بررسی حدیث «لولا فاطمه...» از دیدگاه کلامی
الموضوعات :
علی امامی فر
1
(دانشگاه ساوه)
الکلمات المفتاحية: حدیث, غلوّ, فاطمه, خلقت, لولاک, پیامبر, اهل بیت.,
ملخص المقالة :
یکی از آفات دین و دینداری مسئله غلو در مورد پیامبران، اولیاء، بزرگان ورهبران دینی است. این مشکل در ادیان پیشین بوده که خداوند در قرآن از آن نهی فرموده است.ائمه معصومین نیز با این مسئله مقابله نموده‌اند. در زمان ما مبارزه با این آفت یکی از وظائف دین‌پژوهان وعالمان دینی است.حدیث یکی از راه‌هایی است که غلوّ از طریق آن به درون دین راه پیدا می‌کند از جمله احادیث غلوّ آمیز عبارت مشهور زیر است؛ «عن رسول الله عن اللّه (تبارك و تعالى) أنّه قال: يا أحمد! لَوْ لاكَ لَما خلقت الأفلاك، و لو لا عليّ لما خلقتك؛ و لو لا فاطمة لما خلقتكما.» با بررسی دقیق ملاحظه شد که اولا: این مطلب سند و منبع معتبری ندارد. ثانیا: از جهت متن و محتوا نیز دارای مشکلات جدی است زیرا این عبارت دارای سه بخش است.بخش اول آن (لَوْ لاكَ لَما خلقت الأفلاك) با آیات وروایات صحیح (منقول از شیعه واهل سنت) وعقل قابل تایید است.ولی دو بخش دیگر آن مخالف قرآن، سنت وعقل است ودر نتیجه قابل پذیرش نمی‌باشد. برخی تلاش کرده‌اند تا آن را به نحوی توجیه کنند ما توجیهات را نیز مورد بررسی قرار داده و روشن شد که توجیهات مذکور از این دوبخش از روایت غیر قابل قبول است.
۱. قرآن کریم
۲. نهج البلاغه
۳. طبرسی، احمد بن علی، (1403ﻫ)، الاحتجاج علی اهل اللجاج، نشر مرتضی، مشهد.
۴. ابن بابویه(صدوق)، محمد بن علی، (1385)، علل الشرایع، داوری، قم.
۵. ابن شهر آشوب، محمد بن علی، (1379ﻫ)، مناقب آل ابی طالب، علامه، قم.
۶. حسن زاده، حسن، (1365)، هزار و يك نكته، رجاء، تهران.
۷. حرّ عاملى، محمد بن حسن بن على، (۱۴۰۹ﻫ)، تفصيل وسائل الشيعة إلى تحصيل مسائل الشريعة، آل البیت، قم.
۸. حلبى شافعى، ابو الفرج، (1427ﻫ)، السيرة الحلبية، دار الكتب العلمية، بيروت.
۹. الحویزی، عبد علی بن جمعه، (1415ﻫ)، نورالثقلین، اسماعیلیان، قم.
۱۰. طباطبائی، محمد حسین، (۱۳۷۴)، ترجمه المیزان، موسوی همدانی، سید محمد باقر، انتشارات اسلامی جامعه مدرسین، قم.
۱۱. طبرسى، فضل بن حسن، (1372)، مجمع البيان فى تفسير القرآن، ناصر خسرو، تهران.
۱۲. طيب، سيد عبد الحسين، (1378)، اطيب البيان في تفسير القرآن، اسلام.
۱۳. عاملى، زين الدين بن على، (1410ﻫ)، الروضة البهية (المحشّٰى - كلانتر)، داورى، قم.
۱۴. اربلی، علی بن عیسی، (1381ﻫ)، کشف الغمه فی معرفه الائمه، بنی هاشمی، تبریز
۱۵. قسطلانى، احمد بن محمد، المواهب اللدنية بالمنح المحمدية، المكتبة التوفيقية، القاهرة- مصر.
۱۶. كلينى، محمد بن یعقوب، (1365)، الكافي، 8، دار الكتب الإسلامية، تهران.
۱۷. گرامی، محمد علی، (1381)، درباره حدیث لولا فاطمه، قدس، قم.
۱۸. مجلسى، محمد تقی، (1404ﻫ)، بحار الأنوار، مؤسسة الوفاء، بيروت، تهران.
۱۹. مصباح یزدی، محمد تقی، (۱۳۹۴)، آموزش فلسفه، سازمان تبلیغات اسلامی، تهران.
۲۰. مولوی، مثنوی معنوی.
۲۱. هلالی، سلیم بن قیس، (۱۴۰۵ﻫ)، کتاب سلیم، الهادی، قم.
