رمان شطرنج با ماشین قیامت، رمانی رئالیستی فلسفی است که ضمن اشاره به واقعیت‌های نبرد ایران و عراق، دیالوگ‌های فلسفی و خردمندانه بین شخصیت‌ها، کنجکاوی مخاطب را نسبت به دریافت و درک جواب پرسش‌هایی که درگیری ذهنی خود اوست برمی‌انگیزد. کارکردهای متفاوت زبان رمان، زمینۀ تأویل‌پذیری متن را - خصوصاً وقتی به سمت دلالت‌های ضمنی و غیر صریح پیش می‌رود - فراهم کرده است. از سوی دیگر بحث و جدل‌های لفظی دربارۀ بازی شطرنج و تطبیق آن با صحنۀ زندگی آدمیان، تک‌گویی‌های درونی راوی، چرخش‌های زمانی و پاسخ و پرسش‌های فلسفی و کلامی دربارۀ آغاز آفرینش، جبر و اختیار و پدیده‌های محیطی، رمانی «چندآوایی» را آفریده است. در این پژوهش، نویسنده نداهای متفاوت اندیشه، زمان، رؤیا و بازی را در رمان «شطرنج با ماشین قیامت»، بر اساس نظر «میلان کوندرا» به شیوۀ توصیفی- تحلیلی تبیین می‌کند و به لحاظ اهمیت ماهیت زبان رمان، به کارکردهای زبان رمان و دلالت‌های نشانه‌شناختی که زمینۀ چندآوایی را فراهم کرده است؛ خواهد پرداخت. پرونده مقاله