واکاوی نماد شناسی سیر تنزّلی قران کریم
محورهای موضوعی : کلام اسلامی
1 - دانشگاه سیستان و بلوچستان
کلید واژه: لوح محفوظ, ام الکتاب , عدم تغییر, حقیقت واحد., تنزل. ,
چکیده مقاله :
قرآن کریم ازطرف خداوند نازل شده است که دراین تنزّل مراحلی را طی نموده تا به صورت فعلی درآمده است. مبداء این سیر نزولی با تعبیرات مختلفی درقرآن بیان شده است؛ مانند، لوح محفوظ، کتاب مبین، ام¬الکتاب وامام مبین که دراین مقاله با روش تحلیلی وبا استفاده ازقرآن ونظریات عالمان دینی مورد بررسی قرار می¬گیرد. همه¬ی این کلمات ازحقیقت واحده خبر می¬دهند واین حقیقت، اولین مخلوق خدا ومخزن علم خداوندی میباشد که صور وسرنوشت همه¬ی موجودات درآن محفوظ می¬باشد وهیچ چیزی از ذرات عالم از علم خداوندی خارج نمی¬باشد. نسبت قرآن کریم به این حقیقت نسبت بسیط به مرکب ومفصل به مجمل است. اصل قرآن درام¬الکتاب ولوح محفوظ به صورت بسیط، مندمج می¬باشد که درسیر تنزّلی به صورت تفصیل درآمده است. این تنزل به صورت تجافی نمی¬باشد بلکه به صورت تجلی است. حقیقت لوح محفوظ وام¬الکتاب قابل تنزّل به عالم طبیعت نمی¬باشد وپیامبر درقوس صعود آن حقیقت را شهود می¬نماید، آنچه که قابل تنزل است، وجود تفصیل یافته ورقیقه¬ی آن حقیقت است که درطول زمان به پیامبر اکرم نازل شده است.
The glorious Quran has been revealed by God and has got the present form after passing some stages in the journey of revelation. The Quran uses different terms to refer to the origin of this descending journey, such as the Guarded Tablet, the Manifest Book, the Mother of Book, and the Manifest Imam. Using a descriptive-analytical method, the Quranic verses and the views of religious scholars, the present paper examines these terms. All these terms indicate a single truth which is the first creature of God and treasure of God's knowledge, in which the forms and destination of all creatures are preserved and no single atom in the universe is out of God's knowledge. The relationship between the Quran and this truth is the same as the relationship between a simple thing and a complex thing, and between a detailed thing and a general, ambiguous thing. The root of the Quran is fused simply in the Mother of Book and the Guarded Tablet, which is in detailed form in the descending journey. This descent is not in a separated and distant form; rather, it is manifested. The truth of the Guarded Tablet and the Mother of Book cannot be revealed to natural world, and the Prophet intuits it in ascending arc. The detailed and semi form of this truth can be revealed, which is revealed to the Prophet over time.
قرآن کریم
آملی، سید حیدر، (1422)، تفسیر المحیط الاعظم و البحر الخضم فی تاویل کتاب الله العزیز المحکم، محقق محسن موسوی تبریزی، ناشر نور علی نور، چاپ سوم،.
______، (1368) ، جامع الاسرار و منبع الانوار، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی وابسته به وزارت فرهنک وآموزش عالی، تهران، چاپ اول.
استرآبادی علی، ( 1409) تاویل الایات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره، ناشر جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول.
ابن منظور محمد، (1998)، لسان العرب، ناشر دارالصادر، بیروت.
بحرانی، هاشم ابن سلمان، (1415) البرهان فی تفسیر القرآن، موسسه بعثت، قم.
______، (1411 )، حلیه الابرار فی احوال محمد و آله الاطهار، موسسه معارف اسلامی، قم، چاپ اول.
ثقفی، ابراهیم ابن محمدابن سعید ابن هلال، (1395ق)، الغارات، محقق محدث جلال الدین، نشر انجمن آثار ملی، تهران، چاپ اول.
جوادی آملی، (1389)، سیره پیامران در قرآن، محقق علی اسلامی، موسسه¬ی اسراء، چاپ پنجم.
حافظ برسی، رجب ابن محمد، (1422)، مشارق انوار الیقین فی اسرار امیر المومنین، ناشر اعلمی بیروت، چاپ اول.
حسن زاده آملی، حسن، (1366)، اتحاد عاقل به معقول، نشر حکمت، تهران، چاپ دوم.
سبحانی، جعفر، (بی تا )، الالهیات، ، بی نا.
شیرازی، محمد، (1981)، الحکمه المتعالیه فی اسفار الاربعه، داراحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ سوم.
______، (1363)، مفاتیح الغیب، نشر انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران، تهران.
______ ، (1360)، اسرار الایات و انوار البینات، نشر انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران، تهران، چاپ اول.
______، (1378)، المظاهر الالهیه فی اسرارالعلوم الکمالیه، ناشر بنیاد حکمت اسلامی صدرا، تهران، چاپ اول.
صدوق، ابن بابویه، (1403)، معانی الاخبار، محقق علی اکبر غفاری، نشر جامعه مدرسین قم.
طباطبائی محمد حسین، (1371)، المیزان فی تفسیر القرآن، موسسه اعلی للمطبوعات، بیروت، چاپ دوم.
طبرسی، فضل ابن حسن، (1372)، مجمع البیان، ناشر ناصر خسرو تهران، چاپ سوم.
طبری، محمد ابن جریر، (1412)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، ناشر دار معرفه بیروت، چاپ اول.
طریحی، فخر الدین، (1408)، مجمع البحرین، نشر دار الثقافه الاسلامیه، چاپ دوم.
فراهیدی، خلیل ابن احمد، (1309)، کتاب العین، نشر هجرت، قم، چاپ دوم.
فیض کاشانی، محمد ابن شاه مرتضی، (1415 )، تفسیر الصافی، نشر مکتبه صدر، تهران.
قمی، علی ابن ابراهیم قمی، (1363)، تفسیر قمی، محقق موسوی جزائری، نشر دارالکتاب قم، چاپ دوم .
قیصری، داود، (1375)، شرح فصوص الحکم، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، تهران، محقق آشتیانی، چاپ اول.
لاهیجی، محمد جعفر، (1386)، شرح رساله مشاعر، بوستان کتاب، قم، چاپ اول.
مجلسی، محمد تقی، (1406)، روضه المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، نشر موسسه فرهنگی اسلامی کوشانپور، قم.
مقاتل ابن سلیمان، (1423)، تفسیر مقاتل، نشراحیاء تراث عربی بیروت، محقق شحاته عبد الله محمود، چاپ اول.
مطهری، مرتضی، (1377)، مجموعه آثار، نشر صدرا، چاپ هشتم، قم.
میبدی ابوالفضل رشید الدین، (1371)، کشف الاسرار وعده الابرار، نشر امیر کبیر، تهران، چاپ پنجم.
آهنگران محمد، زارع علی، مختاری معصومه، (پاییز 1400)، تشکیکی بودن احکام در لوح محفوظ، مجله فقه و حقوق نوین، شماره 7 ، ص 61-44.
جعفری یعقوب، (1379)، بحثی در باره لوح محفوظ و لوح محو و اثبات، نشریه کلام اسلامی، تابستان شماره 34، ص 97-84.
کلانتری ابراهیم، (پاییز و زمستان،1383)، لوح محفوظ، نشریه مقالات و بررسیها، شماره83، ص 134-117.
مختاری علی رضا، دهقان فرزاد، (زمستان 1396)، لوح محفوظ بر اساس واکاوی مفاهیم نمادین، نشریه مطالعات قرآن وفرهنگ اسلامی، ،شماره 4، ص 122-78 .
وطن دوست محمد علی، حسینی شاهرودی سید مرتضی، (تابستان 1395)، بررسی برداشتهای تفسیری علامه در باره آیات مربوط به لوح محفوظ، مجله مطالعات تفسیری، شماره 26، ص 98-75.
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 222ـ 201
واکاوی نماد شناسی سیر تنزّلی قران کریم
رضوانه نجفی سوادرودباری 1
چکيده
قرآن کریم ازطرف خداوند نازل شده است که دراین تنزّل مراحلی را طی نموده تا به صورت فعلی درآمده است. مبداء این سیر نزولی با تعبیرات مختلفی درقرآن بیان شده است؛ مانند، لوح محفوظ، کتاب مبین، امالکتاب وامام مبین که دراین مقاله با روش تحلیلی وبا استفاده ازقرآن ونظریات عالمان دینی مورد بررسی قرار میگیرد. همهی این کلمات ازحقیقت واحده خبر میدهند واین حقیقت، اولین مخلوق خدا ومخزن علم خداوندی میباشد که صور وسرنوشت همهی موجودات درآن محفوظ میباشد وهیچ چیزی از ذرات عالم از علم خداوندی خارج نمیباشد. نسبت قرآن کریم به این حقیقت نسبت بسیط به مرکب ومفصل به مجمل است. اصل قرآن درامالکتاب ولوح محفوظ به صورت بسیط، مندمج میباشد که درسیر تنزّلی به صورت تفصیل درآمده است. این تنزل به صورت تجافی نمیباشد بلکه به صورت تجلی است. حقیقت لوح محفوظ وامالکتاب قابل تنزّل به عالم طبیعت نمیباشد وپیامبر درقوس صعود آن حقیقت را شهود مینماید، آنچه که قابل تنزل است، وجود تفصیل یافته ورقیقهی آن حقیقت است که درطول زمان به پیامبر اکرم نازل شده است.
واژگان کلیدی
لوح محفوظ، ام الکتاب ،عدم تغییر، حقیقت واحد.، تنزل.
[1] . استادیار دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، سیستان و بلوچستان، ایران.
Email: r.najafi1342@theo.usb.ac.ir
تاریخ دریافت: 30/8/1401 پذیرش نهایی: 27/11/1401
