تحلیل ویژگیها و عناصر اقلیمی در داستان‌های بیژن نجدی
الموضوعات :
محمد محمودی
1
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی، ایران)
الکلمات المفتاحية: ادبیات داستانی معاصر, داستان اقلیمی, ادبیات اقلیمی شمال, بیژن نجدی.,
ملخص المقالة :
ادبیات داستانی اقلیمی به داستانهایی اطلاق می‌شود که در آنها جغرافیای طبیعی و عناصر و ویژگیهای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و تاریخی اقلیم، نقش مهمی در ساختار و روایت داستان دارد. جریان ادبیات داستانی اقلیمی به صورت جدی از دهة 30 در ایران آغاز شد و به حوزه‌های اقلیمی جنوب، غرب، شرق، آذربایجان و شمال تقسیم می‌شود. بیژن نجدی از جمله نویسندگان خطه شمال است که ماجرای غالب داستان‌هایش در فضای اقلیم شمال رخ میدهد و عناصر مختلف طبیعی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی این اقلیم در آنها بازتاب یافته است. هدف این مقاله، بررسی چگونگی تأثیر عناصر اقلیمی شمال در داستان‌های نجدی است و یافتههای پژوهش ناظر بر این است که نجدی کنشی آگاهانه با عناصر اقلیمی پیرامون خود دارد و این عناصر جزء مهمی از صور خیال و ساخت‌مایه داستان‌های او به حساب میآیند. طبیعت بومی شمال در داستان‌های نجدی نقش مهمی در روایت و فضاسازی داستان، عینیت بخشیدن به ذهنیت شخصیتها و بازنمایی اجتماعی و سیاسی جامعه و تبعات آن دارد و حوادث و ماجراهای داستان در هماهنگی و پیوند با محیط جغرافیای طبیعی شکل گرفته است.
آژند، یعقوب (1369)، «وضع ادبیات داستانی در قبل و بعد از انقلاب»، مجله سوره، دوره دوم، شماره دوازدهم.
بی‌نظیر، نگین و خزانه‌دارلو، محمدعلی (1394)، جهانبینی اسطورهای؛ اسطورهزدایی و اسطورهزایی در داستان‌های بیژن نجدی، فصلنامه علمی ـ پژوهشی ادبیات معاصر پارسی، سال 5، شماره 4، صص 1 ـ 24.
تاجریان، الماس (1386)، تحلیل ساختاری و مضمونی داستان‌های بیژن نجدی، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه امام خمینی قزوین.
جهاندیده، سینا (1391)، صندوقخانه ایدئولوژی؛ تأویل نشانه‌شناسی «گیاهی در قرنطینه» بیژن نجدی، فصلنامه علمی ـ پژوهشی نقد ادبی، سال 5، شماره 17. صص 129ـ 156.
سپانلو، محمدعلی (1359)، «گزارش یکساله داستان‌نویسی ایران»، مجله آینده، سال ششم، شماره 3 و 4.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1376)، «داستان‌نویسی معاصر؛ مکتب‌ها و نسل‌هایش»، مجله آدینه، شماره 121و122.
شیری، قهرمان (1389)، «پیش‌درآمدی بر مکتب‌های داستان‌نویسی در ادبیات معاصر ایران»، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، شماره 189.
ــــــــــــ (1387)، مکتب‌های داستان‌نویسی در ایران، تهران: چشمه.
صادقی‌شهپر، رضا (1389)، «نخستین رمان اقلیمی در داستان‌نویسی معاصر ایران»، کتاب ماه ادبیات، شماره 40.
ـــــــــــــــ (1391)، «حوزه‌های پنج‌گانه اقلیمی‌نویسی در ادبیات داستانی معاصر ایران»، فصلنامه پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره 27.
ـــــــــــــ (1397)، اقلیم داستان، تهران: نشر ورا.
میرعابدینی، حسن (1383)، صد سال داستان‌نویسی ایران (ج 4)، تهران: نشر چشمه.
نجدی، بیژن (1373)، یوزپلنگانی که با من دویده‌اند، تهران: نشر مرکز.
ــــــــــــ (1379)، دوباره از همان خیابانها، تهران: نشر مرکز.
Abrams, M.H (1999) A Glossary of Literary Terms, Seventh Edition, Ear/ McPeek.
Baldick, Chris (2015) The Oxford Dictionaty of Literary Terms, Fourth Edition, Oxford University Press.
Cudden, J. A (2013) Dictionary of Literary Terms and Literary Theory, Fifth Edition, Blackwell.
