تاملی اخلاقی بر ادله فقهی مخالفان اقدامات ژنتیکی
الموضوعات :سید حسن مرتضوی راد 1 , مسعود راعی دهقی 2 , رضا عباسیان 3 , حمید رضا نیکیار 4
1 - نجف آباد
2 - واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی
3 - اصفهان
4 - اصفهان
الکلمات المفتاحية: ژنتیک, جواز, حرمت, کرامت انسانی, اخلاق,
ملخص المقالة :
یکی از چالش های مهم عصر حاضر در علوم پزشکی ، اقدامات ژنتیکی بر روی انسان می باشد اقدامات ژنتیکی همان اقدامات بر روی ژنوم انسانی است که در علم ژنتیک، تحولات نوینی در این زمینه صورت گرفته و دارای پیامدهای مثبت و منفی است و مسائل اخلاقی مربوط به ژنتیک، مسائلی است که بر اثر رشد و پیشرفت تکنیک های نوپدید در حوزه مهندسی ژنتیک حادث شده است و از آنجا که دغدغه هایی را درباره دخالت بشر در ماهیت و سرشت انسانی و خلق انسانهایی مصنوعی و از پیش طراحی شده ، ایجاد کرده است که می تواند با مقام شامخ انسانیت و کرامت ذاتی وی ، تعارض جدی داشته باشد؛ جنبه های مختلف این فناوری نوین را مواجه با مسائلی نموده که برخی اصول اخلاقی را به چالش می کشد از این رو یافتن راه حل مسائل دشوار حوزه ژنتیک در راستای نظریه اخلاقی اسلام جهت جلوگیری از بروز پیامد های منفی این فناوری نوین ضرورت پرداختن به بحث را آشکار می سازد و از آنجا که بسیاری از ادله فقهی ناظر به بعد اخلاقی است و این موضوع در میان پژوهشگران از جمله عالمان دینی به ویژه فقهای شیعه و اهل سنت باسوالات زیادی مواجه بوده ، محقق را بر آن داشته علی رغم نگاه اخلاقی به ادله فقهی مخالفان اقدامات ژنتیکی، به تبیین موضع فقهاء در خصوص انجام تحقیقات ژنتیکی و اصول اخلاقی مربوطه و نقد و بررسی دیدگاه فقهی مخالفان اقدامات ژنتیکی از منظر اخلاقی‌بپردازد که‌در این راستا با بررسی‌دقیق‌موضوع دریافته است احکام‌اسلامی‌متفاوتی‌چون‌جواز محدود، جوازمطلق، حرمت اولیه و ثانویه در خصوص موضوع وجود دارد که در نهایت نظریه جواز محدود مورد پذیرش قرار گرفته و تمامی ادله فقهی ناظر به بعد اخلاقی مخالفان اقدامات ژنتیکی، نقض گردیده است.
قرآن کریم
احمد احمد و عادل القاضی،(1998)،فقه الحیاه فی حوار مع سید محمد حسین فضل الله،بیروت،موسسه العارف للمطبوعات.
الجواهری،حسن،(1423)، الاستتام والاستنساخ، در قراآت فقهیه معاصره فی معطیات الطب الحدیث،بیروت،الغدیر.
حر عاملى، محمد بن حسن، (1409ق)، تفصيل وسائل الشيعة إلى تحصيل مسائل الشريعة، قم،مؤسسه آل البيت (ع).
حمیش،عبدالحق،(2004)،قضایا فقهیه معاصره،الشارقه،جامعه الشارقه.
حسینی روحانی، سید محمد صادق، (1386ق)، المسائل المستحدثه، قم. دارالفکر.
خویی، سیدابوالقاسم، (1418ق)، موسوعة الإمام الخوئي، قم،انتشارات مؤسسه إحياء آثار الإمام الخوئي.
الدمرداش،صبری،(1997)،الاستنساخ قنبله العصر،الریاض،مکتبه العبیکان.
روحانی، سيد صادق، (1429ق)، منهاج الفقاهة، قم،انوار الهدى.
طوسى، محمد بن حسن، (1413ق)، التبیان فی تفسیر القرآن، ج3 و 2، چاپ اول، قم، موسسه النشرالاسلامی.
طباطبایی، محمد حسن، (1382)، ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
طبرسی،فضل بن حسن،(1379)،مجمع البیان فی تفسیر القرآن،بیروت،دار احیاء التراث العربی.
اسلامی،سید حسن،(1386)،شبیه سازی انسانی از دیدگاه آیین کاتولیک و اسلام،قم،انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب،چاپ اول.
پور جواهری، علی، (1383)، پیوند اعضاء در فقه، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
تیموری،محمد،(1383)،بررسی منابع حقوق بشر بین الملل در مورد شبیه سازی درمانی انسان،تهران،انتشارات نجفی، چاپ دوم.
سالاری،حسن،(1381)،شبیه سازی انسان،تهران،نشر حکیمان.
قربان نیا،ناصر،(1387)،حقوق بشر و حقوق بشردوستانه،تهران،سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه دینی.
صانعی،یوسف،(1376)، استفتائات پزشکی ، قم،انتشارات میثم تمار.
عباسی،محمود،(1383)،مجموعه کدهای اخلاق پزشکی،تهران،انتشارات حقوقی.
معین،محمد،(1360)،فرهنگ فارسی،تهران،انتشارات امیر کبیر،چاپ چهارم.
مقامی،عبدالمجید،(1390)،شبیه سازی انسان از نظر فقه اسلامی،قم،انتشارات نجفی.
مردیها،مرتضی،(1383)،اخلاق زیستی بیواتیک،تهران،سمت،دانشگاه علامه طباطبایی،چاپ اول.
موسوی اردبیلی،عبدالکریم،(1377)،استفتائات،قم،انتشارات نجات.
نظری توکلی، سعید، (1381)، پیوند اعضا در فقه اسلامی،مشهد،انتشارات بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
آل کجباف، حسین، (1391)،" شبیه‌سازی انسانی از منظر حقوق بین‌الملل"، مجله حقوق پزشکی، شماره 21.
اسلامی، سید حسن، (1384)، "شبیه سازی از دیدگاه فقه شیعه، بررسی چهاردیدگاه"، مجله کاوشی نو در فقه، شماره 44.
طباطبایی، محمصادق؛ میر احمدی، مریم، "بررسی حکم تکلیفی شبیه‌سازی انسان"، مجله فقه و حقوق اسلامی، شماره 7.
قرضاوی،یوسف،(1382ش)،"شبیه سازی"،ترجمه نورالدین سعیدیانی،مجله دین پژوهان،شماره 3.
متولی زاده اردکانی، علی، (1395)،" پروژه ژنوم انسان و چالش‌های اخلاقی و حقوقی در جوامع انسانی"، مجله اخلاق زیستی، شماره 19.
ناصری، حسین، (1385)، "سنجش بنیادهای نظری و مواد اعلامیه جهانی حقوق بشر با مبانی و آموزه‌های قرآنی"، مجله مطالعات اسلامی، شماره 71.
همایون مصباح، سید حسین، (1385)، "شبيه سازي انساني و چالش‌هاي ديني ـ فقهي"، فصلنامه فقه و علوم وابسته، شماره 47.
