنج‌ضلعی منابع شناسایی و ترتیب تفضیلی آنها در ساختار شناسایی صدرایی و کارتزینی
الموضوعات :
حسن رهبر
1
,
کاظم موسی خانی
2
,
اسحاق آسوده
3
,
حمید اسکندری
4
1 - استادیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
2 - استادیار گروه الهیات، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، ایران
3 - استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه جهرم، جهرم، ایران
4 - استادیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
الکلمات المفتاحية: منابع شناخت, ادراک حسی, عقل, درون‌نگری, گواهی, حافظه, ملاصدرا, دکارت,
ملخص المقالة :
معرفت‌شناسی که به امکان، چیستی، منابع و قلمرو شناخت میپردازد، یکی از مهمترین مبانی خود را بر شناخت منابع شناسایی انسان بنیان نهاده است. معرفت‌شناسان معاصر از پنج منبع معرفت بعنوان منابع شناخت انسان نام میبرند: ادراک حسی، عقل، درون‌نگری، گواهی و حافظه. در میان فیلسوفان جهان غرب و اسلام، دکارت در غرب و ملاصدرا در جهان اسلام، در مورد مسئلۀ شناخت، بویژه منابع آن، نظریه‌پردازی کرده‌اند که دیدگاهشان به الگوی پنج‌ضلعی‌یی که معرفت‌شناسان معاصر مطرح میکنند نزدیک و قابل تطبیق است. ملاصدرا و دکارت، آغاز معرفت را با حس و پایان آن را در عقل میبینند؛ با این تفاوت که عقل در حکمت متعالیه اگرچه اتمّ مراتب ادراک است، اما هنوز به پایان راه نرسیده و این درون‌نگری مبتنی بر شهود است که پایان‌بخش معرفت حقیقی است. در مکتب شناختی ملاصدرا و دکارت، ادراک حسی، عقل و درون‌نگری، تولیدکنندۀ معرفت، گواهی انتقال‌دهنده، منبع اجتماعی و عام معرفت، و حافظه، نگهدارنده و مخزن معرفت قلمداد میشود.
دکارت، رنه (1364) اصول فلسفه، ترجمۀ منوچهر صانعي دره‌بيدي، تهران: آگاه.
دکارت، رنه (1369) تأملات در فلسفه اولی، ترجمۀ احمد احمدی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
دکارت، رنه (1372) قواعد هدایت ذهن، ترجمۀ منوچهر صانعی دره‌بیدی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
دکارت، رنه (1384) اعتراضات و پاسخها، ترجمۀ علی موسائی افضلی، تهران: علمی و فرهنگی.
سبزواری، ملاهادی (1379) شرح منظومه، تصحیح حسن حسن‌زاده آملی، تهران: نشر ناب.
عبودیت، عبدالرسول (1386) درآمدی به نظام حکمت صدرایی، ج2، تهران: سمت.
عبودیت، عبدالرسول (1388) درآمدی به نظام حکمت صدرایی، ج1، تهران: سمت.
مظفر، محمدرضا (1378) منطق، ج2، ترجمه علی شیروانی، قم: دار العلم.
ملاصدرا (1378) التنقیح فی المنطق، تصحيح و تحقیق غلامرضا یاسی‌پور، مقدمه احد فرامرز قراملکی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1380) الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة، ج2، تصحیح و تحقیق مقصود محمدی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1381) رساله سه اصل، تصحیح و تحقیق سیدحسین نصر، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1382الف) الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة، ج9، تصحیح و تحقیق رضا اکبریان، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1382ب) المبدأ و المعاد، تصحیح و تحقیق محمد ذبیحی و جعفر شاه‌نظری، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1383الف) الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة، ج3، تصحیح و تحقیق مقصود محمدی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1383ب) الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة ، ج8، تصحیح و تحقیق علی اکبر رشاد، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1384) شرح الاصول الکافی، ج1، تصحیح و تحقیق رضا استادی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1386الف) ایقاظ النائمین، تصحیح و تحقیق محمد خوانساری، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1386ب) مفاتیح الغیب، تصحيح و تحقيق نجفقلي حبيبي، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1389) اسرار الآیات و انوار البینات، تصحيح و تحقيق محمدعلی جاودان، تهران: بنياد حکمت اسلامي صدرا.
ملاصدرا (1393) شرح الهدایة الاثیریة، تصحیح و تحقیق مقصود محمدی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
نیکزاد، عباس (1386) عقل و دین از دیدگاه ملاصدرا و برخی فیلسوفان صدرایی، قم: امیرکبیر.
Audi, R. (1998). Epistemology; a contemporary introduction to the theory of knowledge. London: Routledge.
Jolley, N. (1998). The light of the soul: theories of ideas in Leibniz, Malebranche and Descartes. New York: Oxford University Press.
Kemp Smith, N. (1958). Descartes philosophical writings. New York: the Modern Library.
Mason, R. (1997). The God of Spinoza. New York: Cambridge University Press.
Pollock. J. L. & Cruz, J. (1999). Contemporary theories of knowledge. 2nd Edition. Rowman & Littlefield Publishers.
Pundik, A. (2006). Epistemology & the law of evidence: four doubts about Alex Stein’s foundations of evidence law. SSRN Electronic Journal, DOI:10.2139/ssrn.942635
Scruton, R. (2002). A short history of modern philosophy. London: Routledge.
