الگوی توزیع عناصر نادر خاکی در پهنه‌های دگرسان و کانه‌دار کانسار لخشک (پهنه زمین درز سیستان)
محورهای موضوعی :نسیم حیدریان دهکردی 1 , شجاع‌الدین نیرومند 2 , حسینعلی تاج الدین 3
1 - جهاد دانشگاهی
2 - دانشگاه تهران
3 - علوم پایه
کلید واژه:
چکیده مقاله :
کانسار لخشک در بخش جنوب‌غربی پهنه زمین‌درز سیستان و در 28 کیلومتری شمال‌غربی زاهدان واقع است. واحدهای سنگی رخنمون یافته شامل توده‌های نفوذی گرانیتوئیدی و دایک‌های داسیتی-ریولیتی با سن الیگوسن و کالک‌شیست و کوارتز شیست با سن ائوسن هستند که در حد رخساره شیست سبز دگرگون شده‌اند. این مجموعه تحت تأثیر پهنه برشی با روند شمال‌شرق-جنوب‌غرب دگرریخت شده است. ترکیب توده‌های نفوذی براساس نمودارهای سنگ‌شناسی در محدوده گرانودیوریت قرار می‌گیرد. براساس مطالعات پتروگرافی، کانی‌های تشکیل‌دهنده توده‌های نفوذی شامل کوارتز، آلکالی فلدسپات، پلاژیوکلاز، بیوتیت، سریسیت، مسکویت، اکسیدهای آهن و کلسیت است. از مهم‌ترین انواع دگرسانی‌ها می‌توان به دگرسانی‌های سریسیتی، سولفیدی، سیلیسی و کربناتی اشاره کرد. بررسی الگوهای پراکندگی عناصر نادر خاکی در نمونه‌های پهنه برشی، نشان‌دهنده غنی‌شدگی REE در بخش‌های مرکزی پهنه برشی (درجات شدید دگرسانی و دگرشکلی) نسبت به واحدهای کمر بالا و کمر پایین (درجات ضعیف دگرسانی و دگرشکلی) پهنه برشی است. الگوی پراکندگی این عناصر شامل غنی‌شدگی LREE نسبت به HREE است که می‌توان آن را به دگرگونی ناحیه‌ای در حد رخساره شیست سبز و چرخش سیالات CO2 و SO42- در پهنه برشی لخشک نسبت داد. علاوه بر آن، وجود بی‌هنجاری‌های Eu مثبت و منفی در پهنه برشی نشان‌دهنده دو مرحله دگرسانی متفاوت است. دگرسانی ضعیف تا متوسط که به ایجاد بی‌هنجاری Eu مثبت منجر شده است و دگرسانی پیشرفته که سبب تجزیه شدید پلاژیوکلاز به‌عنوان منبع اصلی Eu و بی‌هنجاری Eu منفی شده است.
Lakhshak deposit is located in the southwestern part of the Sistan Suture zone and 28 km northwest of Zahedan. The exposed rock units include granitoid intrusion and dacite-rhyolite dykes with Oligocene age and calc schist and quartz schist with Eocene age, which have metamorphosed to the green schist facies. This complex has transformed under the influence of a shear zone with a northeast-southwest trend. The composition of intrusive masses placed in the range of granodiorite based on lithological charts. Based on petrographic studies, the minerals that make up the intrusive masses include quartz, alkali feldspar, plagioclase, biotite, sericite, muscovite, iron oxides and calcite. Among the most important types of alteration, we can mention sericite, sulfide, siliceous and carbonate alterations. Analysis of the distribution patterns of rare earth elements in the shear zone samples shows the enrichment of REE in the central parts of the shear zone (severe degrees of alteration and deformation) compared to the foot wall and hanging wall units (weak degrees of alteration and deformation) of the shear zone. The distribution pattern of these elements includes the enrichment of LREE compared to HREE, which can attributed to regional metamorphism at the green schist facies and the circulation of CO2 and SO42- fluids in the Lakhshak shear zone. In addition, the presence of positive and negative Eu anomalies in the shear zone indicates two different stages of alteration. Weak to moderate alteration has led to the creation of positive Eu anomaly and advanced alteration has caused severe decomposition of plagioclase as the main source of Eu and negative Eu anomaly.
