بررسی مشروعیت جبران خسارت معنوی از منظر فقه امامیه و حقوق ایران
محورهای موضوعی : حقوق خصوصیخدیجه گنجخانلو 1 , علی اشرف سبحانی 2
1 - گروه حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان، زنجان، ایران
2 - استادیار گروه حقوق، دانشکده حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر، زنجان، ایران
کلید واژه: خسارت معنوی, جبران خسارت, حقوق ایران, دیه, حقوق بینالملل, ارزیابی خسارت,
چکیده مقاله :
خسارتهای معنوی به دلایل پیچیدگیهای ماهوی و عدم قابلیت سنجش دقیق، یکی از چالشهای اساسی در سیستمهای حقوقی هستند. در حقوق ایران، جبران خسارت معنوی میتواند از طرق مختلفی همچون عذرخواهی، پرداخت غرامت مالی یا اقدامات نمادین صورت گیرد. در این راستا، روشهای گوناگونی برای ارزیابی خسارت معنوی مطرح شدهاند که شامل معادلسازی مالی، استفاده از تعرفههای قانونی و ارزیابیهای قضائی با توجه به شرایط خاص هر پرونده میشود. در بسیاری از کشورها، مانند فرانسه، روشهایی مشابه با سیستمهای حقوقی ایران برای جبران این نوع خسارتها وجود دارد، با این تفاوت که در برخی موارد، سیستمهای غربی از جبرانهای غیرمالی و حتی جریمههای کیفری برای اعمال عدالت استفاده میکنند. در حقوق اسلامی نیز، خسارت معنوی بهویژه در موارد لطمه به حیثیت و اعتبار فرد از طریق تعزیرات مالی و اقدامات جبرانی همچون دیه یا ارش قابل جبران است. این مقاله به بررسی روشهای مختلف جبران خسارت معنوی در حقوق ایران و مقایسه آن با سیستمهای حقوقی دیگر میپردازد.
Moral damages, due to their inherent complexities and the difficulty in accurately measuring them, represent a fundamental challenge in legal systems. In Iranian law, compensation for moral damages can be achieved through various means, such as apologies, monetary compensation, or symbolic actions. Various methods for evaluating moral damages have been proposed, including financial equivalence, the use of legal tariffs, and judicial assessments based on the specific circumstances of each case. Many countries, such as France, have adopted similar methods to those in Iran’s legal system for compensating such damages. However, in some instances, Western legal systems also use non-monetary compensation or even criminal penalties to ensure justice. In Islamic law, moral damages, especially those affecting an individual's reputation and dignity, can be compensated through financial penalties (ta‘zīrāt) and restorative actions such as diya (blood money) or ʿarsh. This article examines the various methods of compensating for moral damages in Iranian law and compares them with the legal systems of other countries.
