جستاری بر سیاست کیفری افتراقی نظام حقوقی ایران در شرایط جنگ نظامی
محورهای موضوعی : حقوق جزا و جرم شناسیامیرحسین یوسف نیا 1 , محمدرضا شکردایی 2 , مجید متین راسخ 3
1 - کارشناسی ارشد پیوسته علوم قضایی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، تهران، ایران
2 - گروه حقوق، دانشکده حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرقدس، شهر قدس، ایران
3 - دکتری حقوق جزا و جرم شناسی، قاضی بازنشسته، مدرس دانشگاه دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرقدس، شهر قدس، ایران
کلید واژه: شرایط جنگی, سیاست کیفری, سیاست افتراقی, قانون, جنگ نظامی,
چکیده مقاله :
اتخاذ تصمیم و تعیین تدابیر لازم در شرایط فوق العاده از جمله بایسته هایی است که دولتمردان می باید در خط و مشی قواعد مسلم حقوقی از جمله جرایم و مجازاتها به ارمغان آورند. این مهم، همواره با اقتباس از شرایط غیرعادی پیش آمده ای است که بینش سیاسی را به سوی تفکر و تامل مقتضی، پیرامون مقابله با این شرایط از طریق باید و نبایدها می برد. جنگ گرم یا همان درگیری مستقیم نظامیِ دو کشور با یکدیگر نیز از این شرایط مستثنا نیست، بلکه این موضوع، وضعیتی را ایجاد می کند که در آن قواعد محرز کیفری پیرامون انواع دادرسی کیفری، شعبات تخصصی محاکم، جرایم مرتبط با جنگ، دستورات مقامات ذیصلاح، نقیصه های قانونی، اعلام جنگ و شرایط جنگی و تبیین و تعیین این وضعیت به غایت عمومی به تدبیر و تصمیم می رسد. علی ای حال سیاست کیفری نظام حقوقی ایران با رعایت کلیه قوانین بین الملل و احترام به اراضی و متعلقات سرزمین های دیگر و پرهیز از هرگونه تهاجم همواره مبتنی بر قواعد صلح آمیز است؛ ولیکن این موضوع بدان تعبیر نیست که نظام حقوقی ایران با پشتوانه ولایت امرمسلمین و نیروهای غیور مسلح نسبت به نقض حریم زمینی، دریایی و هوایی و هرگونه تهاجم به خاک مقدس ایران زمین بی تفاوت باشد، بلکه پاسخی کوبنده و بیچاره کننده به فرمایش مقام معظم ولایت مسلمین جهان، حضرت امام خامنه ای در انتظار متجاوزان خواهد بود. علیهذا پیرو این جستار به موضوع سیاست کیفری نظام حقوقی ایران در شرایط جنگ گرم برای سلب ثقل مفهوم و تجویز معلوم پژوهشی به عمل آمده که با گردآوری مفاهیم مورد اشاره در قالب این مقال معرفی می گردد.
Decision-making and the adoption of necessary measures during exceptional circumstances constitute one of the essential duties of state authorities, particularly in relation to the fundamental principles of criminal law and the system of crimes and punishments. Such decisions inevitably arise from abnormal conditions that compel political leadership to deliberate on appropriate methods of confronting emerging threats through legally defined obligations and prohibitions. Hot warfare—that is, direct military confrontation between states—is no exception. Rather, it generates a legal environment in which firmly established criminal norms must address issues such as specialized criminal procedures, dedicated courts, war-related offenses, binding orders of competent authorities, legislative deficiencies, declarations of war, and the formal identification of a wartime situation. Despite this, the criminal policy of the Iranian legal system—while adhering fully to international law, respecting the territorial integrity of other states, and abstaining from aggression—remains fundamentally grounded in peaceful principles. However, this should not be interpreted as passivity in the face of violations of Iran’s land, sea, or air sovereignty. On the contrary, backed by the authority of the Leader of the Islamic Ummah and the courage of the nation’s armed forces, the Iranian legal system foresees a decisive and overwhelming response to any act of aggression, in accordance with the statements of the Supreme Leader, Imam Khamenei. Accordingly, the present study explores the criminal policy of the Iranian legal system during conditions of hot war, aiming to elucidate ambiguities, conceptualize the governing principles, and clarify the framework of wartime criminal policy through a structured synthesis of relevant concepts and norms.
