مقایسه و تحلیل جهان‌بینی شاعران مشروطه بر مبنای طبقۀ اجتماعی آنها
محورهای موضوعی : مطالعات میانرشتهای ادبیات
1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد دورود، دانشگاه آزاد اسلامی، دورود، ایران
کلید واژه: طبقۀ اجتماعی, جهان‌بینی, آرمان, شاعران مشروطه.,
چکیده مقاله :
اجتماع در پیدایش اثر هنری و ادبی صاحب نقش است؛ بررسی‌های جامعه‌شناسانۀ ادبیات، روش‌های گوناگون دارد. لوسین گلدمن، صاحب نظریۀ ساختارگرایی تکوینی، معتقد است که طبقۀ اجتماعی آفرینندۀ اثر، بر جهان‌بینی او تأثیر میگذارد و جهان‌بینی، تعیین کنندۀ ساختار اثر است. در پژوهش پیش‌رو، جهان‌بینی بهار، ایرجمیرزا، عارف‌قزوینی و فرخییزدی، بر این مبنا تحلیل شده و رابطۀ جهان‌بینی این شاعران، با ساخت و کاربرد واحد ساختار؛ یعنی ترکیب اضافه‌ای که مضاف آن واژۀ مُشت است، تحلیل گردیده است. مُشت روزگار، مُشت محکم ایران، مُشت چکشمانند، مُشت معارف، مُشت جماعت و مُشت زر ترکیباتی است که این شاعران ساخته‌اند. هر شاعر، مشت (مجازاً قدرت) را متعلق به امری می‌داند که در جهان‌بینی او اهمیت دارد؛ جهان‌بینی شاعری که «مشتِ روزگار» را می‌سازد، با جهان‌بینی شاعری که «مشت معارف» را ساخته است، یکسان نیست. عارف قزوینی، دارای آرمانهای بزرگ برای ایران و ملت است و راه رسیدن به آن را علوم طبیعی و حاکمیت ملی می‌داند و لذا مشت محکم ایران و مشت معارف را می‌سازد. ایرجمیرزا شاهزادهای مرفه است و نهایت ارادۀ او حفظ ساختار موجود است، بنابراین بیآرمان است و بر قدرت اقتصاد واقف است و مشت زر را به کار میبرد. اما فرخییزدی با اینکه سعی دارد جانب عناصر نو را بگیرد، جهان‌بینی او التقاطی از عناصر سنتی و نو باقی میماند و بیشتر جاذبه‌های سوسیالیست در جهان‌بینی او حضور دارد و چنین است که مشت چکشمانند را می‌سازد. گسستی که در بخش‌های مختلف به نظر می‌رسد ناشی از تفاوت جهان‌بینی‌های شاعران است.
Society plays a role in the creation of artistic and literary works, and sociological studies of literature have different methods. Lucien Goldman, the owner of the theory of developmental structuralism, believes that the social class of the creator of the work affects his worldview and the worldview determines the structure of the work. In the upcoming research, the worldview of Bahar, Iraj Mirza, Aref Qazvini and Farrokhi Yazdi has been analyzed on this basis and based on the relationship between the worldview of these poets and the construction and application of the structural unit; That is, the compound addition to which the word fist is added, has been analyzed.The Fist of Time, the Strong Fist of Iran, the Hammer-like Fist, the Fist of Knowledge, the Fist of Jamaat and the Fist of Gold are the combinations thar are made by these poets. Every poet considers the fist (literally, power) to belong to something that is important in his worldview; The worldview of the poet who created "Fist of Times" is not the same as the worldview of the poet who created "Fist of Knowledge".Aref Qazvini has great ideals for Iran and the nation, and he considers natural sciences and national sovereignty to be the way to achieve them. Iraj Mirza is a prosperous prince and his ultimate will is to preserve the existing structure, so he is without ideals and knows the power of the economy and uses the golden fist. Although Farrokhi Yazdi is trying to take the side of new elements, his worldview remains an eclectic of traditional and new elements, and most of the socialist attractions are present in his worldview, and this is how he makes a hammer-like fist. The discontinuity that appears in different sections is caused by the difference in worldviews of the poets.
آدميت، فريدون (1357) انديشه هاي ميرزا آقاخان كرماني، تهران، پيام.
------------ (1349) انديشه هاي ميرزا فتحعلي آخوند زاده، تهران، شركت سهامي خوارزمي.
----------- (1340) فكر آزادي و مقدمة نهضت مشروطيت، تهران، سخن.
----------- (2535) ايدئولوژي نهضت مشروطيت ايران، تهران، پيام.
آجوداني، ماشاءالله (1382) مشروطة ايراني، چاپ نهم، تهران، اختران.
-------------- (1382) يا مرگ يا تجدد، چاپ دوم، تهران، اختران.
آريان پور، امير حسين (1354) جامعه شناسي هنر، تهران، دانشگاه تهران، انجمن كتاب دانشجويان.
آرين پور، يحيي (1372) از صبا تا نيما، تهران، زوار.
اسدی، فهیمه (1389) تأثیر تحولات سیاسی دورۀ مشروطه بر ساختار شعر شاعران این دوره، پایان نامه دکتری تهران، گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران.
اسكولز، رابرت (1383) درآمدي بر ساختارگرايي در ادبيات، فرزانه طاهري، چ دوم، تهران، آگاه.
ايرج ميرزا، (1352) ديوان اشعار، محمد جعفر محجوب، انديشه، تهران.
بهار، محمد تقي (1382) ديوان اشعار، براساس نسخة چاپ 1344، تهران، آزاد مهر.
حائري، سيد هادي (1364) عارف قزويني شاعر ملي، تهران، جاويدان.
-------------- (1372) آثار منتشر نشدة عارف قزويني، تهران، جاويدان.
-------------- (1373) سدة ميلاد ميرزادة عشقي، تهران، مركز.
دهباشي، علي (1387) شرح آثار و احوال ايرج ميرزا، تهران، اختران.
سيد ابوالقاسم، فرح (1374) ميرزادة عشقي (برگزيدة شاعران معاصر)، تهران، روايت.
شفيعي كدكني، محمد رضا (1380) ادوار شعر فارسي از مشروطيت تا سقوط سلطنت، تهران، سخن.
عارف قزوینی (1356) كليات ديوان عارف، سيف آزاد، تهران، امير كبير.
فرخي يزدي (1380) مجموعه اشعار فرخي يزدي، مهدي اخوت، م.
ع.
سپانلو، تهران، نگاه.
گلدمن، لوسين (1357) فلسفه و علوم انساني، ترجمه حسين اسدپور پيرانفر، تهران، جاويدان.
------------ (1369) نقد تكويني، [غياثي]، تهران، بزرگمهر.
مشير سليمي، علي اكبر (1324) كليات مصور عشقي، تهران، چاپخانة بانك ملي ايران.
