بررسی معنای باطنی «طهارت و نجاست» و نقش آن در اخلاق
الموضوعات :محمد رسول آهنگران 1 , فاطمه انصاري 2
1 - دانشگاه تهران - پردیس فارابی
2 - دانشگاه ارومیه
الکلمات المفتاحية: طهارت, نجاست, معرفه الامام, اهل بیت(ع), اخلاق.,
ملخص المقالة :
مکاتب مادی، حکما، فلاسفه و عرفا مبانی و روش های مختلفی در علم اخلاق و راه نیل به فضائل و عبور از رذایل بیان کرده اند. اما راه حقیقی رسیدن به اخلاق کریمه، که در دیگر مکاتب اخلاقی دیده نمی شود؛ طهارت به معنای حقیقی کلمه است. وفق تعالیم اسلام، تنها طهارت سبب سعادت و رستگاری و مایه رشد و تکامل انسان است. تدقق در آیات و روایات افاده این مطلب را می کند که حقیقت طهارت، معرفت به امام(ع) است. لذا رکن اساسی اخلاق، معرفت به امام است و هر چه معرفت انسان به ولی الله الاعظم بیشتر شود تخلق او به اخلاق کریمه بیشتر خواهد شد. این پژوهش با نگاهی نو ضمن بررسی معنای باطنی طهارت و نجاست به تبیین تقابل این دو با یکدیگر می پردازد و اثبات می کند که حقیقت طهارت منحصر در ولایت ائمه اطهار (علیهم السلام) است، و از آنجایی که نجاست در معنای اولیه ضد طهارت ظاهری، و در معنای دوم نیز ضد طهارت باطنی است، چیزی جز دشمنان اهل بیت (علیهم السلام( نمی باشد. بنابراین کمال اخلاق در ولایت اهل بیت (ع) است و رسیدن به این مهم بدون ولایت معنا و مفهومی نخواهد داشت و این همان مساله ای است که سبب تحول اخلاق می شود..
ابن بابویه (1403 ق). معاني الأخبار، قم: جامعه مدرسين، چاپ اول.
ابن بابویه (1413ق). من لا يحضره الفقيه، قم: جامعه مدرسين، چاپ دوم.
ابن شهر آشوب مازندرانى (1379ق). مناقب آل أبي طالب عليهم السلام، قم: علامه، چاپ اول.
استر آبادی، علی (1409ق). تأويل الآيات الظاهرة في فضائل العترة الطاهرة، قم: موسسه النشر الاسلامی، چاپ اول.
بحرانی، سید هاشم بن سلیمان (1374ش). البرهان في تفسير القرآن، قم: بعثه، چاپ اول.
برقى، احمد بن محمد (1371ق). المحاسن، قم: دار الكتب الإسلامية، چاپ دوم.
تميمى آمدى، عبد الواحد بن محمد (1410 ق). غرر الحكم و درر الكلم، قم: دار الكتاب الإسلامي.
جمعی از محدثین (1405ق). الاصول السته عشر، قم: دار الشبستری للمطبوعات، چاپ دوم.
جيلانى، رفيع الدين، (1429)، الذريعة إلى حافظ الشريعة (شرح أصول الكافي جيلانى)، قم: دار الحدیث، چاپ اول.
حر عاملی، محمد بن حسن (1409ق). وسائل الشيعة، ، قم: موسسه آل بیت، چاپ اول.
ديلمى، حسن بن محمد (1427 ق). غرر الأخبار، قم: دلیل ما، چاپ اول.
صفار، محمد بن حسن(1404ق)، بصائر الدرجات في فضائل آل محمد صلى الله عليهم، قم، مکتبه آیه الله المرعشی النجفی، چاپ دوم.
طريحى، فخر الدين،( 1416 )، مجمع البحرين، تهران: كتابفروشى مرتضوى، چاپ سوم.
عياشى، محمد بن مسعود (1380ق). تفسير العيّاشي، تهران: المطبعة العلمية، چاپ اول.
فيض كاشانى، محمد (1406 ق). الوافي، كتابخانه امام أمير المؤمنين، اصفهان، چاپ اول.
قرشی، علی اکبر (1412ق). قاموس قرآن، تهران: دار الکتب الاسلامیه، چاپ ششم.
قمى، على بن ابراهيم (1404ق). تفسير القمي، قم: دار الکتاب.
قمي مشهدي، محمد بن محمدرضا (1368 ش). تفسير كنز الدقائق و بحر الغرائب، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلام، چاپ اول.
کرکی حائری، محمد بن ابی طالب(1418)، مقتل الحسین تسلیة المُجالس و زینة المَجالس،قم: مؤسسة المعارف الإسلامية.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق). الكافي، تهران: دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم.
مجلسی، محمد باقر ( 1403ق). بحار الأنوار، بیروت: احیاء التراث العربی، چاپ دوم.
مشكينى اردبيلى، على (1374). اصطلاحات الأصول و معظم أبحاثها، قم: نشر هادی.
مصطفوی، حسن (1368ش). التحقيق في كلمات القرآن الكريم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مفيد، محمد بن محمد (1413ق). الإختصاص، قم: الموتمر لالفية الشيخ المفيد، چاپ اول.
هلالی، سلیم بن قیس (1405ق). كتاب سليم بن قيس الهلالي، قم: نشر الهادی، چاپ اول.
109 |
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 124 - 109
بررسی معنای باطنی «طهارت و نجاست»
و نقش آن در اخلاق
محمدرسول آهنگران 1
فاطمه انصاری 2
چکیده
مکاتب مادی، حکما، فلاسفه و عرفا مبانی و روش های مختلفی در علم اخلاق و راه نیل به فضائل و عبور از رذایل بیان کرده اند. اما راه حقیقی رسیدن به اخلاق کریمه، که در دیگر مکاتب اخلاقی دیده نمی شود؛ طهارت به معنای حقیقی کلمه است. وفق تعالیم اسلام، تنها طهارت سبب سعادت و رستگاری و مایه رشد و تکامل انسان است. تدقق در آیات و روایات افاده این مطلب را می کند که حقیقت طهارت، معرفت به امام(ع) است. لذا رکن اساسی اخلاق، معرفت به امام است و هر چه معرفت انسان به ولی الله الاعظم بیشتر شود تخلق او به اخلاق کریمه بیشتر خواهد شد. این پژوهش با نگاهی نو ضمن بررسی معنای باطنی طهارت و نجاست به تبیین تقابل این دو با یکدیگر می پردازد و اثبات می کند که حقیقت طهارت منحصر در ولایت ائمه اطهار (علیهم السلام) است، و از آنجایی که نجاست در معنای اولیه ضد طهارت ظاهری، و در معنای دوم نیز ضد طهارت باطنی است، چیزی جز دشمنان اهل بیت (علیهم السلام( نمی باشد. بنابراین کمال اخلاق در ولایت اهل بیت (ع) است و رسیدن به این مهم بدون ولایت معنا و مفهومی نخواهد داشت و این همان مساله ای است که سبب تحول اخلاق می شود..
واژگان كليدي
طهارت، نجاست، معرفه الامام، اهل بیت(ع)، اخلاق.
[1] . استاد تمام، گروه فقه و حقوق دانشگاه تهران، پردیس فارابی، قم، ایران.
Email: ahangaran@ut.ac.ir
[2] . دکتری فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران/ استاد مدعو دانشگاه قم/ استاد مدعو دانشگاه آزاد اسلامی قم. Email: Fa.ansar92@gmail.com
تاریخ دریافت: 27/2/1399 پذیرش نهایی: 9/5/1399
