گونه‌شناسی تبیین‌های علمی از قرآن کریم
محورهای موضوعی :
1 - دانشگاه تهران
کلید واژه:
چکیده مقاله :
تفسیر علمی یکی از روش‌های تفسیری است که در دوره معاصر با آثار متعدد به شکوفایی رسیده است. در این روش تفسیری از یافته‌های علم تجربی جهت تبیین بهتر آیات قرآن استفاده می‌شود. شناسایی این نقش تبیینی در فهم بهتر رابطه علم با قرآن تأثیرگذار است. در این تحقیق با استفاده از روش تحلیلی ـ توصیفی، این نقش در سه سطح تبیین مفهوم مفردات آیات، تبیین مفهوم گزاره‌های قرآنی و ارائه مصادیق جدیدتر بررسی شده است. در عین آن‌که نقش تبیینی علم فراتر از این موارد، می‌تواند صرفاً نزدیک ساختن برخی حقایق دینی به ذهن بشر باشد، تفسیرهای علمی ارائه شده در سطح تبیین مفهوم مفردات آیه بعضاً به توسعۀ معنای کلمه یا تضییق معنای آن می‌انجامد یا در ترجیح یک معنا از میان معانی چندگانه محتمل برای آیه، یکی را قوت می‌بخشد. نقش اطلاعات علمی در تبیین مفهوم گزاره‌ها در قالب هفت دسته قابل طبقه بندی است: تبیین مفهوم عبارت، تبیین وجه شبه، تبیین وجه تقسیم، تبیین چگونگی، تبیین علت اختصاص به ذکر، تبیین نسبت و نهایت ترجیح یک احتمال این طبقه بندی را شامل می‌شود. از طرف دیگر برخی تفسیرهای علمی با ظاهر آیه سازگارتر است و تفسیرهای تکلف‌آمیز گذشتگان را ناموجه می‌سازد، هم‌چنانکه برخی دیگر از تفسیرهای علمی با طرح یک تفسیر احتمالی در کنار احتمال‌های پیشین گستره معنایی آیه را وسعت می‌بخشد.
Scientific interpretation is one of the methods for interpreting the Holy Quran that has flourished in the contemporary era with numerous works. In this method, the findings of empirical sciences are used to better elucidate the verses of the Quran. Identifying this explanatory role of science can lead to a better understanding of the relation of science and the Quran. This article by employing the analytical-descriptive method, this explanatory role is investigated at three levels: Explaining the concepts of the words of ayahs, explaining the concepts of the sentences of the Quran, and the representing the new referents. While the explanatory role of science can further help human beings have a clearer understanding of religious facts, the scientific interpretations at the level of explaining the words of ayahs, lead to widening or narrowing the meaning, or strengthens one, in the process of preferring one meaning out of multiple meanings possible for one ayah .The elucidating role of scientific data in the study of sentences of the Quran can be classified into seven groups: clarifying the meaning, the basis of resemblance, the basis of division, the process, the reason for specification of the mention, relation and ultimate preference of a possibility. Meanwhile, some of the scientific interpretations seem to be more consistent with the literal meaning of the verse, making the complicated interpretations of the past seem unjustifiable. Moreover, some of the other scientific interpretations widen the scope of the meaning by suggesting a new possible interpretation beside those of the past.
