بررسی نظارت اخلاقی متقابل دولت و ملت در نظام حقوقی ایران و اسلام
الموضوعات :
رضا نیکخواه سرنقی
1
(استادیاردانشکده فقه و حقوق اسلامی دانشگاه ارومیه)
محمدرضا یزدان یار
2
(دانشگاه ارومیه)
الکلمات المفتاحية: فلسفه نظارت, نظارت مردم بر مردم , نظارت دولت بر دولت , نظارت دولت بر ملت , نظام حقوقی ایران , نظام حقوقی اسلام.,
ملخص المقالة :
همواره بشریت بدنبال ایجاد یک جامعه انسانی مطلوب و منطبق بر آرمانها و خواسته های متعالی خود می باشد.در چنین جامعه ایی می بایست الزاماتی بر پایه اصول حقوقی ، روابط اجتماعی مبتنی بر قرارداد اجتماعی را مدنظر قرار دهد. از این منظر تمسُک جستن به حاکمیت قانون می تواند بعنوان پیش نیاز چنین جامعه ای قلمداد گردد. در پرتو حاکمیت قانون ، همواره اراده های فردی در نظام تصمیم گیری وارد شده و به یک نیاز عمومی یا اراده جمعی تبدیل می گردد ، تمایلات متناقض با افکار عمومی ، نمادی مُخل و برهم زننده هویت جمعی شده و سرمایه های مادی و معنوی افراد اجتماع در خدمت کمالات افراد و اجتماع گذاشته می شود و ساختارهای سیاسی و اجتماعی برآمده از آحاد ملت ، این اراده ها و تمایلات مشترک را شاخص اصلی تعیین مسیر حرکت نظام سیاسی قرار می دهند و درآن جهت تعقیب می نمایند ، حاکمیت قانون، خود نه تنها هویت مشترک اعضای اجتماع را مورد شناسایی قرار می دهد ، بلکه بر مسئولیت متقابل حاکمیت و دولت نیز تاکید دارد، مسئولیتی که هر فرد در برابر سایر افراد اجتماع داشته و در پرتو آن است که حق جسنجوی رفاه ، سعادت ، آسایش و امنیت اجتماعی واجد مفهوم می گردد. هرنوع مجموعه ای خواه اجتماعی یا سیاسی نیاز به کنترل یا نظارت دارد که شیوه های این نظارت و کنترل بر آن حسب مقام نظارت کننده و شیوه کنترلهای پیش بینی شده است.لذا در این مقاله سعی شده که به انواع نظارتهای چهارگانه پیش بینی شده در اصل هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بپردازد و تکالیف مخاطبین آن را در مقایل اینگونه نظارتها مورد کنکاش و نقد قرار دهد.
قرآن کریم
نهج البلاغه
صحیفه ي نور ، ج 4، مرکز تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)
عمید زنجانی، عباسعلی، (1389) کلیات حقوق اساسی جمهوري اسلامی ایران ، انتشارات مجد،
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، (1393) انتشارات بهنامی
اخوان کاظمی بهرام، نظارت بیرونی در نظام هاي سیاسی، حکومت اسلامی سال نهم، شماره سوم
علیخانی، علی اکبر، (1383) نظارت بر نظام جمهوري اسلایم ایران ، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق (ع) شماره 23.
عليرضا حسني و پريسا شيخي، (1394) نظارت مردم بر دولت در اصل هشتم قانون اساسی ،اولین کنفرانس بین المللی علوم انسانی با رویکرد بومی - اسلامی و با تاکید بر پژوهش های نوین
ارنت، هاناه، (1386) توتالیتاریسم، ترجمه محسن ثلاثی، سازمان انتشارات جاویدان، چاپ دوم.
جوان آراسته، حسین، (1388) گزنش رهبر و نظارت بر او در نظام جمهوری اسلامی ایران،قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
دهخدا، علی اكبر، (1339) لغت نامه دهخدا، ج 41 ، تهران، دانشگاه تهران،
عمید زنجانی، عباسعلی، (1389) نظارت بر اعمال حكومت و عدالت اداری، تهران، دانشگاه تهران.
محرمی، سعید، (1375) نظارت بر قدرت سیاسی در اسلام شیعه، پایاننامه كارشناسی ارشد،دانشكده علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق علیه السلام.
هاشمی، سید محمد، (1387) حقوق اساسی ج.ا.ا، ج 1، تهران، میزان.
