اولویت بندی و شناسایی کانون های گرد و غبار در استان فارس (نوع مقاله : پژوهشی)
محورهای موضوعی :امیررضا امیرعضدی 1 , محمد جعفری 2 , سلمان زارع 3 , حسن خسروي 4
1 - دانشگاه تهران
2 - دانشگاه تهران
3 - دانشگاه تهران
4 - هیات علمی دانشگاه تهران
کلید واژه: استان فارس, مدلSWOT, مدل AHP, گرد و غبار,
چکیده مقاله :
هدف از تحقیق حاضر شناسایی و اولویت‌بندی کانون های گرد و غبار در استان فارس می باشد. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش دو نوع پرسشنامه (AHP و SWOT) می‌باشد. با استفاده از روش AHP، پرسشنامه استخراج و وزن‌دهی شاخص‌ها توسط بیست نفر از اساتید و کارشناسان تکمیل گردید. پرسشنامه SWOT، نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدیدهای پیش‌روی استان فارس در زمینه کانون‌های گردوغبار در قالب 40 سوال با مقیاس 5 درجه‌ای لیکرت با گزینه‌های خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد تنظیم شد؛ که در نهایت تعیین استرتژی مناسب در زمینه کانون‌های گردوغبار استان فارس استفاده شد. پرسشنامه SWOT، توسط سی نفر از کارشناسان و اساتید خبره و مسلط به شرایط استان تکمیل گردید. نه عامل شامل شاخص نفوذ انسانی، تغییرات تولید اولیه، ضریب کارایی بارش، شاخص‌های انسانی تخریب خاک (شاخص های انسانی)، فراوانی توفان های گردوغبار، خصوصیات فیزیکی خاک، بارش، خشکسالی و دما (شاخص های طبیعی) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج مربوط به تحقیق نشان داد، 31/3 درصد از مساحت استان در کلاس خیلی زیاد، 48/19 درصد از مساحت استان در کلاس زیاد از نظر مستعد بودن برای ایجاد کانون گردوغبار قرار دارند. عوامل دروني(نقاط قوت و ضعف) استان فارس بصورت زوجی مقایسه شده‌اند. وزن نسبی نقاط ضعف، 237/0 و وزن نسبی نقاط قوت 763/0 می‌باشد. امتياز نهايي عوامل دروني براي استان برابر 296/3 است. همچنین عوامل خارجي بصورت زوجی مورد مقایسه قرار گرفته است. وزن نسبی تهدیدها، 345/0 و وزن نسبی فرصت‌ها، 655/0 می‌باشد. امتياز نهايي عوامل خارجي نیز برابر 152/3 شد
The purpose of this study was to identify and prioritize dust storm sources in Fars province. The data collection tool in this study is two types of questionnaires including AHP and SWOT. Using AHP method, the questionnaires were extracted and weighted by 20 professors and experts. Strengths, weaknesses, opportunities and threats of Fars Province in the field of dust storm resources were prepared by SWOT questionnaire with a 5 point Likert scale. Finally, it was used to determine the appropriate strategy in the area of dust storm sources. The SWOT questionnaire was completed by thirty experts and professors proficient in the province. Nine factors including Human Penetration Index, Early Crop Changes, Precipitation Efficiency Coefficient, Human Indicators of Soil Degradation (Human Indices), Frequency of Dust Storms, Soil Physical Properties, Precipitation, Drought and Temperature (Natural Indicators) were investigated. The results of the study showed that 31.3% of the province's area was in a very high class and 19.48% of the province's area was in a high class for being prone to dust. Internal factors (strengths and weaknesses) in Fars province were compared in pairs. The relative weight of weaknesses is 0.223 and the relative weight of strengths is 0.763. The final score of internal factors for the province is 3.296. External factors are also compared in pairs. The relative weight of threats is 0.345 and the relative weight of opportunities is 0.655. The final score of external factors was 3.152.
[1] ارجمند، مریم. 1395. بررسی رفتار طیفی، سینوپتیکی و دینامیکی توفان‌های گردوغبار در منطقه جازموریان. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه فردوسی مشهد.
[2] افتخاری.، ر، مهدوی.، ع. 1385. راهکارهای توسعه گردشگری روستايی (نمونه موردی: دهستان لواسان کوچک) با استفاده از مدلSWOT ، فصلنامه مدرس، انتشارات دانشگاه تربیت مدرس، شماره 45 ،صفحات 31 – 1.
[3] امیدوار.، ک. و نارنگی فرد، م. 1394. بررسی پراکنش زمانی - مکانی بیشینه بارش محتمل (PMP) در استان فارس. دو فصلنامه آب و هواشناسی کاربردی، 2 (1)، 118-105.
[4] امیدوار.، ک، امیدی.، ز. (1392). تحلیل پدیده گردوغبار در جنوب و مرکز استان فارس. کاوش‌های جغرافیایی مناطق بیابانی, 1(1), 85-114.
[5] ایرجی.، ف، معماریان.، م ح، جغتایی.، م. 1395. شناسایی موردی چشمه های طوفان توفان گردوخاک اطراف یزد با مدل WRF-HYSPLIT. کنفرانس ژئوفیزیک ایران، دوره 17.
[6] بابايي فيني.، ا، صفرراد.، ط، كريمي.، م. 1393. تحلیل فضايي- زماني رخداد گردوغبار در غرب ایران. محيطشناسي، 40(2): 375-388.
[7] بروغنی، م، پورهاشمی.، س، اسدی زنگنه، م ع، مرادی.، ح ر. 1396. شناسایی مناطق برداشت گردوغبار در شرق خاورمیانه با استفاده از شاخص¬های آشکارسازی گردوغبار. 6(11):101-118.
[8] برومند.، پ، بختیارپور.، ا. 1395. منشاءیابی ذرات گردوغبار با بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آنها و مدلسازی عددی در شهرستان مسجد سلیمان. مجله سلامت و محیط زیست، فصلنامه علمی پژوهشی انجمن علمی بهداشت ایران، دوره نهم، شماره چهارم، ص 526-517.
[9] جلالی.، ن، ایرانمنش.، ف، داودی.، م ه. 1396. شناسایی منشاء و مناطق تحت تاثیر توفان¬های گردوغبار در جنوب غرب ایران با استفاده از تصاویر مادیس. نشریه علمی پژوهشی مهندسی و مدیریت آبخیز. جلد 9، شماره ، ص 331-318.
[10] جهان بخش.، س، زینالی.، ب، اصغری سراسکانرود.، ص. 1393. تحلیل و پهنه¬بندی فراوانی توفان¬های گردوغباری ایران با استفاده از خوشه¬بندی فازی، ص 98-86.
[11] خسروی.، م، اسماعیل نژاد.، م، نظری پور.، ح. 1389. تغییر اقلیم و تاثیر آن بر منابع آب خاورمیانه. چهارمین کنگره بین المللی جغرافیدانان جهان اسلام.
[12] خورشید، ص.، رنجبر، ر.، 1389 .تحلیل استراتژيک، تدوين و انتخاب استراتژی مبتنی بر ماتريس SWOT و تکنیکهای تصمیم-گیری چند شاخصه فازی، فصلنامه مديريت صنعتی دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، شماره 96 ،صفحات 41 – 19.
[13] فلاح قالهري.، غ ع.، اسدی.، م، داداشی رودباری.، ع. 1394. تعیین مناطق مستعد کشت گندم دیم (مطالعه موردي: استان فارس). نشریه هواشناسی کشاورزي. 3(2)، 73-68.
[14] محمدپور پنجاه.، م، معماریان.، م ح، میررکنی.، س م. 1393. تحلیل توفان های گردوغبار استان یزد بر مبنای مدل سازی های عددی، جغرافیا و مخاطرات محیطی، شماره دوازدهم، ص 83-67.
[15] مزیدی, احمد؛ سیده فاطمه جعفری زوج و سمیه حیدری آقاگلی، ۱۳۹۴، تحلیل فراوانی پدیده گرد و غبار جنوب استان فارس، اولین کنفرانس بین المللی گرد و غبار، اهواز، دانشگاه شهید چمران اهواز.
[16] Bertolini, M., Braglia, M. and Carmignani, G., 2006. Application of the AHP methodology in making a proposal for a public work contract. International Journal of Project Management 24, 422 – 430.
[17] Goudie AS, Middleton NJ (2001) Saharan dust storms: Nature and consequences. EarthScience Reviews 56: 179–204.
[18] Huanbi Yue, Chunyang He, Yuanyuan Zhao, Qun Ma, Qiaofeng Zhang, 2017. The brightness temperature adjusted dust index: An improved approach to detect dust storms using MODIS imagery International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation 57: 166-176.
[19] Hui, Cao, Liu Jian, Wang Guizhou, Yang Guang, Luo Lei. 2015. Identification of sand and dust storm source areas in Iran. J Arid Land 7(5): 567–578.
[20] Jason P Field, Jayne Belnap, David D Breshears, et al. 2010. The ecology of dust. The Ecological society of America. 12 Oct 2009. pg.: 423-430.
[21] Lyu, Yanli, Zhiqiang Qu, Lianyou Liu, Lanlan Guo, Yanyan Yang, Xia Hu, Yiying Xiong, Guoming Zhang, Mengdi Zhao, Bo Liang, Jiadong Dai, Xiyang Zuo, Qingpan Jia, Hao Zheng, Xujiao Han, Shoudong Zhao, Qi Liu, 2017. Characterization of dustfall in rural and urban sites during three dust storms in northern China, Aeolian Research 28, 29-37.
[22] Shepherd G, Terradellas E, Baklanov A, Kang U, Sprigg W, Nickovic S, Boloorani A D, Al-Dousari A, Basart S Benedetti A, 2016. Global assessment of sand and dust storms.
[23] Wang, Haibing, Xiaopeng Jia, Kuan Li, Yongshan Li. 2015. Horizontal wind erosion flux and potential dust emission in arid andmsemiarid regions of China: A major source area for East Asia dust storms. Catena 133, 373-384.
[24] Zuluaga, F. Briceño A. Castagna, J.A. Rutllant, V. Flores-Aqueveque, S. Caquineau, A. Sifeddine, F. Velazco, D. Gutierrez, J. Cardich. 2017. Paracas dust storms: Sources, trajectories and associated meteorological conditions. Atmospheric Environment. DOI: 10.1016/j.atmosenv.2017.06.019.
