روان درمانگری در پرتو باز انگاری به روش مثنوی معنوی

چکیده مقاله :

در این پژوهش، با نگاهی تحلیلی-روان‌شناختی، به بخش هایی از آثار اخلاقی- عرفانیِ مولانا به مثابه یک روان‌درمانگر نگریسته می شود که به‌جای پنددهی صرف، روشی شناخت‌درمانگرانه و مبتنی بر بازانگاری مفاهیم اتخاذ کرده است. وی در مثنوی معنوی با جایگزین کردن انگاره‌های سازنده، نشاط‌آور و معنابخش به‌جای تلقی‌های ناسازگار و منفی، می‌کوشد به اصلاح شناخت، هیجان و رفتار انسان در مواجهه با چالش‌های زندگی کمک کند. این نگرش، که از آموزه‌های اخلاقی-عرفانی و الاهیات کاربردی ریشه می‌گیرد، با مفاهیمی چون طبیعی‌انگاری رنج و غم، اکسیرانگاری عشق، درمان‌انگاری ذکر و اشک، کلیدانگاری صبر، گنج‌انگاری رنج، درونی‌انگاری منشأ خوشی و تمایز ذهنیت از واقعیت، تلاشی است برای معنا دادن به رنج‌ها، بازیابی آرامش درونی و تقویت تاب‌آوری روانی. از نگاه مولانا، بسیاری از اختلال‌های روانی ناشی از انگاره‌های نادرست درباره خود، جهان و دیگران‌اند، و درمان آن‌ها نیازمند اصلاح بنیان‌های فکری و بازنگری در برداشت‌های شناختی است. بدین‌سان، مثنوی را می‌توان متنی دانست که فراتر از اثر عرفانی، کارکردی روان‌درمان‌گرانه دارد و قابلیت استفاده در درمان‌های معنوی و شناختی را داراست.

چکیده انگلیسی :

This study adopts an analytical-psychological approach to selected sections of Rumi’s ethical and mystical works, viewing him as a psychotherapist who, rather than merely offering moral advice, employs a cognitive-therapeutic method based on rethinking and reframing core concepts. In the Masnavi-ye Ma‘navi, Rumi replaces dysfunctional and negative beliefs with constructive, joyful, and meaningful ones, aiming to correct human cognition, emotion, and behavior in the face of life’s challenges. Drawing on moral-mystical teachings and applied theology, his approach encompasses ideas such as naturalizing sorrow, treating love as an elixir, framing remembrance and tears as healing tools, and valuing patience and inner resilience. Rumi emphasizes that many psychological disturbances stem from distorted beliefs about the self, the world, and others, and that their resolution lies in revising these cognitive foundations. Thus, Masnavi is not only a mystical masterpiece but also a therapeutic text, with potential applications in spiritual and cognitive psychotherapy