اسطوره‌شناسان، رويکردهاي گوناگوني به اسطوره داشته‌اند. رويکرد باستان‌شناختي به اسطوره بي‌سابقه است. اگر در گذشته کساني مانند اوهمريست‌ها تلاش مي‌کرده‌اند تا از راه قداست‌زدايي، خدايان اسطوره‌اي را تا حد شخصيت‌هايي زميني فرو بکاهند، اين کار آنها هيچ ميانه‌اي با دانش باستان‌شناسي که دانش جديدي است نداشته و با آنچه در اين پژوهش دنبال شده نيز اختلاف ژرف دارد. اين تحقيق در پي آن بوده تا اسطورۀ کيومرث را بر مبناي مباحث دانش باستان‌شناسي گزارش کند. نتيجۀ‌ شگفت‌انگيزي که به دست آمده، اين است: دورۀ کيومرث مطابق است با دورۀ پارينه سنگي مياني و انسان کيومرثي مطابق است با انسان نئاندرتال (هوموساپين نخستين)؛ فرهنگ او، فرهنگ موسترين و مختصات آب و هوايي زمان او، مختصات آب و هوايي آخرين عصر يخبندان است. روش‌هايي که در اين تحقيق به کار گرفته ‌شده مأخوذ از باستان‌شناسي است (لايه‌نگاري و گونه‌شناسي). اين تحقيق مي‌تواند سرآغازي بر شناخت اسطوره‌‌ها از دريچۀ دانش باستان‌شناسي باشد. پرونده مقاله