بايسته‌هاي تحقق اتحاد عقل و عاقل و معقول در حكمت متعاليه
الموضوعات :
محمدمهدي گرجيان
1
(دانشگاه باقر العلوم(ع))
مجتبي افشارپور
2
(دانشگاه باقر العلوم (ع))
الکلمات المفتاحية: اتحاد عاقل و معقول تركيب اتحادي تركيب ماده و صورت اشتداد وجودي نفس ,
ملخص المقالة :
قاعدة اتحاد عقل و عاقل و معقول از مهمترين قواعد حكمت متعاليه است. اين قاعده هر چند مدتها قبل از آغاز فلسفة اسلامي جزء مسائل فلسفي بوده است، اما فيلسوفان مسلمان رويكردهاي مختلفي را نسبت به آن داشته‌اند. صدرالمتألهين علاوه بر پذيرش اين قاعده، در جهت برهاني كردن آن تلاشهاي فراواني نمود و در اين راه از عنايات الهي نيز بهره جست. او همچنين با استفاده از مباني نظام فلسفي خود، رويكردي نوين در تبيين اين قاعده در دو مقام پايه گذاري كرد و ثمرات مهمي را بر آن متفرع ساخت. پذيرش اينكه نفسِ عاقل هنگام مطلق تعقل بخواهد با معقولات خود يكي گردد، در ابتدا امري مستبعد است و ذهن انسان بدون تمهيدات و مقدمات لازم از قبول برهان قطعي بر آن ابا دارد. به همين دليل به بررسي ادله اين قاعده نپرداخته‌ايم، بلكه يازده مقدمة لازم و بايسته را قبل از اثبات اين قاعده بيان كرده‌ايم بطوريكه در هر بخش، مراد و مدعاي فيلسوفان صدرايي قائل به اتحاد عاقل و معقول را توضيح دادهايم. در نتيجه پس از بررسي اين مقدمات و بايسته‌ها، ذهن آمادة پذيرش برهاني است كه بتواند مدعا را اثبات كند.
ابن‌سينا، المبدا و المعاد، تهران، موسسه مطالعات اسلامي، 1363.#
ابن‌سينا، طبيعيات شفا، قم، مكتبه آيت الله مرعشي، 1404ق.#
انصاري شيرازي، يحيي، دروس شرح منظومه، قم، بوستان كتاب، 1383.#
آشتياني، جلال الدين، شرح حال و آراء فلسفي ملاصدرا، قم، دفتر تبليغات اسلامي، 1378.#
آشتياني، مهدي، تعليقه بر شرح منظومه حكمت، تهران، دانشگاه تهران، 1367.#
جوادي آملي، عبدالله، رحيق مختوم، قم، اسرا، 1386.#
جوادي آملي، عبدالله، سرچشمه انديشه، قم، اسرا، 1386.#
حسن زاده آملي، حسن، اتحاد عاقل به معقول، قم، بوستان كتاب، 1390.#
سبزواري، ملاهادي، شرح المنظومه، تعليقات آيت الله حسن زاده آملي، قم، باقري، 1416ق#.
عبوديت، عبدالرسول، درآمدي به نظام حكمت صدرايي، قم، موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني، 1388.#
مطهري، مرتضي، شرح مبسوط منظومه، در مجموعة آثار: ج9، تهران، صدرا، 1385.#
مطهري، مرتضي، شرح مختصر منظومه، تهران، صدرا، 1385.#
ملاصدرا، الحكمة المتعاليه في الاسفار العقلية الاربعه، ج3، تصحيح و مقدمه دكتر مقصود محمدي، تهران، انتشارات بنياد حكمت اسلامي صدرا، 1383.#
ملاصدرا، الحكمة المتعاليه في الاسفار العقلية الاربعه، ج9، تصحيح و مقدمه دكتر رضا اكبريان، تهران، انتشارات بنياد حكمت اسلامي صدرا، 1382.#
ملاصدرا، الشواهد الربوبيه في المناهج السلوكيه، تصحيح و مقدمه دكتر سيدمصطفي محقق داماد، تهران، انتشارات بنياد حكمت اسلامي صدرا، 1391.#
ملاصدرا، المبدا و المعاد، تصحيح و مقدمه دكتر محمدذبيحي و دكتر جعفرشاه‌نظري، تهران، انتشارات بنياد حكمت اسلامي صدرا، 1381.#
ملاصدرا، المظاهر الالهية في اسرارالعلوم الكمالية، تصحيح تحقيق و مقدمه آيت‌الله سيدمحمد خامنه‌اي، تهران، بنياد حكمت اسلامي صدرا، 1378.#
ملاصدرا، رسالة في اتحاد العاقل و المعقول، تصحيح و مقدمه دكتر بيوك عليزاده، تهران، انتشارات بنياد حكمت اسلامي صدرا، 1387.#
ملاصدرا، مشاعر، تهران، طهوري، 1363.#
