-
مقاله
1 - خصوصيات هيدروژئوالكتريك سازندهاي آسماري و ايلام – سروك در ناوديس سوسن، شمال ایذهفصلنامه زمین شناسی ایران , شماره 37 , سال 10 , بهار 1395منطقه كارستي سوسن به صورت ناودیس پلانژ داري در شمال دشت ايذه و در حوضه کارون میانی قرار گرفته است. در این مقاله، خصوصيات هيدروژئوالكتريك سازندهاي آهكي آسماري و ايلام – سروك با هدف تعيين دامنه تغييرات مقاومت الكتريكي آهك هاي خشك و آب دار، ميزان كارست شدگي، وجود شكستگي ه چکیده کاملمنطقه كارستي سوسن به صورت ناودیس پلانژ داري در شمال دشت ايذه و در حوضه کارون میانی قرار گرفته است. در این مقاله، خصوصيات هيدروژئوالكتريك سازندهاي آهكي آسماري و ايلام – سروك با هدف تعيين دامنه تغييرات مقاومت الكتريكي آهك هاي خشك و آب دار، ميزان كارست شدگي، وجود شكستگي ها و در نهايت تعيين مناطق با بيشترين پتانسيل آب زيرزميني مورد بررسي گرفته است. بدين منظور، 245 سونداژ ژئوالكتريك با آرايه شلومبرژه در مجاورت حد تماس آهك ها با آبرفت داده برداري شده و به صورت يك بعدي مورد تفسير قرار گرفته است. سپس توموگرافي ژئوالكتريك دو بعدي در هشت مقطع انتخابي با استفاده از مدل RES2DINV انجام و مورد تحليل واقع شده است. منحني هاي سونداژ سازند آسماري داراي مقاومت الكتريكي كمتر، شكل هموارتر و دامنه مقاومت كمتر نسبت به سازند ايلام– سروك مي باشند كه مي توان وجود آبخوان با آبدهي زياد را بر روي آن با توجه به شيب ملايم كاهش مقاومت آبخوان مشخص نمود. تفسير مقاطع توموگرافي ژئوالكتريك دوبعدي مشخص نمود كه آهك ايلام – سروك در مناطق خرد شده پتانسيل آب زيرزميني قابل توجهي دارند و توسعه كارست و حفرات در آن ها نسبت به آهك آسماري كمتر است. وجود آهك متراكم ايلام- سروك در مجاور پهنه هاي خردشده اي كه هدايت آب زيرزميني را برعهده دارند، باعث شده است كه حركت رو به بالاي آب زيرزميني و در نتيجه ظهور چشمه ها در اين سازند در منطقه سوسن رخ دهد. نتايج بررسي هاي هيدروژئوالكتريك مشخص کرد كه آبخوان آهكي آسماري علي رغم نبود چشمه مهم در آن در ناوديس سوسن، وضعيت بسيار مناسبي دارد. در سازند ايلام– سروك، چشمه ها از طريق مناطق خرد شده تخليه مي-شوند. آهک های این سازند در عمق متراكم مي باشند كه مي تواند نمايان گر تخلخل زمينه اي كم آهك مذكور باشد، در حالي كه به دليل تخلخل ذخيره اي بيشتر، مقاومت الكتريكي آهك آسماري كمتر مي باشد. پرونده مقاله -
مقاله
2 - نقش ساختارهای تکتونیکی در هدایت آب¬های زیرزمینی به قطعه دوم تونل انتقال آب زاگرس – استان کرمانشاهفصلنامه زمین شناسی ایران , شماره 45 , سال 12 , بهار 1397جریان های محلی آب زیرزمینی با دبی بالا در تونل های سنگی، باعث ایجاد مسائل تکنیکی و زیستمحیطی در ساختارهای زیرسطحی می شوند. ساختار های زمینشناسی مانند گسل ها، شکستگی های باز و کانال های انحلالی نقش مهمی در هدایت آب های زیرزمینی به داخل تونل دارند. بااینحال، اغلب پیشب چکیده کاملجریان های محلی آب زیرزمینی با دبی بالا در تونل های سنگی، باعث ایجاد مسائل تکنیکی و زیستمحیطی در ساختارهای زیرسطحی می شوند. ساختار های زمینشناسی مانند گسل ها، شکستگی های باز و کانال های انحلالی نقش مهمی در هدایت آب های زیرزمینی به داخل تونل دارند. بااینحال، اغلب پیشبینیهای جریان آب از این ساختارها با استفاده از روش های تحلیلی و تجربی، به دلیل مفرضیات هیدرولوژیکی و ساده کننده ای از قبیل محیط متخلخل همگن و همسو) ایزوتروپ (در اطراف تونل، ناکارآمد هستند. تونل انتقال آب زاگرس در شمال غرب استان کرمانشاه واقع شده است. در زمان حفاري قطعه دوم تونل زاگرس، سطوح شکستگی موجب هدایت حجم زیاد آب زیرزمینی به داخل تونل شدند. حفاري این قطعه از تونل زاگرس از سازند پابده شروع شد و پس از عبور از سازند گورپی، با ورود به سازند ایلام در تاقدیس ازگله، حجم زیاد آبهای زیرزمینی، موجب ایجاد مشکلات و خسارات فراوانی در عملیات حفاري شد. در این مطالعه بهمنظور شناسایی عوامل مؤثر بر ورود جریان آب به تونل، ساختارهای زمینشناسی در پهنههای دارای دبی بالا مشخص و مورد بررسی قرار گرفته اند. بیشترین دبی ورودی 800 لیتر بر ثانیه در پهنه 23Hz در تاقدیس آهکی کردی قاسمان بوده است. ارتباط ساختارهای زمینشناسی در مسیر تونل و جریان آب زیرزمینی ورودی نشان داد که گسل ها بهعنوان مجرایی موجب هدایت آب زیرزمینی به داخل تونل شده اند. ارزیابی جریان های مقطعی آب زیرزمینی با دبی بالا در تونل های سنگی بر اساس خصوصیات ساختار-های زمینشناسی نسبت به روش های تحلیلی و تجربی مناسبتر می باشد. پرونده مقاله -
مقاله
3 - بررسی کارایی مدل هیبریدی هالت-وینترز موجکی (WHW)در شبیه¬سازی تراز سطح ایستابی آبخوان ساحلی ارومیهفصلنامه زمین شناسی ایران , شماره 49 , سال 13 , بهار 1398پیش بینی تراز سطح آب زیرزمینی بهمنظور درک صحیح در مورد روند تغییرات آبخوان و مدیریت و برنامه ریزي این منابع آبی ارزشمند، بسیار مهم است. این مقاله از مدل هیبریدی هالت وینترز موجکی(WHW) برای اولین بار در شبیهسازی تراز سطح ایستابی بهره گرفته است. بدین منظور از سری زمانی چکیده کاملپیش بینی تراز سطح آب زیرزمینی بهمنظور درک صحیح در مورد روند تغییرات آبخوان و مدیریت و برنامه ریزي این منابع آبی ارزشمند، بسیار مهم است. این مقاله از مدل هیبریدی هالت وینترز موجکی(WHW) برای اولین بار در شبیهسازی تراز سطح ایستابی بهره گرفته است. بدین منظور از سری زمانی 16 ساله نوسانات ماهانه تراز سطح آب زیرزمینی در دو چاه مشاهده-ای آبخوان ساحلی ارومیه استفاده شد. در WHW سری زمانی مادر به چندین زیر سری با مقیاس های زمانی مختلف تبدیل شد، سپس زیر سری های زمانی بهصورت تکتک بهعنوان ورودی مدل HW قرار گرفته و با تجمیع خروجی ها تراز محاسباتی سطح ایستابی به دست آمد. پس از آن عملکرد مدل WHW با مدل های خطی ARIMA، HW وSARIMA و نیز مدل های هوشمند غیرخطی شبکه عصبی(ANN) و رگرسیون بردار پشتیبان(SVR) مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در مدل WHW در مقایسه با مدل های خطی، معیار خطای NSE و RMSE در مرحله آزمون به ترتیب تا 30 و 60 درصد ارتقا یافته و در مقایسه با مدل های غیرخطی ANN و SVR عملکرد برابر و مشابه داشته است. همچنین نتایج نشان داد که هرچه تراز سطح آب زیرزمینی از تناوب های چندگانه و غیرفصلی بیشتری برخوردار باشد، دقت مدل WHWدر قیاس با مدل های خطی بیشتر می شود. پرونده مقاله -
مقاله
4 - تأثیر آبیاری غرقابی و قطره¬ای هوشمند بر نوسانات تراز سطح آب زیرزمینی با استفاده از مدل فیزیکیفصلنامه زمین شناسی ایران , شماره 53 , سال 14 , بهار 1399از آنجایی که سالانه سهمی معادل70 تا 90 درصد از منابع آب قابل برداشت زیرزمینی به بخش کشاورزی اختصاص مییابد، با به کارگیری روش های مناسب آبیاری، علاوه بر صرفه جویی در مصرف آب می توان مانع بر هم زدن تعادل آبخوان شد. این پژوهش با هدف بررسی تأثیر دو روش متفاوت آبیاری بر تغ چکیده کاملاز آنجایی که سالانه سهمی معادل70 تا 90 درصد از منابع آب قابل برداشت زیرزمینی به بخش کشاورزی اختصاص مییابد، با به کارگیری روش های مناسب آبیاری، علاوه بر صرفه جویی در مصرف آب می توان مانع بر هم زدن تعادل آبخوان شد. این پژوهش با هدف بررسی تأثیر دو روش متفاوت آبیاری بر تغییرات تراز سطح ایستابی انجام شد. به این منظور دو مدل آزمایشگاهی با ارتفاع دو متر و سطح مقطع 4000 سانتی متر مربع ساخته شد. پس از انتخاب گیاه (کاهو) در یک مدل از روش غرقابی و در مدل دیگر از روش قطره ای هوشمند برای آبیاری استفاده شد. آبیاری قطره ای هوشمند در این پژوهش به کمک شیر برقی و دستگاه قرائت گر انجام شد، بدین طریق که با قرار گرفتن خاک در شرایط کمتر از 35 درصد اشباع، آبیاری شروع و بیشتر از 80 درصد به صورت خودکار قطع شد. میزان نفوذ آب در این مدل ها نیز با استفاده از سنسور های رطوبت پایش شد و در نرم افزار HYDRUS/2D شبیه سازی شد. در طول یک دوره چهار ماهه تراز سطح آب زیرزمینی در مدل دارای سیستم آبیاری قطره ای هوشمند 10 سانتی متر بالا تر و میزان مصرف آب 68 درصد کمتر از سیستم غرقابی، اندازه گیری شد. این نتایج نشان داد که با جایگزین کردن آبیاری قطره ای هوشمند به جای غرقابی می توان محصولات با همان کیفیت قبلی ولی استفاده ی بسیار کمتر آب را تولید کرد که از نزولی شدن شیب هیدروگراف آبخوان ها نیز جلوگیری می نماید. پرونده مقاله -
مقاله
5 - تخمین ارتفاع سطح LNAPL در آبخوانهای آلوده به نفت با استفاده از برنامهنویسی بیان ژن (GEP)، سیستم استنتاج فازی (ANFIS) و روش رگرسیون چند متغیره (MLR)فصلنامه زمین شناسی ایران , شماره 57 , سال 15 , بهار 1400یکی از مهمترین نگرانیها در آبخوانهای مجاور به تاسیسات نفتی، نشت LNAPL ها میباشد. بازیافت LNAPLها همواره مشکل و پرهزینه است. نخستین مرحله در برنامهریزی چنین سیستمهایی، تعیین اهداف طراحی میباشد، اغلب بیشینهسازی برداشت آلاینده، و کمینه سازی هزینه بهعنوان مهمترین اهداف چکیده کاملیکی از مهمترین نگرانیها در آبخوانهای مجاور به تاسیسات نفتی، نشت LNAPL ها میباشد. بازیافت LNAPLها همواره مشکل و پرهزینه است. نخستین مرحله در برنامهریزی چنین سیستمهایی، تعیین اهداف طراحی میباشد، اغلب بیشینهسازی برداشت آلاینده، و کمینه سازی هزینه بهعنوان مهمترین اهداف طراحی در نظر گرفته میشوند. شناسایی ضخامت LNAPL و نوسانات آن میتواند تعیینکننده روش بازیافت، بیشینهسازی برداشت و کاهش هزینه آن شود. در این مطالعه از سه روش برنامهنویسی بیان ژن ، سیستم استنتاج تطبیقی فازی ، و رگرسیون چند متغیره ، برای تخمین و پیشبینی ارتفاع سطح LNAPL استفاده شده است. متغیرهای ورودی شامل ارتفاع سطح آب زیرزمینی و نرخ تخلیه LNAPL و متغیر خروجی ارتفاع سطح LNAPL میباشد. نتایج اجرای سه مدل توسط پارامترهای آماری مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت و مشخص شد که برنامهنویسی بیان ژن دارای نتایج بهتری میباشد و میتواند بهطور موفقیتآمیزی در پیشبینی نوسانات سطح LNAPL در فرایندههای Recovery مورد استفاده قرار گیرد. همچنین توسط مدل GEP یک معادله برای پیشبینی سطح LNAPL ارائه شد که میتوان آن را در سر چاه برای پیشبینی ارتفاع سطح LNAPL استفاده کرد. پرونده مقاله -
مقاله
6 - رفتار هیدرودینامیکی سازند آهکی سورمه در جریان ورودی آب به تونل نوسود در گستره دره زیمکان، کرمانشاهفصلنامه زمین شناسی ایران , شماره 61 , سال 16 , بهار 1401کنترل آبهای زیرزمینی مسئله مهمی در طی حفاری های زیرزمینی در سنگ های درزه دار است. نبود کنترل آبهای زیرزمینی می تواند باعث تأخیر در حفاری های زیرزمینی و افزایش هزینه ها شود. در این پژوهش اطلاعات مربوط به آب نفوذی به تونل نوسود در دره زیمکان با تحلیل منحنی فرود دبی خروج چکیده کاملکنترل آبهای زیرزمینی مسئله مهمی در طی حفاری های زیرزمینی در سنگ های درزه دار است. نبود کنترل آبهای زیرزمینی می تواند باعث تأخیر در حفاری های زیرزمینی و افزایش هزینه ها شود. در این پژوهش اطلاعات مربوط به آب نفوذی به تونل نوسود در دره زیمکان با تحلیل منحنی فرود دبی خروجی بهمنظور تعیین ویژگی های سیستم کارستی سازند سورمه در آبخوان زیمکان استفاده شده است. نتایج نشان میدهند که رفتار منحنی فرود جریان خروجی تونل مشابه با تخلیه چشمههای کارستی با سیستم مجرایی غالب است. شیب منحنی فرود در هفت روز ابتدایی زیاد و برابر 041/0 بوده است، ولی بهمرور زمان و پیشرفت حفاری و افت 41 متری سطح آب در آبخوان کارستی سازند سورمه، شیب منحنی فرود کم و شبیه به تخلیه سیستم افشان محیط کارستی شده است. در نمودار فرود دبی تونل نوسود هر سه سیستم تخلخل مجرایی، شکستگی و زمینه به ترتیب با زمانهای هفت، 48 و 87 روز بهخوبی قابل تفکیک است. با توجه به شباهت تغییرات جریان خروجی تونل با تغییرات دبی چشمههای کارستی، از هیدروگراف آب نفوذی به تونل میتوان بهعنوان تخلیه در زیر تراز سطح اساس سیستم هیدرولوژیک کارست برای برآورد ذخیره دینامیک بخش بالایی مخزن کارست (بالاتر از تراز تونل) استفاده کرد. پرونده مقاله -
مقاله
7 - نشت آب و تاثیر انحلال در پایداری سد بار نیشابورفصلنامه زمین شناسی ایران , شماره 65 , سال 17 , بهار 1402سد بار در شمال غرب شهر نیشابور و در خارج بستر رودخانه بار، با هدف تامین آب شرب شهر نیشابور و کارخانه فولاد ساخته شده است. بیلان آبی سد بار حکایت از وجود 35 تا حداکثر 70 درصد نشت آب از مخزن سد طی شش دوره آبگیری آزمایشی می کند. نشت قابل توجه و غلظت بالای املاح در آب نشت ی چکیده کاملسد بار در شمال غرب شهر نیشابور و در خارج بستر رودخانه بار، با هدف تامین آب شرب شهر نیشابور و کارخانه فولاد ساخته شده است. بیلان آبی سد بار حکایت از وجود 35 تا حداکثر 70 درصد نشت آب از مخزن سد طی شش دوره آبگیری آزمایشی می کند. نشت قابل توجه و غلظت بالای املاح در آب نشت یافته، علاوه بر تاثیر بر برنامهریزی منابع آب و تخصیص های پیشبینی شده، تهدیدی برای پایداری سد محسوب می شود. تحلیل هیدروگراف چاه های مشاهدهای نشان از نشت عمده آب از بخش مرکزی پی ساختگاه سد اصلی و به میزان کمتر از سایر نواحی میکند. مدل سازی نشت آب با استفاده از نرم افزار MODFLOW نشان میدهد، 75 درصد حجم آب نشت یافته از پی ساخت گاه سد اصلی عبور می کند. تجزیه شیمیایی نمونه های آب نشت یافته از افزایش غلظت املاح به بیش از پنج تا 10 برابر، بخصوص در نواحی مرکزی و جناح چپ مخزن سد حکایت می کند. با تلفیق داده های مدل سازی نشت آب از مخزن سد، نتایج نمونه برداری های هیدروشیمیایی، تحلیل سری زمانی میزان نشت و بیلان جرمی آب مخزن سد، مقدار ماده انحلال یافته در اثر نشت آب از پی ساخت گاه سد اصلی محاسبه شده است. در نهایت تاثیر انحلال بر افزایش پوکی بررسی شد و نتایج نشان داد حداکثر توسعه سالانه پوکی در بخش میانی محور سد اصلی در حدود 06/0 درصد می باشد. پرونده مقاله