چارچوب توسعهیافته مدل مفهومی آیندهنگاری راهبردی گردشگری خلاقیتبنیانروستایی ایران در افق 1424
محورهای موضوعی : مدیریت استراتژیکفرهاد درویشی سه تلانی 1 , بیژن خلیل مقدم 2 , روح اله بیات 3 , صفر فضلی 4 , علی زنگیآبادی 5
1 - استاد گروه آیندهپژوهی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران.
2 - دانشجوی دکتری دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد شهرکرد
3 - دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین
4 - دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین
5 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
کلید واژه: آینده¬نگاری راهبردی, گردشگری خلاقیتبنیان روستایی, چارچوب توسعهیافته مدل مفهومی,
چکیده مقاله :
هدف: باتوجه به اهمیت و جایگاه گردشگری روستایی و رویکرد خلاق در فرآیند توسعه روستاهای آینده ایران، و همچنین باتوجه به فقدان مطالعهای در زمینه گردشگری خلاقیتبنیانروستایی مبتنی بر نگاه آیندهمحوری؛ چگونگی انجام چنین پژوهشی، محل سوال است. لذا هدف اصلی این مقاله، تدوین چارچوب مدل پیشنهادی آیندهنگاری راهبردی توسعه گردشگری خلاقیتبنیانروستایی ایران در افق 1424 میباشد. روششناسی پژوهش: مقاله حاضر بر اساس هدف، از نوع توسعهای و کاربردی و جزو پژوهشهای کیفی، تفسیری، اکتشافی، استقرایی، پیمایشی و توصیفی است. جامعه آماری مشتمل بر ادبیات موضوع مرتبط با عنوان پژوهش منتشر شده از سال 2000 تا 2020 است. روش نمونهگیری از اطلاعات، روش نمونهگیری از درون اطلاعات و روش نمونهگیری بازنمودی استفاده شد. نمونه آماری مشتمل بر 40 پژوهش است. برای گردآوری داده و اطلاعات از روش پیمایش موضوعات و روش برونیابی روند کیفی و برای تجزیه و تحلیل از روش فراترکیب استفاده شد. یافتهها: مدل پیشنهادی آیندهنگاری راهبردی گردشگری خلاقیتبنیان روستایی ایران در افق 1424 مشتمل بر 3 مرحله ارائه گردید. مرحله ورودی با ماهیت فکرافزاری و نرمافزاری و با هدف آمادهسازی است. مرحله خردآوری شامل دانشآوری و ادغام و خردآوری است و نهایتاً آفرینش بعنوان خروجی که شامل دو محصول ملموس (سناریوها و راهبردها) و غیر ملموس است. بحث و نتیجهگیری: در مدل پیشنهادی مذکور، بستر موردنظر برای تحقق مدل، بستری مشارکتی، شبکهای، منعطف و لغزان، خلاقیت محور و مبتنی بر آموزش مستمر (کثرتگرایی و خبرهگرایی) است و عامل تخیل و خلاقیت نقش برجستهای در طراحی و پیادهسازی دارد.
Purpose: Considering the importance and position of rural tourism and creative approach in the development of the future rural of Iran, and also considering the lack of a study in the field of Creativity-Based Rural Tourism based on a future-oriented perspective; How to conduct such a research is questionable. Therefore, the main goal of article is to present the framework of the proposed model for the strategic foresight of the development of Iran's Creativity-Based Rural Tourism in horizon of 2045. Research Methodology: This article based on the purpose, is developmental and applied type and is among qualitative, interpretive, exploratory, inductive, survey and descriptive researches. The statistical population includes literature related to the research title published from 2000 to 2020. Information sampling method and representative sampling method were used. The statistical sample consists of 40 studies. To collectting data and information, the survey and qualitative trend extrapolation methods were used, and meta-analysis method was used for analysis. Findings: The proposed model consisting of 3 stages. The input phase is intellectual and software in nature and with the purpose of preparation. The intellectualization stage includes knowledge acquisition, integration and intellectualization, and finally creation as an output that includes two tangible products and intangible. Discussion and conclusion: In the mentioned proposed model, the intended platform for the realization of the model is a collaborative, networked, flexible and sliding platform, creativity-oriented and based on continuous education (pluralism and connoisseurship), and the factor of imagination and creativity plays a prominent role in design and implementation.
1. اسمیتز، راد.، کوهلمان، استفان.، و شپیرا، فلیپ. 2010. سیاست نوآوری در تئوری و عمل. ترجمه: قاضینوری، سروش و آزادگانمهر، ماندانا، 1393. نشر دارخوین برای پژوهشگاه مهندسی بحرانهای طبیعی شاخصپژوه. اصفهان.
2. اصغری، حسنعلی.، قاسمی، حاکم.، و کشاورز ترک، عین الله. 1396. الگوی نهادی آینده نگاری راهبردی منطقهای در نظام حکمرانی جمهوری اسلامی ایران. راهبرد، سال 26، شماره 84.
3. بابائی همتی، روشن.، و موسوی، نرجس. 1393. گردشگری خلاق. جوانان موفق.
4. بستهنگار، مهرنوش.، حسینی، علی.، خاکزار بفرویی، مرتضی. 1396. طراحی مدل مفهومی گردشگری خلاق. فصلنامه گردشگری و توسعه، سال ششم، شماره 11، صص 81-108.
5. پلوئی، کیوان و درویشی سه تلانی، فرهاد و فضلی، صفر و بیات، روح اله و قادری، اسماعیل. 1398. الف. آینده نگاری راهبردی؛ رهیافتی نوین در جهت توسعه گردشگری ایران با استفاده از فراتحلیل،کنفرانس ملی آینده پژوهی،مدیریت و توسعه پایدار،تهران،https://civilica.com/doc/987500
6. پلویی, کیوان, فضلی, صفر, درویشی سه تلانی, فرهاد, بیات, روح الله, & قادری, اسماعیل. 1398.ب. اولویتبندی عوامل موثر بر توسعه صنعت گردشگری سلامت ایران در افق 1414 با رویکرد مدلسازی ساختاری تفسیری. گردشگری و توسعه, 8(3), 1-29. doi: 10.22034/jtd.2019.173793.1663
7. پلوئی، کیوان و فضلی، صفر و درویشی سه تلانی، فرهاد و بیات، روح اله و قادری، اسماعیل. 1398.ج. روندهای موثر بر آینده صنعت گردشگری سلامت ایران در افق 1414،کنفرانس ملی آینده پژوهی،مدیریت و توسعه پایدار،تهران،https://civilica.com/doc/987501
8. جلیلوند، محمدرضا. 1397. آیندهنگاری پویایی شبکه های گردشگری مذهبی (مطالعه موردی: عتبات عالیات عراق). دانشگاه تهران، دانشکده مدیریت، رشته آینده¬پژوهی، پایان نامه دکتری.
9. حسن. 1396. ارزیابی نقش گردشگری در توسعه پایدار مناطق روستایی با رویکرد گردشگری خلاق، مطالعه موردی: روستاهای تاریخی - فرهنگی شمال غرب کشور. دانشگاه زنجان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، پایان نامه کارشناسی ارشد.
10. حسینی، رضا. 1397. آیندهنگاری راهبردی و سیاستگذاری منطقه ای برای توسعه گردشگری استان زنجان با رویکرد سناریونویسی. دانشگاه بینالمللی امام خمینی (ره)، دانشکده علوم اجتماعی، گروه مدیریت صنعتی، پایان نامه کارشناسی ارشد.
11. رحیمی پور، بهاره.، ظاهری، محمد.، کریم زاده، حسین. 1401. تدوین سناریوهای توسعه پایدار گردشگری روستایی با رویکرد آیندهنگاری (مطالعه موردی: روستاهای هدف گردشگری شهرستان سقز). گردشگری و توسعه, (), -. doi: 10.22034/jtd.2022.295243.2404
12. زالی، نادر.، و عطریان، فروغ. 1395. تدوین سناریوهای توسعة گردشگری منطقهای براساس اصول آینده¬پژوهی (مورد مطالعه: استان همدان). آمایش سرزمین، دورة هشتم، شمارة اول، صص 107-131.
13. زیاری، کرامتالله. 1388. اصول و روشهای برنامهریزی منطقهای. موسسه انتشارات دانشگاه تهران. چاپ هشتم. صص 24.
شفيعا، محمدعلي.، رحيمي مقدم، محمد.، بديع، كامبيز. 1392. آيند هنگاري مبتني بر فنون شناختي. مطالعات مديريت راهبردي، شماره 5، صص 57-91. 14. صدیقی گیلده، بهاره. 1396. آیندهنگاری توسعه صنعت گردشگری (مطالعه موردی: استان گیلان). دانشگاه گیلان، دانشکده معماری و هنر، گروه مهندسی شهرسازی، گرایش برنامه ریزی منطقه ای، پایان نامه کارشناسی ارشد.
15. قنبری، زهرا. 1395. شناسایی سناریوهای باورپذیر و محتمل پیشروی گردشگری مذهبی در استان قم. دانشگاه قم، دانشکده مدیریت و اقتصاد، پایان نامه کارشناسی ارشد.
16. گودرزی، غلامرضا.، آذر، عادل.، عزیزی، فیروزه.، بابایی میبدی، حمید.1395. ارائه چارچوب پیشنهادی آینده نگاری منطقهای به مثابه حوزه پژوهشی میان رشتهای: مورد مطالعه، سند توسعه آمایش استان یزد. فصلنامه مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی، دوره هشتم، شماره 2، صص 133-155.
17. مقدمپور، جابر.، قاسمی، حاکم.، درویشی سهتلانی، فرهاد.، عیوضی، محمدرحیم.، کشاورز ترک، عین الله.، علی اکبری رنانی، حسن. ۱۳۹۷. درآمدی بر چارچوب فرایندی دیدهبانی فرهنگی؛ الگویی برای جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال هشتم، شماره ۲۶، صص ۱۲۳ - ۱۵۰.
18. ملکیفر، عقیل.، فخرایی، مرضیه.، و شاوردی، مرضیه. 1395. راهنمای کاربردی آیندهنگاری منطقه ای. نشر آینده پژوه. تهران.
19. مهندسین مشاور ستیران، سنتز اطلاعات: شناسایی نقاط گرهی؛ سازمان برنامه و بودجه، تهران، 1365.
20. نامداریان، لیلا.، حسن زاده، علیرضا.، الهی، شعبان.، و مجید پور، مهدی. 1392. چارچوبی برای همراستایی آینده نگاری انطباقی با سیاست گذاری مبتنی بر شواهد علم، فناوری و نوآوری. مدیریت نوآوری, 2(1), 21-50.
1. Ahlqvist, T., Uotila, T. and Hietanen, O. 2015. Chasing black swans through science fiction: surprising future events in the stories of a Finnish writing competition. Journal of Futures Studies, Vol. 20 No. 2, pp. 47-66, doi: 10.6531/JFS.2015.20(2).A47.
2. Ahmed, Ehsan & Dwyer, Larry. 2010. The Role of Knowledge-based Networks in Sustainable Tourism Development – A Conceptual Framework. BEST EN Think Tank X Networking for Sustainable Tourism.
3. Awedyk, Matylda., & Niezgoda, Agnieszka. 2016. New opportunities for future tourism after 25 years of political and socioeconomic transformation – foresight in Poland’s tourism planning. JOURNAL OF TOURISM FUTURES, VOL. 2 NO. 2, pp. 137-154, Emerald Group Publishing Limited
. 4. Bina, O., Mateus, S., Pereira, L. and Caffa, A. 2017. The future imagined: exploring fiction as a means of reflecting on today’s grand societal challenges and tomorrow’s options. Futures, Vol. 86, pp. 166-184, doi: 10.1016/j.futures.2016.05.009.
5. Blapp, Manuela. 2015. Creative Tourism in Bali’s Rural Communities: Examination of the Current Offer and Advice on Future Product Development. MA thesis, NHTV University of Applied Sciences, Breda.
6. Buhalis, D. & Costa, C. (Eds). 2006. Tourism Business Frontiers. Consumers, Products and Industry, Elsevier/Butterworth Heinemann, Oxford.
7. Çifci, H., & Yüksel, N. (2018). Foresight 6.0: The New Generation of Technology Foresight. In 2018 IEEE InternationalConference on Engineering, Technology and Innovation (ICE/ITMC) (pp. 1–5). http://doi.org/10.1109/ICE.2018.8436350 (1) (PDF) Foresight 6.0: The New Generation of Technology Foresight. Available from: https://www.researchgate.net/publication/327062842_Foresight_60_The_New_Generation_of_Technology_Foresight [accessed Nov 08 2023]. 8. Cooper, C. & Hall, C.M. 2008. Contemporary Tourism. An International Approach, Butterworth- Heinemann/Elsevier, Oxford.
9. Cooper, C. & Hall, C.M. 2008. Contemporary Tourism. An International Approach, Butterworth- Heinemann/Elsevier, Oxford.
10. Cosma, Smaranda., Paun, Dragos., Bota, Marius., & Fleseriu, Cristina. 2014. Innovation – a useful tool in the rural tourism in Romania. Procedia - Social and Behavioral Sciences 148, Pp. 507 – 515. Available online at www.sciencedirect.com.
11. Cosma, Smaranda., Paun, Dragos., Bota, Marius., & Fleseriu, Cristina. 2014. Innovation – a useful tool in the rural tourism in Romania. Procedia - Social and Behavioral Sciences 148, Pp. 507 – 515. Available online at www.sciencedirect.com.
12. Council of Europe, 2010. European Cultural Routes impact on SMEs’ innovation and competitiveness. [Pdf] Available at:
13. Cuhls, K. E. 2020. Horizon Scanning in Foresight–Why Horizon Scanning is only a part of the game. Futures & Foresight Science, 2(1), e23.
14. Cuhls, Kerstin E. 2020. Horizon Scanning in Foresight – Why Horizon Scanning is only a part of the game. Futures Foresight Sci. 2019;e23. https ://doi.org/10.1002/ffo2.23.
15. Dunne, A. and Raby, F. 2013. Speculative Everything, The Mit Press, London.
16. Durance, P. 2014. Penser la rupture. La Prospective Strate´gique en Action,Odile Jacob, Paris.
17. Dutta, Soumitra., Geiger, Thierry., & Lanvin, Bruno (Editors). 2015. The Global Information Technology Report 2015: ICTs for inclusive Growth. World Economic Forum. Pp xv, 4, 5, 8, 15, 17.
18. Einali, Jamshid., Mohammadi Yeganeh, Behroz., & Ghasemlou, Hassan. 2019. The Role of Creative Tourism in Sustainable Development of Rural Areas (Case Study: Historic-Cultural Villages in North-West of Iran). Journal of Research and Rural Planning, Volume 8, No. 2, Serial No. 25. http://jrrp.um.ac.ir.
19. European Communities. 2001. A Practical Guide to Regional Foresight. FOREN (Foresight for Regional Development Network), Report EUR 20128, Luxembourg, December 2001.
20. Fernández-Güell, José M., & Collado, Marta. 2014. Foresight in designing sun-beach destinations. Tourism Management 41, Pp. 83-95.
21. Godet, M. & Durance, P. (2011). Strategic Foresight for Corporate and Regional Development. DUNOD & UNESCO.
22. Graham, G. andMehmood, R. 2014. The strategic prototype ‘crime-sourcing’ and the science/science fiction behind it. Technological Forecasting and Social Change, Vol. 84, pp. 86-92, doi: 10.1016/j. techfore.2013.10.026.
23. Graham, G. andMehmood, R. 2014. The strategic prototype ‘crime-sourcing’ and the science/science fiction behind it. Technological Forecasting and Social Change, Vol. 84, pp. 86-92, doi: 10.1016/j. techfore.2013.10.026.
24. Horiuchi, Shiro. 2017. Entrepreneurs’ Networks at Rural Market: Developing a Creative Village in the Yamagata Prefecture, Japan. Economics and Sociology, 10(3), 251-265. doi:10.14254/2071-789X.2017/10-3/18
25. Horton, A. “Forefront: A simple guide to successful foresight” Foresight, 1, pp. 5-9, 1999.
26.
Iden, Jon., Methlie, Leif B., & Christensen, Gunnar E. 2016. The nature of strategic foresight research: A systematic literature review. Technological Forecasting & Social Change, 116, Pp 87–97. 27. Kuhmonen, T., & Kuhmonen, I. (2015). Rural futures in developed economies: the case of Finland. Technological Forecasting & Social Change, 101, 366–74.
28. Linturi, R., & Kuusi, O. (2018). One hundred new opportunities 2018–2037. Radical technologies that will renew societal action models (in Finnish).
29. Linturi, R., Kuusi, O., & Ahlqvist, T. (2014). 100 opportunities for Finland and the world, the radical technology inquirer (RTI), the English edition. Reterieved from https ://www.edusk unta.fi/FI/tieto aedus kunna sta/ julka isut/Docum ents/tuvj_11+2014.pdf.
30. Malpass,M. 2017. Critical Design in Context, Bloomsbury Academic, London.
31. Martin, B. and Johnston, R. “Technology Foresight – the potential for wiring up the National Innovation System, Technological Forecasting and Social Change” 60, pp. 37–54, 1999.
32. Martin. Ben. 2001. Technology Foresight in a Rapidly Globalizing Economy. Science and Technology Policy Research, University of Sussex.
33. Marujo, Noemi., Serra, e Jaime., & Rosario Borges, Maria do. 2020. Tourism, culture and creativity: The case of the CREATOUR project in the Alentejo/Portugal region. In: Rocha Á., Abreu A., de Carvalho J., Liberato D., González E., Liberato P. (eds) Advances in Tourism, Technology and Smart Systems. Smart Innovation, Systems and Technologies, vol 171. Springer, Singapore. https://doi.org/10.1007/978-981-15-2024-2_25.
34. Masse´ , P. 2008. Planification et pre´ vision. De la Prospective, L’ Harmattan, Paris.
35. Miles, I.” Appraisal of alternative methods and procedure for producing regional foresight: Mobilizing the regional foresight potential for an enlarged European Union” 2002, Available from: ftp://ftp.cordis. europa.eu/pub/foresight/docs/17-appraisal.pdf.
36. Miles, L., & Saritas, O. 2012. The Depth of the Horizon: Searching, Scanning and Widening Horizons. Foresight, 14, 6: 530 – 545.
37. Milles I. 2002. Appraisal of Alternative Methods and Procedures for Producing Regional Foresight, Report prepared by CRIC for the European Commission’s DG Research funded STRATA-ETAN Expert Group Action, Manchester, UK: CRIC
38. Newbery, R., Siwale, J., Henley, A. 2017. Rural entrepreneurship theory in the developing and developed world. The International Journal of Entrepreneurship and Innovation, 18, 3-4.
39. OECD. 2014. Tourism and the Creative Economy, OECD Studies on Tourism, OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/9789264207875-en.
40. Osterwalder, A., Pigneur, I., Bernarda,G. and Smith, A. 2014. Disen˜ando la Propuesta de Valor, Deusto, Barcelona.
41. Pato, M. L., Teixeira, A. A. 2014. Twenty years of rural entrepreneurship: a bibliometric survey. Sociologia Ruralis, 1-26.
42. Pine, B.J., Gilmore, J.H. 1998. Welcome to the experience economy, Harvard Business Review, July/August, PP. 97-105.
43. Pinto De Matos, Jean Paul., & Medina, Javier. 2020. Hybrid processes for a new era of strategic foresight. Foresight, VOL. 22 NO. 3, pp. 287-307.
44. Popper, R. (2008b), Foresight Methodology, in Georghiou, L., Cassingena H., J., Keenan, M., Miles, I., and Popper, R., the Handbook of Technology Foresight: Concepts and Practice, Edward Elgar, Cheltenham, pp. 44-88.
45. Popper, R. “How are foresight methods selected “ Foresight ,10 , pp. 62-89, 2008.
46. Postma, A. 2013. "Anticipating the future of European tourism”, in Postma, A., Yeoman, I. and Oskam, J. (Eds), The Future of European Tourism, European Tourism Futures Institute, Leeuwarden, pp. 290-305.
47. Reger, G. “Technology foresight in companies: From an indicator to a network and process perspective” Technology Analysis &Strategic Management, 13, pp. 533-553, 2001.
48. Richards, G. & Wilson, J. (2006). Developing creativity in tourist experiences: A solution to the serial reproduction of culture? Tourism Management, 27, 1209-1223.
49. Samantaray, Lopamudra Lenka. 2016. Sustainable rural tourism: An enabler for the trend of reverse migration in Odisha. International Journal of Applied Research; 2(1): 159-163.
50. Saritas, O. Taymaz, E. Tumer, T. “Vision 2023: Turkey’s national technology” 2006.
51. Schwaninger, M. 1989. Trends in Leisure and tourism for 2000 – 2010, London , Prentice Hall.
52. Silverman, David. 2004. Qualitative Research, Theory, Method and Practice, London: Sage Publications.
53. Slaughter, R.A., 1997. Developing and Applying Strategic Foresight.
54. Sondeijker, S. (2009), “Imagining sustainability. Methodological building blocks for transition scenarios”, PhD Dissertation, Erasmus University, Rotterdam.
55. Sudirah, Sudirah., & Febriani, Rini. 2019. Potential Development of Creative Tourism and Supporting Aspects. Advances in Economics, Business and Management Research, volume 143, 2nd International Seminar on Business, Economics, Social Science and Technology (ISBEST 2019).
56. Taleb, N. 2008. Le Cygne Noir, Les Belles Lettres, Paris.
57. UNESCO. (2006). Towards Sustainable Strategies for Creative Tourism. Discussion Report of the Planning Meeting for 2008 International Conference on Creative Tourism Santa Fe, New Mexico, USA October 25–27, 2006.
58. Van Asselt, M.B.A., Faas, A., Van der Molen, F. and Veenman, R. (Eds). 2010a. Uit zicht. Toekomstverkennen met beleid, Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid/Amsterdam University Press, Amsterdam, The Netherlands.
59. Van Asselt, M.B.A., Van ‘t Klooster, S.A., Van Notten, P. and Smits, L.A. 2010b. Foresight in Action: Developing Policy-Oriented Scenarios, Earthscan, London.
60. Von Stackelberg, P. and McDowell, A. 2015. What in the world? Storyworlds, science fiction, and futures studies. Journal of Futures Studies, Vol. 20 No. 2, pp. 25-46, doi: 10.6531/JFS.2015.20(2).A25.
61. Voros, J. 2003. A generic foresight process framework. Foresight, 5(3): 10.
62. Voss, C. (2004), Trends in the Experience and Service Economy: The Experience Profit Cycle, London School of Economics.
63. Vukovic, Predrag. 2017. Character and dynamics of development Rural tourism in the republic of Serbia. ЕКОНОМИКА, Vol. 63, No, 4, P. 53-60.
64. Warnke, P., Cuhls, K., Schmoch, U., Daniel, L., Andreescu, L., Dragomir, B., Gheorghiu, R., Baboschi, C., Curaj, A., Parkkinen, M., & Kuusi, O. (2019). Radical Innovation Breakthrough Inquirer (RIBRI), Deliverable D7 including D3. Final Report.Tender Contract No. 30‐CE‐0864067/00‐27 “Horizon Scanning for Radical Innovation Breakthrough (to be published in 2019).
65. Wilkinson, A. 2017. Strategic foresight primer. Global Trends to 2030: The Making of a New Geopolitical Order?, European Political Strategy Centre.
66. Yeoman, I. 2012. Tomorrow’s tourism- 2050. Bristol: Channel View Publications.
67. Yeoman, Ian. & Lederer, Peter. 2005. Scottish tourism: Scenarios and vision. Volume 11, Issue 1. https://doi.org/10.1177/1356766705050844.
68. Zaidi, L. 2018. Science fiction and transition design.
69. Zumbusch, K., Scherer, R. 2013. Mobilizing enterprise for regional innovation policies: How to assure an active involvement of located enterprises in regional development. Economics and Sociology, 6, 13-27.