تحلیل ساختار پيرنگ در منظومه بيژن و منيژه بر اساس نظريه تودوروف
محورهای موضوعی :
مريم برزگر
1
(عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران)
کلید واژه: بيژن و منيژه, ساختارگرايي, تودوروف, پيرنگ, پي‌رفت, گزاره.,
چکیده مقاله :
بیژن و منیژه از داستانهای معروف شاهنامه فردوسی است که روایت عشق بیژن پسر گیو و منیژه دختر افراسیاب را به تصویر می کشد. مسأله اصلی پژوهش حاضر اینست تا نشان دهد كه آیا ساختار پيرنگ در منظومه بيژن و منيژه، براساس نظريه ساختارگرايانه تزوتان تودوروف از منظر روایی قابل تحلیل است. برای نیل به این مقصود ابتدا، داستان به گزاره‌های پنجگانه و پي‌رفت‌هاي روايي تقسيم و پيرنگ هر پي‌رفت مشخص گردید. سپس با استفاده از گزاره‌هاي بديل كه در واقع گره‌گشايي در پيرنگ اصلي داستان است به سنخ‌شناسي انواع پيرنگ پرداختيم. در نهايت به اين نتيجه به دست آمد كه پيرنگ اصلي داستان حاصل كنش‌هاي اوليه و ثانويه داستان است كه در واقع همان بخش‌هاي گره و گره‌گشايي در پيرنگ داستان‌ها مي‌باشد. در این روایت سه سنخ جستجو کردن، به خواسته رسیدن و ناکام ماندن وجود داشت که با توجه به درصد پائین ناکامی می توان گفت الگوی پیرنگ موجود در داستان بيژن و منيژه از نوع به خواسته رسیدن و جستجو کردن است.
1- احمدي، بابك. (1379). ساختار و تأويل متن. تهران: نشر مركز.
2- اخوت، اکبر. (1371). دستور زبان داستان. اصفهان: نشر فردا.
3- اسکولز، رابرت، (1383). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات. ترجمه فرزانه طاهری. تهران: آگه.
4- ايگلتون، تري. (1380). پيش‌درآمدي بر نظريه‌ي ادبي. ترجمه‌ي عباس مخبر. تهران: نشر مركز.
5- ایودتادیه، ژان. (1378). نقد ادبی در قرن بیستم. ترجمه مهشید نونهالی. تهران: نیلوفر.
6- بالایی، کریستف و کویی پرس، ميشل. (1378). سرچشمههای داستان کوتاه فارسی. ترجمه‌ي احمد کریمی حکاک. تهران: انتشارات معین.
7- تودوروف، تزوتان. (1382). بوطیقای ساختارگرا. ترجمه محمد نبوی. چاپ دوم. تهران: آگه.
8- ___________. (1388). بوطیقای نثر. ترجمه انوشیروان گنجیپور. تهران: نشر نی.
9- حاكمي، اسماعيل. (1386). تحقيق درباره‌ي ادبيات غنايي ايران و انواع شعر غنايي. تهران: موسسه‌ي انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
10- رضا، فضل‌الله. (1374). پژوهشي در انديشه‌هاي فردوسي. چاپ دوم. تهران: انتشارات علمي و فرهنگي.
11- فردوسي، حكيم ابوالقاسم. (1357). بيژن و منيژه. به كوشش مصطفي موسوي. تهران: سروش.
12- لیس، تایسون. (1387). نظریههای نقد ادبی معاصر. ترجمه مازیار حسین زاده و فاطمه حسینی. حسین پاینده (ویراستار). تهران: نگاه امروز. حکایت قلم نوین.
13- محمدی، محمد هادی و عباسی، علی.(1381). صمد ساختار یک اسطوره. تهران: نشر چیستا.
