بررسی لوازم اخلاقی و رعایت حقوق شهروندی متهم در مرحله دستگیری
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامیعباس گوهری 1 , عباس تدین 2 , عبدالجبار زرگوشی نسب 3
1 - دانشگاه آزاد اسلامی، دبی
2 - دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
3 - دانشکده الهیات،دانشگاه ایلام
کلید واژه: اخلاق , اخلاق شهروندی , حقوق , حقوق شهروندی متهم,
چکیده مقاله :
يكي از مهم ترين بخش ها و وظايف اخلاقي يك مسلمان، ارتباط اخلاقي او با جامعه و محيط پيرامونی است « اعم از محيط خانواده و جامعه ». به طور كلي اسلام براي تمامي ارتباطات آدمي ، برنامه اخلاقي ارائه كرده است و اين نمونه اي از جهان بيني اخلاقي است . دین مقدس اسلام ، حساب ویژه ای برای اخلاق گشوده است ؛ در اسلام اهميت خیلی زیادی به حقوق شهروندي داده شده به نحوی که در صدراسلام پیامبر اکرم حضرت محمد(ص) حقوق شهروندی را مثل عدم تفتیش عقاید ، محترم شمردن حقوق زنان ، تساوی همه افراد، حق مالکیت و امنیت اجتماعی پایهریزی کرده و با رفتار خویش سعی داشتند مردم را به رعایت این حقوق ، تشویق نمایند . بر این اساس نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران نیز به تاسی از سیره نبوی و با توجه به فرمان هشت ماده ای بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی توجه ویژه ای به حقوق شهروندی نموده است. و در همین راستا قانون احترام به آزادي هاي مشروع و حفظ حقوق شـهروندي را در سال 1383یه تصـویب رساتده و قانون آ.د.ك. مصوب 1392 ، در مادة 7 و بخـش كليـات ، صـراحتاً رعايـت حقـوق شهروندي مقرر در ماده واحده یاد شده را مورد تاکید قرار داده است . لذا در این مقاله ضمن بیان شمه ای از اخلاق ، اخلاق شهروندی ، روابط انسان براساس اخلاق ، مفهوم شهروند ، و حقوق شهروندی متهم در مرحله دستگیری مورد بررسی قرار گرفته است.
One of the main moral duties of a Muslim is to have a moral relationship with society and the environment (including family environment, community environment, etc.). In general, the religion of Islam has moral plans and instructions for all human communication, so the Muslim has a moral worldview. The religion of Islam places great emphasis on the good morals of Muslims. Citizenship rights are of special importance to Islam and for this reason, the Prophet of Islam explains the issues of citizenship rights to Muslims such as avoiding inquisition, respecting women's rights, treating all people fairly, respecting property rights and social security, etc. Prophet of Islam in his personal behavior was committed to these issues so that Muslims could follow suit and be encouraged to respect the citizenship rights of individuals. Accordingly the system of the Islamic Republic of Iran, following the example of the approach of the Prophet of Islam and the eight-article command of Imam Khomeini who was the founder of the Islamic Revolution in Iran, pays special attention to citizenship rights. The Islamic Consultative parliament of Iran, in order to respect legitimate freedoms and protect civil rights, passed a law related to it in 2004. The A.D.K law which was approved by the Iranian parliament in 2013, also explicitly emphasizes the observance of citizenship rights in 7 articles and in the general section. Therefore in this article, in addition to defining issues such as ethics, citizenship ethics, human relations based on ethics and the concept of citizen, we also examine the issue of citizenship rights of the accused.
آقا بخشی، علی، فرهنگ علوم سیاسی، نشر چاپار، چاپ اول،1383، ص 134
ابن بابویه، محمد بن علی، امالی، تهران، نشر اعلمی، ١٣٧٦ش.
ابن¬عربی، محمد بن علی1381، فتوحات مکیه، ترجمه: خواجوی، محمد، تهران، نشر مولی، ج 2، ص 299.
اردبیلی، محمد علی، «تفهیم اتهام یا حق اطلاع از موضوع و دلایل اتهام»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 43، 1385ص 59.
ارفع نیا، بهشید، حقوق بین الملل خصوصی، نشر بهتاب، چاپ اول،1386، ص 43.
باقری نژاد، زینب ، بررسی تطبیقی پلیس در حمایت از کودکان شاهد جرم، تهران: حدیث کوثر، 1388،ص 291.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر، ١٣٨١، مسبوط در ترمینو لوژی حقوق، انتشارات کتابخانه دانش، تهران.
جوانمرد، بهروز، فرایند دادرسی کیفری، چاپ اول «تهران، جاودانه، جنگل، 1393»، جلد اول، ص 268.
رضايي پور ، آرزو ، مجموعه كامل قوانين و مقررات حقوق شهروندي، انتشارات سپهر ادب، تهران ، چاپ سوم ،1387، ص20
زراعت، عباس، آیین دادرسی کیفری، جلد دوم، چاپ اول ۱۳۹۳، تهران نشر میزان، ص 2۹6.
علم، محمود، دادگستری استاندارد در اسناد بین المللی، چاپ اول، میزان، 1384،ص 72.
کاتوزیان، ناصر ،فلسفه حقوق،جلد دوم، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1385 ص564
.گلدوست جویباري، رجب، آیین دادرسی کیفري، تهران، انتشارات جنگل، چاپ اول،1393،ص127
.گلدوزیان، ایرج،کیفیت تحصیل دلیل گفتارهایی در حقوق کیفري». چاپ اول، تهران: نشر دادگستر ،1375 ص141
.مصباح يزدى، محمدتقى، فلسفه اخلاق، تحقيق و نگارش: احمدحسين شريفی، قم: مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى، چاپ سوم، ۱۳۹۴ش
.مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار،تحقیق عبدالکریم ربانی شیرازی،ج ٢٢،ص ٣٤٨، بیروت، لبنان، مؤسسۀ الوفاء، ١٤٠٣، چاپ اول
. نجفی ابرندآبادي، علی حسین،تقریرات درس جرم شناسی، تهران، دانشگاه شهید بهشتی،1389-1390 ص 215
.هاشمي، حميد ،ضابطان دادگسـتري و حقـوق شـهروندي. تهـران: انتشـارات مدبران (چاپ اول) 1390ص26
باقری، علی احمد، «نقش ضابطین دادگستری در رعایت حقوق شهروندی متهم در مرحله تحقیقات مقدماتی»، ماهنامه دادرسی، 114(1394)، ص 55.بيرانوند، رضا؛ كوشا، جعفر؛ هاشمي، حميد و رنجبـر، بهـرام 1389 وظـايف پلـيس شهروند مدار در رعايت حقوق شهروندي متهمان در مرحلة تحقيقات مقدماتي: فصـلنامة دانش انتظامي، 12(48) صص203-244،
بیرانوند،رضا،ودیگران،وظایف پلیس شهروند مدار در رعایت حقوق شهروندی متهمان، فصلنامه دانش انتظامی،سال دوازدهم ، شماره سوم،ص210،211
پروین، فرهاد،حقوق شهروندی درسیره نبوی ودرحقوق ایران، نشریه اندیشه،سال چهارم، شماره چهاردهم، مهر وآبان 1387،ص 95
جوان آراسته، حسین، امت و ملت؛ نگاهی دوباره، نشریه حکومت اسلامی، سال پنجم، شماره دوم، ص 159
ذاکرحسین، محمدهادي ،جایگاه سکوت در حقوق اسلامى». مجله حقوقی دادگستر، شماره شانزدهم، 1383 ص34.
رجبی، ابراهیم،پلیس زن و حقوق شهروندی زنان بزهکار و بزه دیده در جرایم مواد مخدر و روانگردان«، پیشگیری از جرم، ش 21،1390،ص 13
شاملو، باقر، کوزلی، مهدي،پرونده شخصیت در حقوق کیفري ایران و فرانســه، مجله آموزه هاي حقوق کیفري، دانشــگاه رضــوي، دوره جدید،1390، شماره 2 ،ص 89-118
شمسایی، محمد، رضوی، محمد، «استانداردهای دادرسی عادلانه در فرایند تحقیقات پلیسی در پرتو اسناد بین المللی حقوق بشر»، دانش انتطامی، 58 ،1392، ص 129.
صابری، محمود و عبدالرسول دانش نژاد،جایگاه آموزش ضابطان در فرآیند دادرسی کیفری با تأکید بر قانون جدید آیین دادرسی کیفری 1392 ،»علوم انتظامی، ش 4، 1393،ص 208
علیدوستی، ناصر، «پلیس و آموزش حقوق شهروندی»، مطالعات راهبردی، ۴۴ ،۱۳۸۸ ص 6۰.
. فرجی‌ها،محمد، مقدسی محمد باقر، حق متهم برای مطلع ساختن اعضای خانواده خود نسبت به دستگیری و محل ازداشت، کارآگاه، ۱6/1390، ص ۲۰
.کشفی، سعید، نقش پلیس در دادرسی کودکان ونوجوانان، فصلنامه دانش انتظامی، 11، 1387ص ۱۵۱.
محمدیان، سارا، پوربابک، محمدرضا،لزوم تشکیل پرونده شخصیت در فرآیند دادرسی کیفري ایران، مجله پزشکی قانونی، دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات آذربایجان غربی،1392،دوره 19،شماره2،ص321، 33
.موسوی، یعقوب، تحول حقوق شهروندی به سوی تأمین انتظام شهری، دانش انتظامی، شماره11، زمستان 1380، ص 59 و60
مهرا، نسرین، مجموعه مقالات نخستین همایش بین المللی زن در حقوق کیفری؛ گذشته، حال، آینده، تهران : سلسبیل ،1384ص11
.نقیزاده، محمد،«نظریّه شهروندی در فرهنگ و تمدّن ایرانی»نشریه اطّلاعات سیاسی،اقتصادی.شماره183-184ص 19
نیکومرام، هاشم.کاوسی، اسماعیل سادات، حوریه. «1390 »نقش مهندسی فرهنگی در توسـعه اخلاق شهروندی، فصلنامه مطالعات مدیریت شهری. سال سوم. شماره پنجم.87 ، 71.
