ارزیابی شاخص های کالبدی مسکن با رویکرد توسعه پایدار (مطالعۀ موردی:مناطق 2و4 شهر تبریز)
محورهای موضوعی :رسول قربانی 1 , حسن محمود زاده 2 , مازیار حسین پور 3 , مهدی هریسچیان 4
1 - دانشگاه تبریز
2 - دانشگاه تبریز
3 - دانشگاه تبریز
4 - دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی
کلید واژه: مسکن, شاخص های کالبدی, توسعه پایدار , تبریز , GIS,
چکیده مقاله :
در شهرهای امروزی، مسکن بخش بزرگي از کاربري هاي شهري را به خود اختصاص داده است، همچنين مصرف کننده بخش زيادي از انرژي و منابع وارد شده به شهرها نيز مي باشد. بر اين اساس پايداري مسکن گامي مهم در دست يابي به توسعه پايدار شهري قلمداد می شود. در پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی تحلیلی با هدف ارزیابی شاخص های پایداری کالبدی مسکن در دو منطقه 2و4 شهر تبریز با استفاده از مدل AHPفازی در نرم افزار GIS،اقدام به ارزیابی هرکدام از معیارهای پایداری کالبدی به صورت انفرادی گردید. با تشکیل ماتریس مقایسه زوجی، وزن هرکدام از معیارها به دست آمد و سپس با تلفیق نهایی معیارها براساس وزن های اختصاص داده شده به آن ها، در محیط GIS نقشه پایداری کالبدی مساکن دو منطقه مذکور به دست آمد. در منطقه دو طبقه با پایداری زیاد بیشترین وسعت منطقه، 315 هکتار (یعنی 71٪از مساحت مساکن منطقه) و پایداری بسیار زیاد نیز تنها 1٪ از مساحت منطقه را به خود اختصاص داده است. در حالی که طبقه با پایداری زیاد و بسیار زیاد در منطقه 4 تبریز تنها 3.48% و طبقه با پایداری نسبتا متوسط با وسعت 437هکتار68٪ از مساحت کل منطقه 4 را به خود اختصاص داده است. طبقه با پایداری کالبدی متوسط در منطقه2حدود 8٪(27 هکتار)و در منطقه 4این طبقه حدود 27 درصد از مساحت منطقه را در برگرفته است. بنابراین مساکن منطقه 2 شهر تبریز از سطوح پایداری کالبدی بالاتری نسبت به منطقه 4 برخوردار است.
In today's cities, housing has a large part of urban utilities, as well as housing, which consumes a lot of energy and resources imported to cities. Hence, housing sustainability is an important step in achieving sustainable urban development. At the present study with a descriptive-analytic approach with the aim of evaluating the indicators of physical sustainability of housing in two regions 2 and 4 of Tabriz city, Using the Fuzzy AHP model in the GIS software, we evaluated each of the individual physical sustainability criteria. With the formation of the paired matrix, the weight of each criterion was obtained and then, by integrating the criteria based on the weights assigned to them, in the GIS map of the overall sustainability of the buildings in the two regions was achieved. In region 2, the high sustainability floor has the largest area of the region, which is 315 hectares (ie, %71 of the area of the region's housing). And the very sustainable floor has only %1 of the area in the region. While the floor with a high and very high sustainability, in Tabriz region4,was only %3.48, and the floor with moderate sustainability with an area of 437 hectares accounts for%68 of the total area of the 4th region. The class with moderate physical sustainability in region 2 has about %8(27 hectares) and in region 4, covers about %27 of the area. Therefore, the residential region of Tabriz 2nd region has higher levels of physical sustainability than region4.
1. اهری، زهرا(1376)، حداقل حل فصل، مرکز مسکن ساخت ساز، انتشارات اول تهران.
2. بابایی اقدم، فریدون(1386)، اکولوژی ازدحام شهری در حواشی شهر تبریز، مجله جغرافیا و توسعه، بهار وتابستان1386.
3. بزی، خدارحم، کیانی، اکبر، راضی، امیر(1389)، بررسی وتحلیل برنامه ریزی توسعه مسکن پایدار(مطالعه موردی شهرحاجی آباد فارس)فصل نامه جغرافیایی چشم‌‌انداززاگرس.
4. بحرینی، سیدحسین، مکنون، رضا(1380)، توسعهشهریپایدار، ازفکرتاعمل، محیطشناسی، شماره 27.
5. بهزاد نسب، جانعلی(1373)، مسکن روستاییدرایران، مجموع مقالات سمینار توسعه مسکن درایران، وزارت مسکن وشهرسازی، تهران.
6. پورطاهری، مهدی(1393)، کاربردروش¬هایتصمیم¬گیریچندشاخصهدرجغرافیا، انتشاراتسمت، چاپچهاردهم، تابستان1393.
7. پوراحمد، احمد، رهنمایی، محمدتقی، اشرفی، یوسف (1390)، ارزیابی قابلیت‌‌های توسعه‌‌ی شهری مراغه با استفاده از مدل سوات، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره24، سال نهم، دانشکده سیستان بلوچستان.
8. پورمحمدی، محمدرضا(1379)، برنامهریزی مسکن، انتشارات سمت، چاپ اول، تهران.
9. پورمحمدي، محمدرضا(1390)، برنامه ريزي كاربري اراضي شهري، انتشارات سمت تهران.
10. توفیق، فیروز(1369)، مجموعه موضوعات و روش‌‌های شهری (مسکن)، نسخه اول، مرکز معماری و مطالعات شهری، وزارت مسکن و شهرسازی، تهران.
11. ستارزاده، داوود(1387)، بررسیشاخص‌‌هایجمعیتیمسکنایراندرسال 1385، فصلنامهجمعیتشماره 68-67، صص79-57.
12. سينگري، محمد(1387)، راهكارهاي طراحي بناهاي تبريز بر مبناي معماري پايدار، اولين كنفرانس انرژيهاي تجديد پذير، دانشگاه ازاد اسلامي واحد تاكستان.
13. شیعه، اسماعیل(1387)، مقدمه¬ای برمبانی برنامه¬ریزی شهری، چاپ پنجم، انتشارات علوم و صنعت تهران.
14. زبردست، اسفندیار(1379)، شاخص‌‌های مسکن و شاخص‌‌های شهری، بخش اول، مجله اسکان، فصلنامه ملی اسکان بشر، سال پنجم، شماره1، ص25تا68.
15. زلفی، علی(1392)، تحلیلی بر مکان یابی به منظور استقرار صنایع بااستفاده از روش‌‌های AHP و VIKOR(نمونه موردی:بخش مرکزی منطقه آزاد ارس) فصل نامه آمایش محیط، شماره 24.
16. حاتمينژاد، حسين، سیف الدینی، فرانک و میره، محمد (1385)، بررسيشاخص¬هايمسكنغيررسميدرايران، نمونهموردي: محله شيخآبادقم، پژوهشهايجغرافيايي، شماره 58، 145 - 129.
17. لطفی، حیدر، احمدی، علی، حسن زاده، فرجود(1388)، شاخص‌‌های اساسی برنامه ریزی و سیاست مسکن روستایی در ایران. فصلنامه ژئو لجستیک، شماره 7.
18. عزیزی، محمدمهدی(1375)، "تحلیل فرآیند برنامه‌‌های مسکن در ایران، تنگناها و معیارها"، مجموعه مقالات سومین سمینار سیاست¬های توسعه مسکن در ایران، جلد دوم.
19. عزیزی، محمدمهدی(1384)، تحلیلی برجایگاه و دگرگونی شاخص‌‌های مسکن شهری در ایران، نشریه هنرهای زیبا، شماره23، صص34-25.
20. مالکی، سعید (1387)، سنجش توسعه پایدار در نواحی شهری بااستفاده از تکنیک‌‌های برنامه ریزی (نمونه موردی:شهرایلام)، فصل نامه جغرافیا وتوسعه، شماره 21، زاهدان.
21. مخبر، عباس(1363)، ابعاد اجتماعی مسکن، ترجمه مرکز مدارک اقتصادی-اجتماعی، انتشارات سازمان برنامه¬ریزی و بودجه، موسسه جغرافیا، جلداول، تهران.
22. مهندسینمشاورنقشمحیط(1391)، طرحتوسعهوعمران(جامع) شهرتبریز، گزارشمطالعاتکالبدیمرحلهموجود، وزارتراهوشهرسازی، ادارهکلراهوشهرسازیاستانآذربایجانشرقی.
23. مشکینی، ابوالفضل، الیاس زاده، سید نصرالدین، ضابطیان، الهام(1391)، ارزیابی مکان یابی پروژه¬های مسکن مهربارویکرد کالبدی-زیست محیطی با استفاده از مدل سلسه مراتب (نمونه موردی استان یزد)، فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات شهری، شماره دوم، صص57-70.
24. Charles, L. (2007)Choguill, The search for policies to support sustainable housing, Journal of Habitant International, 31, 143-149.
25. Habibi, M. and Ahari, Z. (2004)Reported the Study Design, Qualitative Aspects of Housing, Department ofHousing and Urban Development.
26. Mahmoudi, M. (2009)Housing Development inHarmony with Sustainable Development, printing, publication, Tehran University, Tehran.
27. Saaty,T. L. (1980)The analytic hierarchy process, McGraw-Hill, New York. PPP: 271-278.
28. Schwartz, Alex. F, (2006)Housing policy in the United States, Routledge: Taylor&FrancisGrop, New York, London.
29. Triantaphyllou, Evangelos and Tun Lin. Chi. (1996) "Development and Evaluation of Five Fuzzy Multi-Attribute Decision-Making Methods", International Journal of Approximate Reasoning, 14, 281-310.
30. UN-Habitat,(2012)Sustainable Housing for Sustainable Cities: A Policy Framework for Developing Cities, UN Habitat for aBetter Urban Future.
31. Williams, K. , Burton, E. , Jnks, M. (2008)Achieving To Sustainable Urban Form, Achieving Sustainable Urban From.
