بررسی حوزه‌های آبریز در ساختار ابنیه فنی در حاشیه مسیر راه‌های روستایی نمونه موردی: شهرستان بویراحمد
محورهای موضوعی : علوم زمین (همه رشته های مرتبط با علوم زمین)
امید فتحی
1
(دانشگاه آزاد اسلامى، یاسوج، ایران)
علی آرام
2
(استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی یاسوج )
کلید واژه: حوزه‌های آبریز, راه‌های روستایی, ساختار ابنیه فنی,
چکیده مقاله :
بررسی جامع حوضه های آبریز از نظر هیدروموفولوژی یک راه حل اساسی برای مدیریت اکوسیستم است که منجربه حفاظت بهتر منابع طبیعی خواهد شد تغییرات کاربری اراضی و نوسانات اقلیمی از جمله عواملی هستند که بر چرخه طبیعی آب در اکوسیستم اثر می گذراند. شیب دامنه هاو طبقه بندی آنها ، شیب بستر، پوشش گیاهی، نوع و شکل زمین و نوع محصول کاشت شده در زمین، رژیم های جریانی و یا نحوه جریان رژیم قشری، رژیم عمقی، رژیم دائمی و فصلی، لیتوژی و ضخامت سازنده ها و نوع سازنده و روان آبهای موجود در یک حوضه به همراه شکل حوضه از جمله مواردی هستند که در ساختار ابنیه فنی در حاشیه مسیر راه‌های روستایی مورد مطالعه قرار می گیرند. در این پژوهش نقشه های مختلف زمین شناسی، توپوگرافی، ژئومورفولوژی، هیدرولوژی و ابزارآلات برداشت میدانی از قبیل دوربین عکاسی و فیلمبرداری، کامپیوتر و دانش GIS جهت تهیه نقشه های مورد نیاز از اطلاعات پایه ضروری می باشد. با توجه به داده های تحقیق می توان نتیجه گرفت که جاده هاي مواصلاتی نقش مهمي در توسعه مراکز جمعیتی واقع در دل کوهستان هاي شهرستان بویراحمد دارند. جاده های اصلی و فرعی روستايي مورد مطالعه ، از جمله اين راه هاست که اهالي این شهرستان نيز به ترميم و بهسازي آن علاقه مند هستند، ولي بايد در نظر داشت که بي توجهي به تأثيرات بعدي مي تواند ما را به همان پارادايمي که از طريق قطع جنگل ها يا فعاليت هاي نابجاي کشاورزي و دامداري دچار شديم ، گرفتار کند.
Comprehensive study of catchments in terms of hydromophilology is an essential solution for ecosystem management that will lead to better protection of natural resources. Land use changes and climate change are among the factors that affect the natural water cycle in the ecosystem. Slope of slopes and their classification, bed slope, vegetation, type and shape of land and type of crop planted in land, flow regimes or cortical regime, deep regime, permanent and seasonal regime, lithology and thickness of builders and type Constructive and runoff in a basin along with the shape of the basin are among the items that are studied in the structure of technical buildings along the rural roads. In this research, various maps of geology, topography, geomorphology, hydrology and field surveying tools such as cameras and camcorders, computer and GIS knowledge are necessary to prepare the required maps of basic information. According to research data, it can be concluded that transportation roads have an important role in the development of population centers located in the mountains of Boyer-Ahmad city. The main and secondary rural roads under study are among the roads that the residents of this city are also interested in repairing and improving, but it should be borne in mind that ignoring the subsequent effects can lead us to the same paradigm that through cutting. Forests or misplaced agricultural and livestock activities are affected.
• باقدم، عثمان، فرج زاده اصل، منوچهر، شايان، سياوش. (١٣٨٤). ارزيابي ايمني جاده اي با رويکرد مخاطرات محيطي: مسير سنندج ـ مريوان با استفاده از GIS، مدرس علوم انساني ٩ (١ (پياپي ٣٨) ويژه نامه جغرافيا): ١-١٦.
• باقري، مهدي. (١٣٧٨). علل حرکات دامنه اي و ارزيابي تأثيرات آنها در جاده هراز (از آبعلي تا
• بايجان ). به راهنمايي سعيد خدائيان. پايان نامه (کارشناسي ارشد)، دانشگاه شهيد بهشتي، دانشکده علوم زمين.
• جعفرخانلو، مرتضي.(١٣٨٤). پهنه بندي خطر ناپايداري دامنه ها در محدوده جاده چالوس (حدفاصل کرج –گچسر). به راهنمايي علي اروميه اي. پايان نامه (کارشناسي ارشد). دانشگاه تربيت مدرس، دانشکده علوم پايه.
• حسيني، عطااله.(١٣٧٣). بررسي پديده زمين لغزه در جاده هاي جنگلي کوهستاني جنگل آموزشي پژوهشي دانشگاه تهران (خيرودکنار - نوشهر). به راهنمايي نصرت الله ساريخاني. پايان نامه (کارشناسي ارشد)، دانشگاه تربيت مدرس.
• خيام، مقصود و مختاري، داود.(١٣٨٠). استوک گچي قلعه سي و اثر آن در مورفولوژي دامنه هاي اطراف آن: زمين ساختاري در کنترل زمين لغزش هاي ناحيه مجله فضاي جغرافيايي، شماره ٣. صفحه ٥٤-٤١.دانشگاه آزاد اسلامي اهر.
• سازمان زمين شناسي کشور.(١٣٧٣). نقشه زمين شناسي به مقياس ١٠٠٠٠٠: ١ مرند.
• شيرزادي، عطااله.(١٣٨٦). پهنه بندي خطر حرکت هاي توده اي (ريزش سنگ ) در طول جاده هاي کوهستاني با استفاده از ارائه مدل منطقه اي (مطالعه موردي: کردستان، گردنه صلوات آباد). به راهنمايي کريم سليماني و محمود حبيب نژاد. پايان نامه (کارشناسي ارشد). دانشگاه مازندران. دانشکده منابع طبيعي.
• صفارزاده، محمود و اسدامرج، مرتضي. (١٣٨٥). اثر سنجي پارامترهاي ترافيکي و جاده اي بر ارزيابي حوادث ريزشي محورهاي کوهستاني (مورد کاوي، محور کرج - چالوس ). پژوهشنامه حمل و نقل، ٣(٤)، صص ٢٧٧-٢٨٧.
• غلامي، وحيد.(١٣٨٣). بررسي عوامل حرکت توده اي (ريزش سنگ ) با استفاده از تکنيک هاي دور سنجي ميداني (مطالعه موردي جاده هراز، مقطع وانا- پلور). به راهنمايي کريم سليماني و محمود حبيب نژاد. پايان نامه (کارشناسي ارشد)، دانشگاه مازندران. دانشکده منابع طبيعي.
• غيوميان، جعفر، کريميان، حميد رضا، شريعت جعفري، محسن.(١٣٧٩). بررسي تاثير پارامترهاي جنوب آب اسک – جاده هراز. پژوهش و سازندگي، ١٣(٢ (پي آيند ٤٧)): ٢٠-٢٥.
• فيض نيا، سادات، کلارستاقي، عطااله، صفايي، مهرداد.(١٣٨٣). بررسي عوامل موثر در وقوع زمين لغزش ها و پهنه بندي خطر زمين لغزش (مطالعه موردي: حوزه آبخيز شيرين رود-سدتجن ). منابع طبيعي ايران، ٥٧(١): ٣-٢٢.
• کرمي، فريبا، رستم زاده، هاشم.(١٣٨٦). ارتباط وقوع حرکات توده اي مواد با احداث شبکه هاي ارتباطي بزرگراه هاي شهر تبريز. پژوهش هاي جغرافيايي، ٣٩(٦٠):١٠٩-١٢٠.
• کلارستاقي، عطااله، حبيب نژاد، محمود، احمدي، حسن.(١٣٨٦). مطالعه وقوع زمين لغزش ها در ارتباط با تغيير کاربري اراضي و جاده سازي مطالعه موردي حوزه آبخيز تجن، ساري. پژوهش هاي جغرافيايي، ٣٩(٦٢): ٨١-٩١.
• کوشکي، ابوذر.(١٣٨٥). مخاطرات محيطي جاده خرم آباد - پلدختر با تاکيد بر ژئومورفولوژي. به راهنمايي عزت الله قنواتي. پايان نامه (کارشناسي ارشد). دانشگاه تربيت مدرس. دانشکده ادبيات.
• مختاري، داود.(١٣٨١) الف، عوامل ژئومورفولوژيکي فعال در مسير آزاد راه تبريز- مرند و راه هاي مقابله با آن. گزارش نهايي طرح تحقيقاتي، دانشگاه آزاد اسلامي مرند.
• مختاري، داود.(١٣٨١) ب، عوامل مؤثر در گسترش و تکامل مخروط افکنه هاي کواترنري در دامنه شمالي ميشوداغ (آذربايجان - ايران ) و ارزيابي توان هاي محيطي آن. پاياننامه دوره دکتري. دانشکده علوم انساني و اجتماعي دانشگاه تبريز.
• مختاري، داود. (١٣٨٣). پژوهشي در تأثيرات ژئومورفولوژيک گسل شمالي ميشو و آسيب پذيري سکونتگاه هاي واقع در مسير آن. طرح تحقيقاتي. دانشگاه تبريز.
• مختاري، داود.(١٣٨٤). ارزيابي ژئومورفولوژيک بخشي از مسير راه تبريز – مرند در گردنه پيام در شمال غرب ايران. مدرس علوم انساني، ٩ (٤ پياپي ٤٣) ويژه نامه جغرافيا):١٣٣-١٥٦.
• مختاري، داود. (١٣٨٥). ناپايداري دامنه اي يکي از عوامل حوادث جاده اي، مورد نمونه: زمين لغزش خرداد ماه جاده نير- سراب (استان اردبيل ). فضاي جغرافيايي، شماره ١٦.
• مقيمي، ابراهيم.(١٣٨٤). ويژگي هاي ژئومورفولوژيک کشکسراي - یاسوج - اصفهان . وزارت راه و ترابري. تحقيقات جغرافيايي، ٢٠(٣ (پياپي ٧٨)) ٦٦- ٨٠...
• مهندسين مشاور تصوير زمين. ١٣٨٥. راه روستايي دامنه اي مشرف به جاده سولقان (از پل زر تا سولقان)
• Arnaez, J., Larrea, V., Ortigosa, L., 2004. Surface runoff and soil erosion on unpaved forest roads from rainfall simulation tests in northeastern Spain. Catena 57 (1), 1–14.
• Ashby, G., 2002. Development of a Risk Management Strategy for Part of State Highway 73 in the South Island of New Zealand, NZSfRM Conference.
• Barnard, P.L., Owen, L.A., Sharma, M.C., Finkel, R.C., 2001. Natural and humaninduced
• landsliding in the Garwhal Himalaya of northern India. Geomorphology 40, 21–35.
• Blair, T. C. and Mcpherson. J.G., 1994a. Alluvial fan processes and forms. In: A.D.Abrahams and A.J.Parsons(eds.). Geomorphology of desert environment. Chapman & Hall. London.
• Brunsden, D., Doornkamp, J. C., Fookes, P.G., Jones, D. K. C., Kelly, J. M. H., 1975. Large scale geomorphological mapping and highway enginering design. Q. J. eng. Geol. London. Vol. 8. pp. 227- 253.
• Costa, F.M., Bacellar, L.A.P., 2007.Analysis of the influence of gully erosion in the flow pattern of catchment
• streams, Southeastern Brazil. Catena 69, 230–238.
• Cova, T.J., and Conger, S., 2004. Transportation hazards. In: Handbook of Transportation Engineering, M. Kutz (ed.), McGraw Hill, New York, pp. 17.1-17.24.
• Gibbons, D.R. and E.O. Salo. 1973. An Annotated Bibliography of the Effects of Logging on Fish of the Western United States and Canada. USDA Forest Service General Technical Report No. PNW-10. 145pp.
• Gutierrez, M., Sese, M. V. H., 2001. Multiple talus flatirons, variations of scarp retreat rates and the evolution of slopes in Almazan Basin (semi- arid central spain). Geomorphology, 38, p. 19-29.
• Jones, D. K. C., Brunsden, D., Goudie, A.S.,1983. A preliminary geomorphological assessment of part of the
• Karakoram Highway. Q. J. eng. Geol. London. Vol.16 pp. 331-355.
• Keefer, D.K., 1984. Landslides caused by earthquakes. Geological Society of America Bulletin 95, 406–421.
• Minten, B., Kyle, S., 1999. The effect of distance and road quality on food collection, marketing margins, and traders' wages: evidence from the former Zaire. Journal of Development Economics 60 (2), 467–495.
• Montgomery, 1995. Influences of road construction in natural landscape.
• Testimony to the united states house of representatives subcommittee on interior appropriations. Part 6, pp. 858-861.
• Morschel, J.; Fox, D.M.; Bruno, J.-F., 2004. Limiting sediment deposition on roadways: topographic controls on vulnerable roads and cost analysis of planting grass buffer strips. Environmental Science & Policy, Vol.7, Issue 1, pp.39-45
• Motha, J.A., Wallbrink, P.J., Hairsine, P.B., Grayson, R.B., 2004. Unsealed roads as suspended sediment sources in an agricultural catchment in southeastern Australia. Journal of Hydrology 286, 1–18.
• Nesje, A., 1996. Geological indicators of rapid environmental change: Glacier fluctuations and avalanche activity. In: A. R. Berger and W. J. Iams (eds). Geo indicators. A. A. Balkema pub. P.31-46.
• Owen, L.A., Sharma, M., Bigwood, R., 1996. Landscape modification and geomorphological consequences of the 20 October 1991 earthquake and the July– August 1992 monsoon in the Garhwal Himalaya. Zeitschrift für Geomorphologie 103, 359–372.
• Owen, L. A., Kamp, U., Khattak, G. A., Keefer, D., Harp, E. L., Bauer, M., 2008. Landslides triggered by the October 8, 2005, Kashmir Earthquake, Geomorphology 94, 1–9.
• Rijsdijk, A., Bruijnzeel, L. A. S., Sutoto, C. K., 2007. Runoff and sediment yield from rural roads, trails and settlements in the upper Konto catchment, East Java, Indonesia. Geomorphology 87, 28–
• Shi, X. Z., Wang, K., Warner, E. D., Yu, D. S., Wang, H. J., Yang, R. W., Liang, Y., Shi, D. M., 2008. Relationship between soil erosion and distance to roadways in undeveloped areas of China. Catena 72, 305–313.
• Thomas, M. F., Simpson, I. A., 2001. Preface. Catena 42, 81–82
• Tang, Z., Lei, T., Yu, J., Shainberg, I., Mamedov, A.I., Ben-Hur, M., Levy, G.J., 2006. Runoff and interrill erosion in sodic soils treated with dry PAM and phosphogypsum. Soil Science Society of America Journal 70, 679–690.
• Ziegler, A.D., Giambelluca, T. W., 1997. Importance of rural roads as source areas for runoff in mountainous areas of northern Thailand. Journal of Hydrology 196, 204 – 229.
• Ziegler, A.D., Giambelluca, T.W., Sutherland, R.A., Nullet, M.A., Yarnasarn, S., Pinthong, J., Preechapanya, P., Jaiaree, S., 2004. Toward understanding the cumulative impacts of roads in upland agricultural watersheds of northern
