<p>رویکرد&zwnj; دارالعلوم دیوبند بر می&zwnj;گردد به اندیشه&zwnj;ای دینی سه شخصیت: شاه ولی &zwnj;الله دهلوی، شاه عبدالعزیز دهلوی و سید احمد باریلی. نام این دارالعلوم از شهر دیوبند گرفته شده و در 3۰ می ۱۸۶۷، توسط مولانا محمد قاسم نانوتوی و رشید احمد گنگوهی در ناحیه سهارنپور، واقع در 150 کیلو&zwnj;متری شمال دهلی بنا نهاده شد. مسأله پژوهش حاضر این است که از چه زمانی رویکرد دیوبندی در افغانستان شکل گرفت و کدام عوامل در گسترش دیوبندی&zwnj;گری در میان مردم آن کشور نقش داشته است؟ در این نوشتار مدعای اصلی مورد نظر این است که نفوذ رویکرد دیوبندی نقش قابل ملاحظه&zwnj; در افراطی&zwnj;گری دینی مردم افغانستان داشته و تسامح&zwnj; دینی آنان را تهدید کرده است. این پژوهش با روش کیفی و شیوه&zwnj;ی توصیف و تحلیل در پی گردآوری داده&zwnj;ها می&zwnj;باشد. نگارنده در برخورد به مراجع مختلف دربارة دارالعلوم دیوبند به این نتیجه رسیده است که افغانستانی&zwnj;ها از زمان تأسیس دارالعلوم دیوبند جزء طلاب اصلی آن به شمار می&zwnj;رفتند. در پایان اولین سال تأسیس دیوبند که تعداد طلاب به 78 نفر می&zwnj;رسید 58 تن آن افغانستانی و پنجابی بودند. اشغال افغانستان توسط شوروی سابق و جهاد علیه آنان باعث گردید دینداری مردم افغانستان با ایدیولوژی مجاهدان عربستان، اخوانی&zwnj;های مصر و دیوبندی&zwnj;های پاکستان پیوند بخورد و به رویکرد جدیدی از دینداری بی&zwnj;انجامد. در حال حاضر، طالبان رویکرد دینی خود را متأثر از دیوبند و خود را راه&zwnj;روان تعالیم دیوبندی از نوع جهادی آن می&zwnj;دانند و از جایگاه حکومت دینی در پی اجراء احکام دین&zwnj;اند.</p> پرونده مقاله