سقط جنین به دلیل حرج مادر، در قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت
محورهای موضوعی : مسائل اجتماعی و آسیب‌های مرتبط با زنان و خانواده
1 - دکترای حقوق خصوصی. پژوهشگاه رویان، پژوهشکده زیست‌شناسی و علوم پزشکی تولیدمثل جهاددانشگاهی، مرکز تحقیقات پزشکی تولیدمثل، گروه اخلاق و حقوق پزشکی، تهران، ایران
کلید واژه:
چکیده مقاله :
نخستینبار در ماده واحدة قانون سقط درمانی مصوب 1384، سقط جنین به دلیل «بیماری جنین که به علت عقبافتادگی یا ناقص‌الخلقه بودن، موجب حرج مادر است»، با شرایطی تجویز شد. با تصویب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در سال 1400 و نَسخِ آن مادهواحده، سقطِ حرجی، از انحصار بیماری یا نقصِ جنین خارج گشته و به طور کلی «مشقت شدیدِ غیر قابل تحمل برای مادر»، جایگزین آن شده است. این دگرگونی، جهشی بزرگ در مسیر قانون‌گذاری ایران محسوب میشود و نیازمند تحلیل و بررسی است. هدف این مقاله، تجزیه و تبیین شرایط، معیارها، آثار و کارآمدیِ سقطِ حرجی در قانونِ جدید است و روش آن، توصیفی و تحلیلی است. به عنوان نتیجه، به نظر میرسد که نخست، انحصار سقط حرجی در بیماری یا نقص جنین، در قانون پیشین، منطقاً قابل توجیه نبود. دوم اینکه در برخی موارد، حرجهای اجتماعی و روانی (نه جسمی) ناشی از بارداری، شدت و تأثیری به مراتب بیش از بیماریها و نواقص جنین دارند. سوم اینکه هر ناخرسندی و عذری را نباید مصداق حرجِ مادر پنداشت؛ بلکه تعریف و معیار و مصادیق حرج، باید به دقت تبیین شود. چهارم اینکه آیین دادرسی ویژة قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، ضامن رسیدگی دقیق و همهجانبه به موضوع است.
For the first time, by the single article (Act) of the "Therapeutic Abortion Act" approved in 2005, abortion was conditionally prescribed due to "fetal disease which causes Hardship to the mother, due to fetal retardation or deformation". With the approval of the "Family and Youth of the Population's Protection Act" in 2021 and the abrogation of that single article, Hardship-based abortion, has been released from merely fetal disease or defect, and generally has been expanded to "severe unbearable Hardship for the mother". This change is considered a big leap in Iran's legislation and needs to be analyzed and investigated. The purpose of this article is to analyze and explain the conditions, criteria, effects, and efficiency of Hardship-based abortion in the new law. Its method is Descriptive and Analytical. It seems that: 1. Limiting abortion to fetal disease or defects is not logically justified. 2. In some cases, the social and psychological (not physical) Hardship caused by pregnancy, is much more severe and impactful than the fetal diseases. 3. Every dissatisfaction and excuse cannot be considered as a case for a mother's Hardship; rather, the definition, criteria, and examples for Hardship, must be carefully explained. 4. The special procedure in the new Act, guarantees a thorough and comprehensive proceeding to each case.
