جبر و اختيار همواره از قديم پردامنه‌ترين مباني فلسفه و مورد بحث فلاسفه و حكما بوده است. گروهي به جبر مطلق و جمعي مانند معتزليان به اختيار مطلق معتقدند؛ اما قول ميانه «لَا جَبْرَ وَ لَا تَفْوِيضَ‏ وَ لَكِنْ أَمْرٌ بَيْنَ أَمْرَيْن‏» كه از ائمه ‌هادين(ع) به ما رسيده امروز در آزمايشگاه تخصصي علم اعصاب به اثبات رسيده است. در این مقاله، مطالعات نوروفیزیولوژی در زمینه اراده آزاد، آیات قرآنی مرتبط و سایر دیدگاه‏های روان‌شناسی و عصب‏شناسی مربوط به صورت مروری، مورد توجه قرار گرفته است. «بنجامين ليبت» نوروفيزيولوژيستي است كه طي مطالعات علمي روي مغز درك جديدي از هوشياري اثبات کرده است.اين دانشمند می‏گوید: مغز پاسخ به يك تحريك خارجي را قبل از تصميم آگاهانه شروع مي‌‌كند (پاسخ قبلاً وجود دارد، آنچه تقدير مي‌ناميم‌). مقاله شواهدی از جبر متعالي و دايره سرنوشت از آيات قرآن كريم، ديدگاه يونگ، تفاسير مولانا و حافظ پیش‏رو می‌‌گذارد و سپس عصب‌شناسي تعالي در علم اعصاب را مورد بررسی قرار می‏دهد. با تأمل در آگاهي‌هاي ديني و ارتباط آن با علوم جديد می‏توان گستره‌ی افق‏های دید انسان نسبت به آگاهی‏های دینی را افزایش داد. پرونده مقاله