بررسی ارتباط ساختار و محتوا در فراداستان «میم عزیز»
الموضوعات :
نفیسه لیاقی مطلق
1
(دانشگاه علامه طباطبایی)
محمد محمودی
2
(پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی)
الکلمات المفتاحية: پسامدرنیسمفراداستانمیم عزیزمحمدحسن شهسواری,
ملخص المقالة :
ژانر فراداستان در ایران به جهت ماهیت آشنازدای آن، مورد اقبال فراوان است. اما حجم وسیعی از متونی که تحت عنوان فراداستان در ایران منتشر می‌شوند، تنها به فرم می‌پردازند، و از بازنمایی تجربههای پسامدرن تهی‌اند. رمان به مثابه رسانة بازتاب‌دهندة جامعه باید با روح زمانة خود عجین باشد تا معضلات زندگي معاصر و فرهنگ جامعه را هشیارانه بکاود؛ لذا شگردپردازیهای فراداستانی باید با دغدغه‌های پسامدرنیسم و مسائل مطرح در جامعة پسامدرن هماهنگ باشد تا قالب و محتوا در تأیید و تقویت یکدیگر متنی تأثیرگذار خلق کنند. در اين مقاله ابتدا مروری بر فراداستان و مهمترين مؤلفههاي آن بر مبنای دیدگاه‌های نظریه‌پردازان فراداستان صورت گرفته است، سپس مؤلفههای فراداستان در رمان «میم عزیز» بررسی و تحلیل شده است. در ادامه، محتوای پسامدرنیستی رمان نیز تشریح شده است. بررسی‌های مقاله نشان می‌دهد که این رمان به لحاظ درآمیختن دو مقولة نقد ادبی و داستانپردازی، ایجاد عدم قطعیت، محتوای وجودشناسانه، برجستگی زبانی و همینطور پرداختن به مفهوم خانوادة پسامدرنیستی به خوبی توانسته مضمون و محتوا را با ساختار و فرم داستان هماهنگ کند. در «میم عزیز»، شکلهای متنوع خانواده به تصویر کشیده شده‌اند تا مفهوم خانوادة هستهای که پیشتر در مدرنیسم به عنوان تنها شکل بهنجار خانواده مطرح شده بود، نسبی گردیده و بینظمی و آشفتگی خانوادهها در جامعة معاصر نمایانده شود.
آزاد ارمکی، تقی (1386) جامعه‌شناسی خانوادة ایرانی، تهران، سمت.
اعزازی، شهلا (1376) جامعه‌شناسی خانواده (با تأکید بر نقش، ساختار و کارکرد خانواده در دوران معاصر)، تهران، روشنگران و مطالعات زنان.
برناردز، جان (1384) درآمدی به مطالعات خانواده، حسین قاضیان، تهران، نی.
بهنام، جمشید (1384) تحولات خانواده (پویایی خانواده در حوزه‌های فرهنگی گوناگون)، محمدجعفر پوینده، تهران، ماهی.
پاینده، حسین (1385) نقد ادبی و دموکراسی، تهران، نیلوفر.
----------- (1389الف) «وجودشناسی پسامدرن در داستانی از یک نویسنده ایرانی»، فصلنامه زبان و ادب پارسي، شماره 44، تابستان 1389.
----------- (1389ب) صناعت‌پردازی پسامدرن در رمان «شب ممکن» http،//old، khabgard، com/backwin/?id=302657493 ----------- (1390) داستان کوتاه در ایران (داستان¬های پسامدرن)، تهران، نیلوفر.
تدینی، منصوره (1388) پسامدرنیسم در ادبیات داستانی ایران، تهران، علم.
حسن، ایهاب (1390) «به سوی مفهوم پسامدرنیسم» پیام یزدانجو، ادبیات پسامدرن (گزارش، نگرش، نقادی)، تهران، مرکز، صص 93- 115.
ساروخانی، (1370)، مقدمه¬ای بر جامعه¬شناسی خانواده، تهران، سروش.
شهسواری، محمدحسن (1395) میم عزیز، تهران، چشمه.
کانور، استیون (1390) «نظریه¬ ادبی پسامدرن» پیام یزدانجو، ادبیات پسامدرن (گزارش، نگرش، نقادی)، تهران، مرکز، صص 183-230.
گلدمن، لوسین، (1381) جامعه¬شناسی ادبیات (دفاع از جامعه¬شناسی رمان)، محمد جعفر پوینده، تهران، چشمه.
لاج، دیوید (1386) «رمان پسامدرنیستی» حسین پاینده، نظریه¬های رمان، تهران، نیلوفر، صص 143-200.
مقدادی، بهرام (1393) دانش¬نامه¬ی نقد ادبی از افلاتون تا به امروز، تهران، چشمه.
مک¬هیل، برایان (1392) داستان پسامدرنیستی، علی معصومی، تهران، ققنوس.
وو، پاتریشیا (1383) «مدرنیسم و پسامدرنیسم» حسین پاینده، مدرنیسم و پسامدرنیسم در رمان، تهران، روزنگار، صص 179-257.
--------- (1390) فراداستان، شهریار وقفی پور، تهران، چشمه.
هاچن، لیندا (1383) «فراداستان تاریخ¬نگارانه» حسین پاینده، مدرنیسم و پسامدرنیسم در رمان، تهران، روزنگار، صص 259-311.
یزدانجو، پیام (1390) «نابه¬هنگامی پسامدرن» ادبیات پسامدرن (گزارش، نگرش، نقادی)، تهران، مرکز، صص 5-12.
