تأملي در قواعد و روش شناسي تأويل در منظومة عرفاني ابن‌عربي
الموضوعات :
نفيسه اهل‌سرمدي
1
(دانشگاه اصفهان)
الکلمات المفتاحية: تأويل ابن‌عربي ظاهر باطن اشاره سفر ,
ملخص المقالة :
عليرغم برخي مخالفتها، تأويل را ميتوان روش ابن‌عربي براي شناخت واقع دانست. بحث از قواعد و روش‌شناسي ابن‌عربي در تأويل، هدف اصلي اين مقاله است. أخذ تأويل از حضرت حق، توجه به عقل در عين كافي ندانستن آن، لزوم توجه به معناي الفاظ و قواعد دستوري جملات، توجه به نصوص و ظواهرآيات از جمله اصول و قواعد حاكم بر تأويل‌پژوهي ابن‌عربي است. او تأويل را امري ذو مراتب ميداند. نزد او معناي تأويلي تنها يكي از وجوه معاني كلام است و با تأويل، متشابه از تشابه خود خارج نميشود و لذا عارف هميشه در بيان اشارتهاي خويش جانب احتمال را رعايت ميكند. ابن‌عربي، روش خود و عرفا را اشارت در مقابل تفسير مينامد و ضمن منتسب دانستن اين شيوة بيان به حضرت حق، دو وجه براي انتخاب اين روش ذكر ميكند. او تفسير را از وجهي همان اشاره و از وجهي ديگر مغاير با آن ميداند. يكي از اهداف مهم ابن عربي از بيان تأويل، تشويق و تهييج مخاطب براي سفر و سلوك است. بيان مباني عرفاني و استناد به آيات، احاديث و روايات از مشخصه‌هاي ديگر بيانهاي تأويلي اين عارف بزرگ است.
ابراهيمي، حسن، «بررسي تأويلات ابن عربي دربارة آيات خلود و جاودانگي عذاب در قرآن»، مطالعات عرفاني، شماره 10، 1388.#
ابن تركه، صائن الدين علي بن محمد، شرح فصوص الحكم، قم، بيدار1378.#
ابن‌عربي، الفتوحات المكيه، 8 جلدي، بيروت، دارالفكر، 1427ق.#
ابن‌عربي، فصوص الحكم، تحقيق عاصم ابراهيم كياني، بيروت، دارالكتب العلمي، 1424ق.#
ابن‌عربي، كتاب السفار عن نتائج أسفار، حيدر آباد، دائرة المعارف العثمانيه. 1948.#
ابو زيد، نصر حامد، چنين گفت ابن عربي، ترجمة احسان موسوي خلخالي، تهران، نيلوفر، 1385.#
اشرف امامي، علي، «تأويل از ديدگاه ابن عربي»، معارف، شماره 2، 1381.#
چيتيك، ويليام، معرفت‌شناسي و هرمنوتيك از منظري عرفاني، ترجمة پيروز فطورچي، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، 1391.#
حكمت، نصرالله، متافيزيك خيال در گلشن راز شبستري، تهران، فرهنگستان هنر، 1385.#
شبستري، شيخ محمود، گلشن راز، تصحيح پرويز عباس داكاني، تهران، الهام،1376.#
شاكر، محمد كاظم، روشهاي تأويل قرآن، قم، بوستان كتاب،1381.#
عفيفي، ابوالعلا، شرحي بر فصوص الحكم، ترجمة نصرالله حكمت، تهران، الهام، 1380.#
كاشاني، عبدالرزاق، تأويلات القرآن (تفسير منسوب به ابن عربي)، بيروت، دار احيا التراث العربي، 1422ق.#
گيرو، پي ير، نشانه شناسي، ترجمه محمد نبوي، تهران، آگاه، 1380.#
لوري، پي‌ير، تأويلات القرآن از ديدگاه عبد الرزاق كاشاني، ترجمه زينب پودينه آقائي، حكمت، تهران، 1383.#
محمود الغراب، محمود، رحمة من الرحمن في تفسير و اشارات القرآن، 3ج، دمشق، مطبعه نضر، 1989.#
ناجي حامد، «بررسي و تحليل تأويلات نوحي از منظر ابن عربي»، پژوهشهاي ادب عرفاني، شماره 26، 1393.#
نصري، عبدالله، راز متن، تهران، آفتاب توسعه، 1381.#
