نگاهي به سيماي امام سجاد(ع) در شعر فارسي
محورهای موضوعی :
محمد مرادي
1
(عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز)
کلید واژه: علي بن الحسين(ع), امام سجاد(ع), شعر منقبتي, شعر عاشورا, صحيفه‌ي سجاديه, خطبه‌ي شام.,
چکیده مقاله :
يكي از انواع پراهميت شعر فارسي، شعر منقبتي و سرايش در مفاهيمي چون مدح، نعت و مرثيه‌ي بزرگان دين است. اين‌گونه هرچند از آغاز شعر فارسی نمود داشته، از قرن هشتم به بعد به‌ويژه در ادبيات شيعي، فراواني نسبي يافته است. يكي از امامان شيعه كه در تاريخ شعر شيعي، هماره توجه سرايندگان را به خود جلب كرده، علي بنالحسين، زين العابدين(ع) است. اشاره به نام آن بزرگوار كه از سده‌ي چهارم هجري وارد شعر فارسي شده، بيش از همه در كنار مفاهيم و سروده‌هاي عاشورايي ديده مي شود؛ با اين حال، به طور مستقل، به‌ويژه در دورههاي متاخر(قاجار ومعاصر)، سرايش آثار در قالب‌هاي مختلف و در نعت و سوگ امام سجاد(ع) در شعر فارسي رواج يافته است. در اين مقاله به روش تحلیلی- توصیفی، ضمن ارائه‌ي مقدمه‌اي مختصر، در معرفي نخستین اشارات به امام چهارم(ع) در شعر فارسي، مفاهيم و واژه‌هاي پركاربرد و مرتبط با اشعار شاعران فارسي در سدههای اخیر، بررسی شده و سيماي كلي شعرهاي سروده شده در پيوند با وجود گهربار امام چهارم(ع) در ادبيات فارسي معرفي شده است.
1.ابوسعید ابوالخیر(1373). سخنان منظوم، به کوشش سعید نفیسی. تهران: سنایی.
2.افرام البستاني، فؤاد(1386). مجاني الحديثه، جلد 2،نوب چاپ سوم. قم: ذوي القربي.
3. بينام(1378).يادواره ي دوازدهمين شب شعر عاشورا.امام سجاد(ع). شيراز: ستاد برگزاري شب شعر عاشورا.
4.جودي(بي تا). كليات جودي. تهران: شركت نسبي كانون كتاب.
5. چايچيان(حسان)، حبيب(1364) .خلوتگاه راز. تهران: علميهي اسلاميه.
6. _____________(1348).اي اشكها بريزيد. تهران: علميهي اسلاميه.
7. حیدری آل کثیر، مرتضی(1386). خورشید در عبای تو پیچیده است. تهران: آرام دل.
8. خواجوي كرماني(1369). ديوان اشعار. به اهتمام احمد سهيلي خوانساري. چاپ دوم .تهران: پاژنگ.
9. درگاهي، حسين(1388)و محمد جواد انواري-عبدالحسين طالعي. شورش درعالم. چاپ پنجم.تهران: سازمان چاپ وانتشارات.
10. رسا، قاسم(1348).ديوان كامل. چاپ سوم. مشهد : باستان.
11. سعیدی راد، عبدالرحیم(1385). من راضیام به این همه دوری. بوشهر: شروع.
12. سنایی غزنوی(1368). حدیقهالحقیقه، به کوشش محمدتقی مدرس رضوی. تهران: دانشگاه تهران.
13. صامت بروجردي، محمدباقر(1337).كليات ديوان. چاپ نهم.تهران:كتابفروشي اسلاميه.
14.صغير اصفهاني، محمد حسين(بيتا). مصيبتنامه. چاپ يازدهم. اصفهان: ثقفي.
15. عمان ساماني، ميرزا نورالله(بيتا).گنجينه الاسرار. تهران: كتابفروشي علميه اسلاميه.
16.غفار اسد شيرازي( 1386 قمري). مصيبت نامه.چاپ دوم. شيراز: محمد صادق محمدي.
17. فاضل، جواد(بيتا).معصوم ششم. علي بن الحسين سيد الساجدين.ت هران: موسسه ي مطبوعاتي علمي.
18. فؤاد كرماني،فتح الله(1351).شمع جمع. چاپ هفتم.تهران: شركت سهامي طبع كتاب.
19. كافي، غلام رضا(1386). شرح منظومهي ظهر. تهران: مجتمع فرهنگي عاشورا.
20. كسايي مروزي(1367). دیوان، به کوشش محمد امین ریاحی. تهران: توس.
21. کلهر، عباس(1385). دریا در برداشت چهارم. تهران. دفتر شعر جوان.
22. مدرس اصفهاني، ميرزا يحيي(1386). ديوان يحيي. قم: جلوهي كمال.
23. محدثي، جواد(1386). فرهنگ عاشورا، چاپ دهم. قم:معروف.
24. مرادي، محمد(1389). سيزده بهانه بهار-يك ترانه رسيدن. تهران: آرام دل.
25. مطهر، محمد(1369). گلواژهي 2. چاپ دوم. قم:الهادي.
26. ___________(1376). گلواژهي 4. چاپ اول. قم:الهادي.
27. ناصرخسرو(1368). دیوان، به تصحیح مجتبی مینوی و جواد محقق. تهران: دانشگاه تهران.
28. وحشی بافقی(1374). دیوان، به کوشش محمد سیدان. تهران: طلایه.
29. وصال شیرازی(1390قمری). مراثی. شیراز: کتابخانهی احمدی.
30. نجاتی، پروانه (1381)و کافی، غلام رضا .فرشته و انجیر. شیراز: ستاد شب شعر عاشورا.
31. نير تبريزي،محمد تقي(1328).ديوان نير آتشكده .چاپ دوم. تهران: مركز نشر كتاب.
