-
دسترسی آزاد مقاله
1 - بررسی انتقادی معنا و اندیشههای بیدل در آیینهی یک غزل
علی محمدیآوازه و بزرگی بیدل تنها به شيوهي بيان و پیچ و خمهاي زبانی او ختم نمیشود، بلكه برخی از شکوه و جلال و جذابیت شعر او به اندیشهاش مربوط است که به مثابهی زبانش پر رمز و راز است. اگر بپذیریم که در حوزهی معنا و اندیشهی بیدل نیز برجستگی و خصوصیتهای سبکی هست، میتوان پرس چکیده کاملآوازه و بزرگی بیدل تنها به شيوهي بيان و پیچ و خمهاي زبانی او ختم نمیشود، بلكه برخی از شکوه و جلال و جذابیت شعر او به اندیشهاش مربوط است که به مثابهی زبانش پر رمز و راز است. اگر بپذیریم که در حوزهی معنا و اندیشهی بیدل نیز برجستگی و خصوصیتهای سبکی هست، میتوان پرسید که این دگرگونیها در قالب غزل چگونه خود را نشان داده است؟ اگر غزل، آیینهی تغزل و سخنان غنایی است، عشق و اندیشه در آن چگونه با هم گره خورده است؟ آیا از نظر اندیشه میتوان غزل بیدل را نوعی غزل خاص نامید؟ در این مقاله با طرح یکی از غزلهای پرآوازهی بیدل، به نقد اندیشههای مندرج در اين غزل پرداختهایم. حاصل این پردازش نیز این است که چنان که شعر سبک هندی در قالب گفتار و فرم متحول و دگرگون شده است، از جهت اندیشه و فکر نیز این تحول در نمونههای بارز شعر سبک هندی که سرودههای بیدل یکی از نمایندگان پرآوازهی آن است، دیده میشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - رنج کنشساز و ریشههای انقلابی آن در اندیشۀ سیاسی مارکس
زهرا خشک جان محمدرضا تاجیکاین مقاله به دنبال بررسی دیدگاه کارل مارکس، به عنوان جامعهشناس و فیلسوف سیاسی در ارتباط با برساخت عینی شرایط وقوع انقلاب با توجه به مفهوم کلیدی رنج انسانی است. مارکس در بررسی شرایط و زمینههای وقوع انقلاب، بر مفهوم رنج (که آن را در قالب الیناسیون و شرایط عینی و ذهنی من چکیده کاملاین مقاله به دنبال بررسی دیدگاه کارل مارکس، به عنوان جامعهشناس و فیلسوف سیاسی در ارتباط با برساخت عینی شرایط وقوع انقلاب با توجه به مفهوم کلیدی رنج انسانی است. مارکس در بررسی شرایط و زمینههای وقوع انقلاب، بر مفهوم رنج (که آن را در قالب الیناسیون و شرایط عینی و ذهنی منتهی به وقوع آن تعریف میکند) تمرکز کرده و از وجه پارادوکسیکال رنج سخن میگوید که مبتنی بر توأمانی وجوه مثبت و منفی رنج اجتماعی پرولتاریا است. از دید او، پیش شرط تحقق پراکسیس و کنش انقلابی، وابسته به وجود عینی و ذهنی رنجی اجتماعی است که با تحقق آگاهی (عینی و ذهنی) پرولتاریا نسبت به آن و خروج از وضعیت الیناسیون، میتواند او را از ابژۀ منفعل به سوژۀ فعال امر اجتماعی در جهت برساخت کنش انقلابی تبدیل کند. در این راستا او به عنوان فیلسوف سیاسی و جامعه شناس از نقش دین (که به زعم او برساخت عامدانۀ طبقۀ سرمایه دار برای آگاهی بخشی کاذب و خنثی کردن اثر رنج اجتماعی موجود است) غافل نیست و آن را به مثابۀ مانعی در جهت به اوج رسیدن رنج اجتماعی پرولتاریا و تبدیل آن به محرکۀ عینی لازم برای انقلاب نکوهش میکند. بنابراین مارکس با اذعان به وجه ایجابی رنج (علی رغم تعینات سلبی اجتماعی آن)، آن را در فرایند برساخت کنش سیاسی پرولتاریا (انقلاب) به مثابه یک نیروی حیاتی، پیش برنده و حتی ضروری در پروسۀ دیالکتیک تحول اجتماعی و سیاسی مورد توجه قرار میدهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - تبیین و نقد تطبیقی قرابتها و پارادکسهای بین آموزه های تربیتی ایمانوئل کانت و اسلام
سیدهاشم گلستانی نرگس کشتی ارای سمیه کاظمیغرض از تعلیم و تربیت تکامل شخصیت آدمی و اصلاح رفتار اوست، فلسفه تعلیم و تربیت مبتنی بر ارزش ها است. در دین مبین اسلام، توجه به ارزشها در زندگی دنیوی و اخروی انسان هر دو با هم مد نظر بوده و از هیچ یک غفلت نگردیده، تا بدینوسیله سعادت زندگی وی را در هر دو زمینه جسمانی و رو چکیده کاملغرض از تعلیم و تربیت تکامل شخصیت آدمی و اصلاح رفتار اوست، فلسفه تعلیم و تربیت مبتنی بر ارزش ها است. در دین مبین اسلام، توجه به ارزشها در زندگی دنیوی و اخروی انسان هر دو با هم مد نظر بوده و از هیچ یک غفلت نگردیده، تا بدینوسیله سعادت زندگی وی را در هر دو زمینه جسمانی و روحانی را تضمین کند.این مقاله با روش توصیفی به تبیین و نقد تطبیقی قرابتها و پارادکسهای بین آموزه های تربیتی امانوئل کانت و اسلام می پردازد. یافته ها نشان می دهد نظام تربیتی کانت از فلسفه اخلاق وی سرچشمه گرفته است. کانت مهمترین بخش تعلیم و تربیت را تربیت اخلاقی می داند، کودک باید عادت کند تا طبق اصول کلی که منطقی بودن آن را در خود دریافته است عمل نماید. این مطلب بیانگر اهمیتی است که کانت برای انسان، عقل و اراده ی او قائل است. توجه به تربیت اسلامی نیز منجر به شکل گیری انسانی می شود که همه ی ابعاد وجودی او، مورد توجه بوده و نه تنها به بعد شناختی، فطری و یا اجتماعی توجه شده، بلکه همه ساحتهای انسانی مورد توجه قرار گرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - مسئلة توحيد ذاتي و ارتباط آن با كاشفيت وحدت مفهوم از وحدت مصداق
سيدمجيد ميرداماديدر اين مقاله، ضمن اثبات حكايت و كاشفيت مفهوم واحد از مصداق واحد و ابطال جواز انتزاع مفهوم واحد از مصاديق كثير، شبهة ابن كمونه بر برهان توحيد رد و توحيد ذاتي حق تعالي تبيين ميشود. شبهة ابن كمونه بر مبناي اصالت و تباين وجودها و به مسلك اصالت ماهيت، وارد است و بر مبناي اصا چکیده کاملدر اين مقاله، ضمن اثبات حكايت و كاشفيت مفهوم واحد از مصداق واحد و ابطال جواز انتزاع مفهوم واحد از مصاديق كثير، شبهة ابن كمونه بر برهان توحيد رد و توحيد ذاتي حق تعالي تبيين ميشود. شبهة ابن كمونه بر مبناي اصالت و تباين وجودها و به مسلك اصالت ماهيت، وارد است و بر مبناي اصالت و تشكيك خاصي وجود، دفع ميشود. روش اين پژوهش، توصيفيـ تحليلي با رويكرد انتقادي است. مهمترين نتايجي كه اين تحقيق به آنها دست يافته عبارتند از: 1. مفهوم و مصداق ذاتاً واحد هستند 2. انتزاع مفهوم واحد از مصاديق كثير از حيث كثرت، ممتنع است 3. حقيقت مشترك، مبدأ انتزاع مفهوم واحد است 4. وحدت مفهوم از وحدت مصداق كاشفيت دارد 5. نسبت عنوان وجوب وجود به حقيقت وجود، نسبت ذاتي به صاحب ذاتي است و مفهوم وجوب وجود، از حاق وجود واجب، بدون حيثيت تقييدي و تعليلي، انتزاع ميشود 6. شبهة ابن كمونه بر برهان توحيد واجب الوجود بر مبناي امتناع انتزاع مفهوم واحد از مصاديق كثير دفع ميشود 7. در فرضي كه واجب الوجود، وجود صرف يا بسيط دانسته شود، شبهه طرح نميشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - تبیین «استقلال اخلاقی» بهعنوان یک هدف تربیتی (با تأکید بر آرای کانت و پیترز)
طاهره بهمنی دکترمسعود صفایی مقدم دکتر محمد جعفر پاک سرشت دکترسید منصور مرعشیاستقلال اخلاقی، به معنای «خود قانون گذاری» و «اطاعت از قوانین خود» است. این مقاله به شیوه تحلیلی و استنتاجی در جستجوی پاسخ به این دو سؤال است که اولاً، تحقق «استقلال اخلاقی» مستلزم حضور و تمهید چه شرایطی است؟ ثانیاً، آیا استقلال اخلاقی شرایط لازم را برای آنکه یک «هدف ت چکیده کاملاستقلال اخلاقی، به معنای «خود قانون گذاری» و «اطاعت از قوانین خود» است. این مقاله به شیوه تحلیلی و استنتاجی در جستجوی پاسخ به این دو سؤال است که اولاً، تحقق «استقلال اخلاقی» مستلزم حضور و تمهید چه شرایطی است؟ ثانیاً، آیا استقلال اخلاقی شرایط لازم را برای آنکه یک «هدف تربیتی» به حساب آید، دارد؟ چارچوب تئوریک این پژوهش دیدگاه کانت و پیترز است که در پاسخ به سؤالات تحقیق مبنا قرار گرفته اند. در پاسخ به سؤال اولنظر کانت مبنا قرا گرفته و در پاسخ به سؤال دوم، به نظر پیترز استناد شده است. اعتقاد کانت به جایگاه اساسی عقل و اراده آزاد مبنایی برای اعتقاد او به استقلال اخلاقی است. از سوی دیگر، پیترز معتقد است که تحلیل مفهوم «تربیت» و مفهوم «فرد تربیتشده» شاخص ها و شرایط ضروری برای «استقلال اخلاقی» را در اختیار می نهد. از این رو نتیجه گرفته می شود که با به کارگیری روش تحلیل مفهومی و تحلیل مفهوم «تربیت» و «فرد تربیتشده» می توان نشان داد که استقلال اخلاقی یکی از اهداف اصلی تربیت است، زیرا واجد ارزش هایی است که در مفهوم «تربیت» و «فرد تربیتشده» مستتر می باشد. در این میان مشکلات و تعارضات مفهومی بین «استقلال» و «اقتدار تربیتی»، میان «عقل» و «عادت» و «اصالت انتخاب» و «محتوای آموزشی» به میان می آید که در ادامه مورد بحث قرار گرفته اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - تحلیل مسئلهی پیروی از قواعد تربیتی با تأکید بر دیدگاه ویتگنشتاین
محسن بهلولي فسخوديقواعد، مؤلفههای اساسی در حیات اجتماعی و تجربههای زیستی ما هستند که تمامی نهادهای اجتماعی و فعالیتهای آدمی از جمله تعلیم و تربیت را شکل میبخشند. هنگامیکه دیگران را به پیروی از قواعد فرامیخوانیم، همواره این پیشفرض در ذهن ما وجود دارد که ما و دیگران دارای مفهوم مشتر چکیده کاملقواعد، مؤلفههای اساسی در حیات اجتماعی و تجربههای زیستی ما هستند که تمامی نهادهای اجتماعی و فعالیتهای آدمی از جمله تعلیم و تربیت را شکل میبخشند. هنگامیکه دیگران را به پیروی از قواعد فرامیخوانیم، همواره این پیشفرض در ذهن ما وجود دارد که ما و دیگران دارای مفهوم مشترک و واضحی از قواعد هستیم. ویتگنشتاین معتقد است که آدمی را برای پیروی از قاعده میتوان تربیت کرد؛ اما او تناقض نمای مهمی را دربارهی پیروی از قاعده مطرح میکند که بر اساس آن نمیتوان از تطابق یا عدم تطابق با یک قاعده سخن گفت. ابعاد منطقی این تناقضنما توجه فیلسوفان تربیتی را به خود جلب کرده است. پیروی از قواعد آموزشی و تربیتی در فضای مدرسه و کلاس درس از نمونههای برجستهی پیروی از قواعد است؛ اما آیا هنگامی که فرزندان و دانشآموزان خود را به پیروی از قواعد فرامیخوانیم، دلایل کافی برای اقناع آنها در اختیار داریم؟ دو دیدگاه خردگرا و اقتدارگرا از رویکردهای مهم موجود در حوزهی تعلیم و تربیت در خصوص مسئلهی پیروی از قواعد به شمار میآیند. این مقاله با روش پژوهش توصیفی و تحلیل مفهومی و تکیه بر رویکرد زمینهمحور ویتگنشتاین، برای گریز از تناقضنمای مطرح شده مدعی است که بهترین راه برای درک مقولهی پیروی از قاعده نوعی توافق ضمنی میان اجتماع و محیط آموزشی است که خود را تنها در مقام عمل نشان میدهد و بیانشدنی نیست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - حلّ پارادوکسهای زنون با نظریة «جمع تحلیلی خطی» و سنجش تطور پاسخها
رضا شاکری علی عابدی شاهرودیزنون بپیروی از استادش پارمنیدس، مسئلة حرکت را بچالش کشیده و در ضمن چهار استدلال، ايرادات خود را كه در واقع پارادوكسهاي اين نظريه بود، سامان داد. این پارادوکسها که انکار یک مسئلة بدیهی (یعنی حرکت) بشمار میرفت با واکنشهایی مواجه شدند. در این نوشتار نخست به دو مورد از پارا چکیده کاملزنون بپیروی از استادش پارمنیدس، مسئلة حرکت را بچالش کشیده و در ضمن چهار استدلال، ايرادات خود را كه در واقع پارادوكسهاي اين نظريه بود، سامان داد. این پارادوکسها که انکار یک مسئلة بدیهی (یعنی حرکت) بشمار میرفت با واکنشهایی مواجه شدند. در این نوشتار نخست به دو مورد از پارادوکسهای زنون اشاره میشود، سپس پاسخهای برخی اندیشمندان از ادوار مختلف نقل میگردد. این پاسخها عبارتند از: پاسخ ارسطو که موقعیت بالفعل و بالقوة حرکت را از هم تفکیک نمود و پاسخ ریاضی که به مفهوم «اندازههای بینهایت کوچک» متوسل گردید. کانت نیز در آنتینومیها به این مشکل اشاره کرده است. در ادامه نظریة «جمع تحلیلی خطی» تبيين ميشود. این نظریه از دو مؤلفه تشکیل شده است؛ 1) فاصلة بین دو نقطة انتقال، تا بینهایت قابل تقسیم است اما همواره قدر مطلق فاصلة پسین کوچکتر از قدر مطلق فاصلة پیشین است. 2) از آنجا که نامتناهی بودن تقسیم، تحلیلی است نه ترکیبی، حدّ جمع این فاصلهها نیز مساوی با فاصلة آغازین خواهد بود. براساس این نظریه، از آنرو که حرکت، تهی از راستا و حدود پیوسته نیست، در هر لحظه، انتگرال حدی مسافت پیموده میشود و حدود تحلیلی و متوالی و غیرمتناهی مسافت، استیفا میگردند. سنجش اين پاسخها نیز بخش دیگری از این نوشتار است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - بررسی پیشینهی تاریخی «ثبات تغیر» در ربط متغیر به ثابت
مهدی اسدیمیدانیم که معمولاً در فلسفهی صدرایی تغیر حرکت عین ثبات آن است و همین ربط ثابت به متغیر را نیز توجیه می کند. مسألهی مهمی که در اینجا پیش می آید این است که آیا پیش از صدرا هم ثبات تغیر پیروانی داشته است؟ هدف اصلی این نوشتار بررسی همین مسأله است. آن چه مسلم است نقد چکیده کاملمیدانیم که معمولاً در فلسفهی صدرایی تغیر حرکت عین ثبات آن است و همین ربط ثابت به متغیر را نیز توجیه می کند. مسألهی مهمی که در اینجا پیش می آید این است که آیا پیش از صدرا هم ثبات تغیر پیروانی داشته است؟ هدف اصلی این نوشتار بررسی همین مسأله است. آن چه مسلم است نقد ثبات تغیر دارای پیشینهی دیرینی نزد اندیشمندان مسلمان است و از این رو ما نیز این نقد های تاریخی را در مقالهی خود مستند نشان خواهیم داد: پس از غزالی ثبات تغیر بسیار مورد اعتراض بوده است و کسانی چون ابنرشد، علاءالدین طوسی، بخاری، جرجانی، دوانی و ... نفیاً یا اثباتاً بدان پرداختهاند. ولی این که در حل دشوارهی ربط ثابت به متغیر بسیاری ثبات تغیر را به حکمای گذشته نسبت داده اند، ادعای چندان استواری به نظر نمی رسد: گر چه پیش از صدرا نیز برخی در ربط ثابت به متغیر گفته اند که فلک در حرکت دوری خود دوام و ثبات دارد، آن ها این را پاسخ نهایی ربط ثابت به متغیر ندانسته اند. در پایان اشاره خواهیم کرد که ثبات تغیر صدرایی، برای نمونه، به این دلیل قابل نقد است که با پذیرش آن دیدگاه اب و ابنای رجل همدانی پیرامون کلی لازم می آید. پرونده مقاله