رابطه هم¬نوایی با هنجارهای‌زنانه و ادراک تبعیض‌های‌جنسیتی با کیفیتزندگی زنان ایرانی: نقش واسطه‌ای خودخاموشی
محورهای موضوعی : سایر موضوعات مرتبطمرضیه صادق زاده 1 , شیدا بشارده 2 , فرهاد خرمائی 3
1 - استادیار روانشناسی تربیتی، دانشگاه سلمان فارسی کازرون، کازرون، ایران.
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی، دانشگاه سلمان فارسی کازرون، کازرون، ایران.
3 - دانشیار روانشناسی تربیتی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
کلید واژه: تبعیضجنسیتی, خودخاموشی, کیفیتزندگی, هم¬نوایی با هنجارهای زنانه.,
چکیده مقاله :
در دهه‌های اخیر پژوهشهای مرتبط با سلامت و کیفیتزندگی زنان بر نقش ویژه هنجارهای زنانه و تبعیض‌های جنسیتی تأکید نموده‌اند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی نقش واسطه‌ای مؤلفه‌های خودخاموشی در رابطه میان هم نوایی با هنجارهای زنانه و ادراک تبعیض‌های جنسیتی با کیفیتزندگی زنان شاغل و دانشجوی 18 تا 40 سال بوده است. نمونه پژوهش نیز شامل 687 نفر از بانوان شهر کازرون بودند که به صورت مجازی و از طریق پاسخ-گویی به لینک پرسشنامه‌ها در این مطالعه شرکت نموده‌اند. این لینک از مجموعه گویه‌های مربوط به چهار ابزار سیاهه هم نوایی با هنجارهای زنانه (پرنت و مرادی، 2010)، سیاهه رویدادهای تبعیض‌آمیز جنسیتی (کلونوف و لندرین، 1995)، مقیاس خودخاموشی (جک و دیل، 1992) و فرم کوتاه پرسش نامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی تشکیل شده است. نتایج تحلیل که به کمک روش مدل‌یابی معادلات ساختاری در نرم‌افزار ایموس-22 انجام گرفت، نشان داد که هم نوایی با هنجارهای زنانه و ادراک تبعیض‌های جنسیتی، علاوه بر تأثیر مستقیم، به طور غیرمستقیم و به واسطه مؤلفه‌های خودخاموشی نیز بر جنبه‌های مختلف کیفیت زندگی زنان تأثیر گذاشته است. نتایج پژوهشی نشان می‌دهد که تأکید سازمان بهداشت جهانی بر لزوم توجه به درک زنان از تبعیض‌های اجتماعی و نیز هنجارهای جنسیتی امری کاملاً جدی بوده و بایستی درخصوص زنان ایرانی نیز مورد توجه قرار گیرد.
In recent decades, studies related to women's health and quality of life have emphasized the notable role of feminine norms and gender discrimination. This study aimed to investigate the mediating role of self-silencing components in the relationship between conformity to feminine norms and perception of gender discrimination with the quality of life of employed and student women aged 18 to 40. The sample included 687 women in Kazerun who participated in this study virtually by responding to the questionnaire link. This link is composed of items related to the four tools: Conformity to Feminine Norms Inventory (Parent and Moradi, 2010), Schedule of Sexist Events (Klonoff and Landrin, 1995), the Silencing the Self Scale (Jack and Dale, 1992), and WHO Quality of Life Questionnaire- Brief form. The analysis results, performed using structural equation modeling in AMOS-22, showed that conformity to feminine norms and perceptions of gender discrimination, in addition to direct impact, indirectly and through self-silencing components, also affected various aspects of women's quality of life. These results showed that the emphasis of the WHO on the necessity of attention to women's understanding of social discrimination and gender norms is a serious matter and should be considered for Iranian women.
1- حسینی، ف.، و درویشی، ک. (1394). نقش ویژگی‌های شخصیتی و ابعاد فرزندپروری خانواده در خودخاموشی و خودنقدی نوجوانان. فصلنامه فرهنگی- تربیتی زنان و خانواده، 10(32)، 73-98.
2- ذبیحی‌دان، س. (1389). رابطه الگوهای ارتباطی خانواده و احساس تنهایی با واسطه‌گری خودنقدی و خودخاموشی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، دانشگاه شیراز.
3- رجبی، غ.، ملک‌محمدی، ف.، امان‌الهی‌فر، ع.، و سودانی، م. (1394). خودانتقادي، جهت‌گیري مذهبی درونی، افسردگی و احساس تنهایی با میانجی‌گري خودخاموشی در دانشجویان درگیر رابطه‌ي رمانتیک: یک مدل تحلیل مسیر. مجله اصول بهداشت روانی، 17(6)، 284-291.
4- یعقوبی هشجین، ف.، و الهی، ط. (1392). تأثیر تبعیض جنسیتی ادراک شده بر سلامت روان زنان. مطالعات اجتماعی روان¬شناختی زنان، 11(3), 7-26.
5- Barlow, F. K., Vickers-Jones, R., Alba, B., Williamson, E., & Hutton, V. (2021). Sexism. In Multicultural Responsiveness in Counselling and Psychology (pp. 125-151). Palgrave Macmillan, Cham.
6- Barthelemy, R.S., McCormick, M., & Henderson, C. (2016).Gender discrimination in physics and astronomy: Graduate student experiences of sexism and gender microaggressions. Physical Review Physics Education Research, 12(2), 1-14.
7- Brinkman, B. G., Khan, A., Edner, B., & Rosén, L. A. (2014). Self-objectification, feminist activism and conformity to feminine norms among female vegetarians, semi-vegetarians, and non-vegetarians. Eating behaviors, 15(1), 171-174.
8- Borrell, C., Artazcoz, L., Gil-González, D., Pérez, G., Rohlfs, I., & Pérez, K. (2010).Perceived sexism as a health determinant in Spain. Journal of Women's Health, 19(4), 741-750.
9- Brown, E.L., Ovrebo, E., Emery, H.E., & Stenersen, M. (2020).The Validity of the Conformity to Feminine Norms Inventory with Sexual and Gender Minority Women, Journal of LGBT Issues in Counseling, 14(1), 56-68.
10- Brown, L.M., & Giligan, C. (1993).Meeting at the Crossroads: Women's Psychology and Girls' Development. Feminism & Psychology, 3(1), 11-35.
11- Chodorow, N. (2002).Extract from the reproduction of mothering: Psychoanalysis and the sociology of gender. Feminism & Psychology, 12(1), 11–17.
12- Calogero, R.M., & Jost, J.T. (2011).Self-subjugation among women: Exposure to sexist ideology, self-objectification, and the protective function of the need to avoid closure. Journal of Personality and Social Psychology, 100(2), 211–228.
13- Curtin, N., Ward, L.M., Merriwether, A., & Caruthers, A. (2011).Femininity ideology and sexual health in young women: A focus on sexual knowledge, embodiment, and agency. International Journal of Sexual Health, 23(1), 48–62.
14- Emran, A., Iqbal, N., AhmadDar, I. (2020).‘Silencing the self’ and women’s mental health problems: A narrative review. Asian Journal of Psychiatry, 53, 2-10.
15- Fischer, A.R., & Holz, K.B. (2010).Testing a model of women's personal sense of justice, control, well-being, and distress in the context of sexist discrimination. Psychology of Women Quarterly, 34(3), 297–310.
16- Fivush, R. (2010).Speaking silence: The social construction of silence in autobiographical and cultural narratives, Memory, 18(2), 88-98,
17- Habibi, M., Mokhtar, S.M., Ghanbari, N., Nooripour, R., & Motabi, E. (2016).Marital maladjustment and depression in women: Mediating role of self-repression. Romanian Journal of Experimental Applied Psychology, 7(2), 10-27.
18- Heise, L., Greene, M.E., Opper, N., Stavropoulou, M., Harper, C., Nascimento, M., Zewdie, D., Darmstadt, G.L., Greene, M.E., Hawkes, S., Heise, L., Henry, S., Heymann, J., Klugman, J., Levine, R., Raj, A., & Gupta, G.R. (2019).Gender inequality and restrictive gender norms: framing the challenges to health. The Lancet, 393(10189), 2440-2454.
19- Hooper, D., Coughlan, J., & Mullen, M. (2008).Structural Equation Modelling: Guidelines for determining model fit. Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53-60.
20- Hurst, R.J., & Beesley, D. (2013).Perceived Sexism, Self-Silencing, and Psychological Distress in College Women. Sex Roles, 68, 311–320.
21- Iwamoto, D.K., Corbin, W., Takamatsu, S., & Castellanos, J. (2018).The association between multidimensional feminine forms, binge drinking, and alcohol related problems among young adult college women. Addictive Behaviors, 76, 243–249.
22- Jack, D.C. (1991).Silencing the Self: Women and Depression. Cambridge, MA: Harvard University Press.
23- Jack, D.C. (2001).Understanding women’s anger: A description of relational patterns. Health Care for Women International, 22(4), 385-400.
24- Jack, D.C. (2011).Reflections on the Silencing the Self Scale and its origins. Psychology of Women Quarterly, 35(3), 523-529.
25- Jack, D.C., Ali, A. (Eds.). (2010).Silencing the Self across cultures: Depression and gender in the social world. New York, NY: Oxford University Press.
26- Jack, D.C., & Dill, D. (1992).The Silencing the Self Scale; Schemas of intimacy associated with depression in women. Psychology of Women Quarterly, 16, 97-106.
27- Klonoff, E.A., & Landrine, H. (1995).The Schedule of Sexist Events: A Measure of Lifetime and Recent Sexist Discrimination in Women's Lives. Psychology of Women Quarterly, 19(4), 439-470.
28- Krug, E.G., Mercy, J.A., Dahlberg, L.L., Zwi, A.B. (2002).The world report on violence and health. The Lancet, 360(9339), 1083-1088.
29- Kurtiş, T. (2010). Self-silencing and well-being among Turkish women (Doctoral dissertation, University of Kansas).
30- Lafferty, K., Phillipson, S.N. & Jacobs, K. (2021).Conforming to Male and Female Gender Norms: A Characterisation of Australian University Students. Gender. Issues, 38, 79–99.
31- Landry, L.J. & Mercurio, A.E. (2009).Discrimination and women’s mental health: The mediating role of control. Sex Roles, 61, 192–203.
32- Maji, S. (2018). Society and ‘good woman’: A critical review of gender difference in depression. International Journal of Social Psychiatry, 64(4), 396-405.
33- Maji, S., & Dixit, S. (2019). Self-silencing and women’s health: A review. International Journal of Social Psychiatry, 65(1), 3-13.
34- Mahalik, J.R., Morray, E.B., Coonerty-Femiano, A., Ludlow, L.H., Slattery, S.M., & Smiler, A. (2005).Development of the Conformity to Feminine Norms Inventory. Sex Roles, 52, 417–435.
35- Parent, M.C., & Moradi, B. (2010).Confirmatory Factor Analysis of the Conformity to Feminine Norms Inventory and Development of an Abbreviated Version: The CFNI-45. Psychology of Women Quarterly, 34(1), 97-109.
36- Ridgeway, C.L., & Correll, S.J. (2004).Unpacking the gender system: A theoretical perspective on gender beliefs and social relations. Gender and Society, 18(4), 510-531.
37- Salomon, K., Burgess, K.D., & Bosson, J.K. (2015).Flash fire and slow burn: Women’s cardiovascular reactivity and recovery following hostile and benevolent sexism. Journal of Experimental Psychology: General, 144(2), 469–479.
38- Swim, J.K., Eyssell, K.M., Murdoch, E.Q & Ferguson, M.J. (2010).Self‐Silencing to Sexism. Journal of Social Issues, 66(3), 493-507.
39- Tolman, D.L., Impett, E.A., Tracy, A.J., & Michael, A. (2006).Looking Good, Sounding Good: Femininity Ideology and Adolescent Girls’ Mental Health. Psychology of Women Quarterly, 30(1), 85–95.
40- Usefy, A.R., Ghassemi, G.R., Sarrafzadegan, N., Mallik, S., Baghaei, A.M., & Rabiei, K. (2010).Psychometric Properties of the WHOQOL-BREF in an Iranian Adult Sample. Community Mental Health Journal, 46, 139–147.
41- World Health Organization. (1998). Programme on mental health: WHOQOL user manual (No. WHO/HIS/HSI Rev. 2012.03). World Health Organization.
DOR: 20.1001.1.27831175.1400.3.1.1.0 |
نوع مقاله: پژوهشی |
مجله علمی پژوهشهای میانرشتهای زنان دوره سوم، شماره 1، بهار 1400 شماره 6 پیاپی صفحات 22-7 |
Woman Interdisciplinary Researches Journal Vol. 3, No. 1, Spring 2021 Pages 7-22 |
رابطه همنوایی با هنجارهای‌زنانه و ادراک تبعیض‌های‌جنسیتی با کیفیتزندگی زنان ایرانی: نقش واسطه‌ای خودخاموشی
مرضیه صادق‌زاده*1، شیدا بشارده2، فرهاد خرمایی3
1. استادیار روانشناسی تربیتی، دانشگاه سلمان فارسی کازرون، کازرون، ایران. (نویسنده مسئول)
mr@gmail.com
2. دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی، دانشگاه سلمان فارسی کازرون، کازرون، ایران.
3. دانشیار روانشناسی تربیتی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
تاريخ دريافت: [3/9/1400] تاريخ پذيرش: [27/10/1400]
چکیده
در دهه‌های اخیر پژوهشهای مرتبط با سلامت و کیفیتزندگی زنان بر نقش ویژه هنجارهای زنانه و تبعیض‌های جنسیتی تأکید نموده‌اند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی نقش واسطه‌ای مؤلفه‌های خودخاموشی در رابطه میان همنوایی با هنجارهای زنانه و ادراک تبعیض‌های جنسیتی با کیفیتزندگی زنان شاغل و دانشجوی 18 تا 40 سال بوده است. نمونه پژوهش نیز شامل 687 نفر از بانوان شهر کازرون بودند که بهصورت مجازی و از طریق پاسخگویی به لینک پرسشنامه‌ها در این مطالعه شرکت نموده‌اند. این لینک از مجموعه گویه‌های مربوط به چهار ابزار سیاهه همنوایی با هنجارهای زنانه (پرنت و مرادی، 2010)، سیاهه رویدادهای تبعیض‌آمیز جنسیتی (کلونوف و لندرین، 1995)، مقیاس خودخاموشی (جک و دیل، 1992) و فرم کوتاه پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی تشکیل شده است. نتایج تحلیل که به کمک روش مدل‌یابی معادلات ساختاری در نرم‌افزار ایموس-22 انجام گرفت، نشان داد که همنوایی با هنجارهای زنانه و ادراک تبعیض‌های جنسیتی، علاوهبر تأثیر مستقیم، بهطور غیرمستقیم و به واسطه مؤلفه‌های خودخاموشی نیز بر جنبه‌های مختلف کیفیت زندگی زنان تأثیر گذاشته است. نتایج پژوهشی نشان می‌دهد که تأکید سازمان بهداشت جهانی بر لزوم توجه به درک زنان از تبعیض‌های اجتماعی و نیز هنجارهای جنسیتی امری کاملاً جدی بوده و بایستی درخصوص زنان ایرانی نیز مورد توجه قرار گیرد.
واژگان کلیدی: تبعیضجنسیتی، خودخاموشی، کیفیتزندگی، همنوایی با هنجارهای زنانه.
1- مقدمه
ماحصل اندیشه‌هایی که در چند دهه گذشته پیرامون جنسیت1 مطرح شده، اجماعی است که مراد از جنسیت را اشاره به نظام نهادینه‌ای از کنش‌های اجتماعی می‌داندکه دو گروه متمایز و متفاوت از افراد را شکل داده، روابط اجتماعی و توزیع قدرت را برمبنای تفاوت عمده میان این گروه‌ها سازمان‌دهی کرده (Heise, Greene, Opper, Stavropoulou, Harper, Nascimento & et al, 2019) و باورهای فرهنگی گسترده‌ای را برای تعریف خصوصیات متمایزکننده زن و مرد و رفتارهای مورد پذیرش هریک از آنها تدوین نموده است (Ridgeway & Correll, 2004). از اینرو جنسیت، در حال حاضر، نه بهعنوان یک متغیر ساده یا حتی یک صفت یا بخشی از هویت افراد، بلکه بهعنوان فرهنگی مورد توجه قرار می‌گیرد که به شیوه‌های مختلف بر حیات روانی و کیفیتزندگی مردان و زنان اثر گذاشته است (Heise & et al, 2019).
به عبارت بهتر، فرهنگ جنسیتی ضمن تدوین چارچوب‌های متفاوت برای زندگی زن و مرد نوعی نابرابری جنسیتی2را ترویج داده که بر جنبه‌های مختلف سلامت افراد تأثیر گذارده است (Barlow, Vickers-Jones, Alba, Williamson & Hutton, 2021؛ Heise & et al, 2019). هرچند این موضوع به واسطه تلاش گروه کثیری از اندیشمندان زن همچون براون و گیلیگان3 (1993)؛ جک4 (2011)؛ چودورو5، (2002)؛ فایوش6 (2010) درباب مفهوم‌سازی و طراحی مدل‌های متنوع در خصوص صدا و سکوت زنانه بیشتر درباره کیفیتزندگی زنان مورد توجه قرار گرفته است (Kurtiş, 2010). از همین روست که در چند دهه اخیر پژوهشهای مرتبط با سلامت و کیفیتزندگی زنان، همواره نابرابری‌های جنسیتی را بهعنوان موضوعی مؤثر و دارای اهمیت قلمداد نموده و بهویژه تأثیر دو متغیر خاص هنجارهای زنانه 7 و تبعیض جنسیتی 8 را مورد توجه قرار داده‌اند (Barlow & et al, 2021).
البته وجه مشترک مطرح شده در پیشینه پژوهشی مربوط به این دو متغیر، تأکید بر یک بافت اجتماعی-فرهنگی است که از یک سو، جدایی، خودکفایی و استقلال را بهعنوان معیار تحول و بالندگی می‌شناسد و از سوی دیگر با تجویز هنجارهای جنسیتی9، زنان را به سمت وابستگی و تکیه بیشتر بر روابط بین‌فردی سوق می‌دهد (Kurtiş, 2010). هنجارهای جنسیتی مطابق تعریف، قوانین اغلب ناگفته‌ای هستند که از طریق تعریف صفات و رفتارهای قابل‌قبول و ارزشمند زن و مرد، نظام جنسیتی را یکپارچه نگه می‌دارند (Heise & et al, 2019). از این رو می‌توان گفت که هنجارهای زنانه بیشتر معطوف به همان موازینی است که بهعنوان «استاندارد ضمنی عادی‌سازی10» برای گروه زنان عمل نموده (Lafferty, Phillipson & Jacobs, 2021)، مجموعه رفتاری خاصی را به زنان دیکته کرده و در اکثر فرهنگ‌ها مواردی همچون زیبایی و آراستگی ظاهری، مهربانی با کودکان، دلنشینی و فداکاری در روابط بین‌فردی را در برمی‌گیرد (Mahalik, Morray, Coonerty-Femiano, Ludlow, Slattery & Smiler, 2005).
به هر حال ادبیات پژوهشی گواه پیامدهای روانی و جسمانی متنوعی است که همنوایی با این هنجارها در کیفیت زنان به جای گذاشته است (Brown, Ovrebo, Emery & Stenersen, 2020). ماهیت این پیامدها نیز گرچه در مواردی مثبت گزارش شده (Krug, Mercy, Dahlberg & Zwi, 2002؛ Heise & et al, 2019)؛ اما به هرحال بخش عمده شواهد پژوهشی موجود از رابطه منفی میان همنوایی با هنجارهای زنانه و ابعاد مختلف سلامتی زنان حکایت می‌کند (Iwamoto, Corbin, Takamatsu & Castellanos, 2018؛ Brinkman, Khan, Edner & Rosen, 2014؛ Parent & Moradi, 2011؛ Tolman, Impett, Tracy & Michael, 2006؛ Curtin, Ward, Merriwether & Caruthers, 2011). این موضوع اغلب با تأکید بر «نگاه مافوق11»ی تبیین می‌گردد که در اثر درونی ساختن هنجارهای جنسیتی در زنان ایجاد شده است. این نگاه مافوق بهمعنای یک ندای فرهنگی-اخلاقی درونی است که زنان را برای تخطی از «بایدهای12» تجویز شده از سوی فرهنگ سرزنش نموده و گرچه ایشان را به تبعیت از هنجارهای اجتماعی وادار ساخته، اما به تعارض‌های درونی آنها نیز دامن زده است (Maji & Dixti, 2019).
از سوی دیگر بر مبنای همین هنجارهای جنسیتی، انواع خاصی از روابط اجتماعی با محوریت قدرت و قاطعیت مردان و و تبعیت و سازش زنان رقم خورده که با قرار گرفتن در بستر تعصب و جانبداری اجتماعی، موضوع تبعیض‌های جنسیتی را نیز مطرح ساخته است (Borrell, Artazcoz, Gil-González, Pérez, Rohlfs & Pérez, 2010). تبعیض جنسیتی به تمایزهایی بازمی‌گردد که در یک موقعیت اجتماعی بر مبنای جنسیت فرد صورت گرفته و به برتری سایر افراد حاضر در آن موقعیت منجر شده یا لااقل در فضای روانی فرد چنین ادراکی را به وجود آورده است (Barthelemy, McCormick & Henderson, 2016). این رفتارهای تبعیض‌آمیز گستره بسیار وسیعی از برخوردهای اجتماعی-حتی شنیدن لطیفه‌هایی پیرامون برتری یا فروتری یک جنس- را دربرگرفته (Klonoff & Landrine, 1995) و مطابق ادبیات پژوهشی موجود در تجربه معمول زنان در تمامی کشورهای جهان مشاهده شده است (Barthelemy & et al, 2016 ؛ Swim, Eyssell, Murdoch & Ferguson, 2010؛ Klonoff & Landrine, 1995).
هرچند مفهوم‌سازی مورد توافق، تبعیض‌های جنسیتی را به دو نوع کلی خصمانه و خیرخواهانه 13 تقسیم کرده است. بدین‌ترتیب که تبعیض جنسیتی خصمانه شامل نگرش منفی نسبت به زنانی است که نظام جنسیتی موجود در جامعه را به چالش می‌کشند؛ در حالی که تبعیض جنسیتی خیرخواهانه یک نگرش به ظاهر مهربان و مثبت نسبت به زنان را ارائه داده و خواهان محافظت و حمایت از زنانی است که هنجارهای جنسیتی مرتبط با خود را رعایت می‌نمایند (Barlow & et al, 2021). البته در کنار این دو نوع تبعیض، سنخ دیگری تحت عنوان تبعیض جنسیتی مدرن نیز مطرح شده که مراد از آن، انکار تعصب و سوگیری نسبت به زنان و باور ظاهری نسبت به برابری زن و مرد، در عین برخورداری از نگرش ناهشیاری است که مانع حمایت از آزادی‌های فردی زنان می‌گردد (Barthelemy & et al, 2016؛ Barlow & et al, 2021).
به هر حال، آنچه در مورد اقسام مختلف تبعیض‌های جنسیتی مهم تلقی می‌شود، رابطه میان ادراک زنان از این تبعیض‌ها با وضعیت آنها در متغیرهای مرتبط با سلامتی و کیفیتزندگی است. چنان که با تکیه بر پیشینه پژوهشی موجود (Barlow & et al, 2021؛ Borrell & et al, 2010؛ Salomon, Burgess & Bosson, 2015؛ Fischer & Holz, 2010؛ Calogero & Jost, 2011؛ Landry, & Mercurio, 2009) می‌توان گفت درک زنان از آنچه در روابط بین‌فردی و در سطح اجتماعی به عنوان تبعیض تلقی نموده‌اند، پیوند قابل توجهی با نمرات پایین آنها در شاخص‌های مختلف کیفیتزندگی و سلامتی در ابعاد مختلف داشته است.
البته در ادبیات پژوهشی موجود، علاوهبر گردآوری شواهدی که تأثیر مستقیم هنجارهای زنانه و تبعیض جنسیتی بر کیفیتزندگی و سلامت زنان را نشان دهد، تاحدودی به مکانیسم‌های واسطه در رابطه میان این متغیرها نیز توجه شده است. به ویژه به نظر می‌رسد که نظریه خودخاموشی (Jack, 1991, 2001, 2011) در کنار توضیح روند خاص افسردگی در زنان مبنای نظری مناسبی را برای تبیین چگونگی تأثیر نظام جنسیتی بر سلامتی روان زنان مورد توجه قرار گرفته است. به باور جک (2011) زندگی اجتماعی برای زنان با تعارض پنهان اما عمیقی همراه است؛ چراکه از یک سو، پیشرفت و دستاوردهای فردی همواره مستلزم خصوصیاتی همچون استقلال،جسارت و قاطعیت بوده، اما از سوی دیگر حفظ روابط میان‌فردی که در هنجارهای زنانه به عنوان امری مهم و حیاتی تلقی شده، به مراقبت‌هایی نیاز دارد که در عمل با این ویژگی‌ها چندان سازگار نیست. به علاوه، هنجارهای جنسیتی رایج در اکثر فرهنگ‌ها صفاتی همچون انفعال، شرم‌بدنی، ترس و آسیب‌پذیری را در زنان برمی‌انگیزد که موجب تقویت رفتارهای خودخاموشی در آنها نیز می‌گردد (Jack & Ali, 2010).
خودخاموشی، مطابق نظریه جک (1991، 2001و 2011) یک راهبرد رابطه‌ای است که طی آن، فرد می‌کوشد با پنهان ساختن احساسات واقعی و ساکت نگه داشتن افکار درونی از روابط بین‌فردی محافظت نماید. این فرآیند گرچه در نگاه نخست کاملاً شخصی به نظر می‌رسد، اما به ویژه برای زنان، موضوعی است که در اثر فرهنگ جنسیتی روی داده است. در واقع، تلاش در همنوایی با هنجارهای چنین فرهنگی است که جدال‌هایی درونی پیرامون نحوه عمل و احساس را در زنان برانگیخته و خویشتن دوپاره را به نمایش گذاشته که علیرغم یک ظاهر سازگار و همخوان با معیارهای نظام جنسیتی، در باطن با فورانی از عواطف خاموش‌شده و خشم ناشی از پنهان نگه داشتن احساسات همراه شده است.
البته خودخاموشی دارای جنبه‌های متفاوتی است که در قالب خرده‌مقیاس پرسشنامه خودخاموشی 14 نیز منعکس شده‌اند و برحسب تعریف ادراک‌بیرونی از خود 15، خویشتن چندپاره 16، ساکت‌کردن خود برای اجتناب از تعارض 17 و مراقبت از دیگران به قیمت فداساختن خود 18 نامیده می‌شوند. بدین‌ترتیب که ادراک‌بیرونی از خود به طرحواره‌هایی بازمی‌گردد که فرد برای ارزیابی خود به آنها مراجعه می‌کند و در مورد زنان معمولاً از استانداردهای بیرونی تغذیه می‌شود. مؤلفه خویشتن چندپاره نیز به شکافی بازمی‌گردد که فرد میان خویشتن ظاهری (یا بیرونی) با عواطف و احساسات واقعی و درونی خویش احساس می‌کند (Jack & Ali, 2010). جک و دیل19 (1992) این مؤلفه را بهعنوان «تجربه نمایش یک خویشتن بیرونی، اما سازگار با نقش‌های زنانه و در عین حال یک باطن خشمگین و پرخصومت» توصیف می‌نمایند. جانب بیرونی خویشتن در واقع تلاشی است برای انطباق با هنجارهای اجتماعی که یک زن خوب، سازگار و راضی را به تصویر می‌کشد و شکاف آن با نیازهای برآورده نشده درونی، تجربه نوعی عدم پیوند بنیادین 20 با خود را رقم می‌زند (Maji & Dixti, 2019).
دو مؤلفه دیگر خودخاموشی، درواقع، دغدغه‌های اصلی زنان پیرامون روابط بین‌فردی را آشکار می‌سازد (Swim & et al, 2010). چنانکه مؤلفه ساکت‌کردن خود برای اجتناب از تعارض به تمایل فرد برای ممانعت از ابراز خویشتن و انجام اعمالی به منظور امن ساختن رابطه و پیشگیری از تعارض و از دست رفتن رابطه است. مؤلفه چهارم یعنی مراقبت از دیگران به قیمت فداساختن خود نیز به تمایل زنان برای در اولویت قرار دادن نیازها و نظرات دیگران بازمی‌گردد (Jack & Ali, 2010). از اینرو می‌توان گفت که دو مؤلفه اخیر با نقش‌ها و کلیشه‌های جنسیتی که زنان را در مقایسه با مردان، اجتماعی‌تر و حمایت‌گرتر می‌خواهد نیز همخوانی دارند.
در واقع چنان که برخی از پژوهش‌‌گران (Emran, Iqbal & AhmadDar, 2020) نیز باور دارند مفهوم خودخاموشی میتواند یک زاویه دید روانی-اجتماعی-جنسیتی را برای درک سلامت روان و کیفیتزندگی افراد فراهم سازد. به ویژه این مفهوم میتواند در تبیین تأثیری که همنوایی با هنجارهای زنانه و ادراک تبعیض جنسیتی برکیفیت‌زندگی زنان می‌گذارند نیز سودمند باشد. چرا که از یک سو، هنجارهای زنانه با تأکید بر نگهداشت روابط بین‌فردی، بافت اجتماعی خاصی را برای زنان پدید آورده که خودخاموشی را در آنها ترغیب می‌کند و از سوی دیگر، چنان که سویم و همکاران (2010) نیز تأکید می‌نمایند، ادراک برخوردهای تبعیض‌آمیز اجتماع، خواه موضوعی واقعی باشد و خواه ماحصل ذهنیت خود زنان، باورهای خود-ناتوان‌ساز را در آنها تقویت کرده و به خودخاموشی آنها دامن زده است.
2- مرور مبانی نظری و پیشینه
متأسفانه پژوهش‌هایی که تاکنون در ایران با استفاده از پرسشنامه خودخاموشی جک و دیل (1992) انجام گرفته، چندان به خاستگاه نظری سازه خودخاموشی و قدرت تبیینی آن در رابطه با ادراک زنان از تبعیض‌های جنسیتی و با همنوایی آنها با هنجارهای زنانه توجهی نکرده‌اند. چنانکه پژوهش ذبیحی‌دان (1389) از خودخاموشی بهعنوان واسطه‌ای میان الگوهای ارتباطی و احساس تنهایی دانشجویان هر دو جنس استفاده کرده؛ پژوهش حسینی و درویشی (1394) تبیین دو متغیر خودانتقادی و خودخاموشی را براساس ویژگی‌های شخصیتی و ابعاد فرزندپروری خانواده مورد توجه قرار داده و در مطالعه رجبی، ملک‌محمدی، امان‌الهی‌فر و سودانی (1394) احساس تنهایی و افسردگی دانشجویان هر دو جنس براساس میزان خودانتقادی و جهت‌گیری مذهبی درونی آنها تبیین شده است. پژوهش حبیبی، مختار، قنبری، نوری‌پور و موتابی (2016) نیز که بر روی نمونه‌ای از زنان ایرانی متمرکز بوده، تنها به مطالعه نقش واسطه‌گری در رابطه میان اختلافات زناشویی و افسردگی توجه نموده است.
البته گزارش عمران و همکاران (2020) از مرور پیشینه پژوهشی نشان می‌دهد که بهطور کلی در فرهنگ‌های آسیایی، پژوهشهای چندانی پیرامون پدیده خودخاموشی زنان صورت نگرفته است. این در حالی است که مطالعات انجام گرفته همچون علی و تونر 21 (2001)؛ کر، گیلروی و شرمن 22 (1996)؛ گراتچ، باست و اترا 23 (1995)؛ وایت و شرمن 24 (2002) با تأکید بر تفاوت‌های ظریف در نظام‌های جنسیتی مختلف، از احتمال تأثیر متفاوت مؤلفه‌های خودخاموشی بر سلامت روان زنان خبر می‌دهند. شاید از همین روست که در مطالعات اخیری که به مرور پژوهشهای مبتنی بر نظریه خودخاموشی پرداخته‌اند همچون جک (2011)؛ عمران و همکاران (2020)؛ ماجی (2018) و ماجی و دیکسی (2019)، بررسی جزیی‌تر تأثیر مؤلفه‌های خودخاموشی بر کیفیتزندگی زنان در فرهنگ‌های مختلف مورد توصیه قرار گرفته و همینطور بر مطالعه نقش واسطه‌گری این مؤلفه‌ها تأکید شده است.
3- پژوهش حاضر
درنتیجه همین ملاحظات است که بررسی نقش واسطه‌گری مؤلفه‌های خودخاموشی در رابطه میان همنوایی با هنجارهای زنانه و ادراک تبعیض جنسیتی با ابعاد مختلف کیفیتزندگی زنان بهعنوان هدف پژوهش حاضر تعیین گردیده است. به کلام روشن‌تر، پژوهش حاضر براساس چشم‌اندازی که در ادبیات پژوهشی مربوط به حوزه زنان وجود دارد و در سطرهای گذشته به اجمال به آن پرداخته شد، به دنبال بررسی مدل مفهومی خاصی (شکل 1) است که مطابق آن دو متغیر همنوایی با هنجارهای زنانه و ادراک تبعیض جنسیتی با واسطه ابعاد مختلف خودخاموشی بر جنبه‌های مختلف کیفیت زندگی زنان اثر می‌گذارند.
شکل 1- مدل مفهومی پژوهش
4- روششناسی
مطالعه حاضر به لحاظ روش در زمره پژوهشهای همبستگی قرار گرفته که جهت بررسی روابط مابین متغیرها از روش مدل‌یابی معادلات ساختاری25استفاده نموده است. جامعه آماری پژوهش شامل زنان شاغل یا دانشجوی شهر کازرون در بازه سنی 18 تا 40 سال بوده‌اند. هرچند به دلیل محدودیت‌های ناشی از همه‌گیری کووید-19، فرایند انتخاب نمونه پژوهشی و فرایند جمع‌آوری اطلاعات به صورت مجازی انجام گرفته است که برحسب مشخصات این شیوه بهعنوان یک نمونه‌گیری دردسترس شناخته می‌شود. بدین‌ترتیب که لینک مربوط به پرسشنامه‌های این پژوهش در گروه‌ها و صفحات مجازی شهر کازرون قرار گرفت و طی متن همراه لینک از بانوان شاغل یا دانشجوی شهر کازرون در بازه سنی مذکور دعوت گردید تا با پاسخ گفتن به سوالات لینک در این مطالعه شرکت نمایند. در نهایت، 687 بانویی که در مدت یک‌ماهه فعال بودن لینک در این پژوهش شرکت کرده و مشمول ملاک خروج نبودند، به عنوان نمونه پژوهش در نظر گرفته شدند. مطابق این ملاک خروج، بانوانی که طی یکسال گذشته تحت مراقبت روانپزشکی یا روانشناسی بوده‌اند، از این پژوهش کنار گذاشته شدند. گفتنی است مطابق راهنمایی کلاین 26 (2011) برای آزمون یک مدل معادلات ساختاری، نمونه‌ای شامل ده تا بیست برابر پارامترهای موجود در مدل کفایت می‌کند.
همچنین قابل ذکر است که 49 درصد از زنان شرکت‌کننده در این پژوهش را دانشجویان و 51در صد را زنان شاغل تشکیل داده‌اند. میانگین سنی این نمونه پژوهشی 83/29 (با انحراف‌استاندارد 33/7) بوده است. به علاوه، 17درصد این نمونه آخرین وضعیت تحصیلی خود را دیپلم، 5 درصد کاردانی، 52 درصد کارشناسی، 23 درصد کارشناسی‌ارشد و 3 درصد دکتری اعلام نموده‌اند. همچنین 50 درصد (342 نفر) شرکت‌کنندگان در این پژوهش را زنان متأهل و مابقی را زنان مجرد تشکیل داده‌اند.
4-1- ابزارهای پژوهش
به منظور اندازه‌گیری متغیرهای پژوهش از ابزارهای زیر استفاده شده است:
فرم کوتاه پرسشنامه کیفیتزندگی سازمان بهداشت جهانی27(WHOQOL-BREF): این پرسشنامه از سوی سازمان بهداشت جهانی (1998) برای اندازه‌گیری ارزیابی ذهنی افراد از کیفیتزندگی آنها ساخته شده و دارای 26 گویه است که همگی بر روی طیف لیکرت پنج‌درجه‌ای از 1 تا 5 نمرهگذاری شده‌اند. دو گویه نخست این ابزار به ترتیب کیفیت کلی زندگی28 و وضعیت کلی سلامت29 را اندازه‌گیری می‌نماید. اما 24 گویه باقیمانده چهار بعد سلامت جسمانی، سلامت روانی، سلامت اجتماعی و سلامت محیط زندگی را مورد پرسش قرار می‌دهد. روایی و پایایی نسخه فارسی این پرسشنامه در پژوهش یوسفی، قاسمی، سرافزادگان، ملیک، بقائی و ربیعی (2010) بررسی شده و ساختار چهارعاملی آن نیز مورد تأیید قرار گرفته است. این چهار عامل بر روی یکدیگر 4/50 درصد از واریانس موجود در نمرات حاصل از نسخه فارسی پرسشنامه کیفیتزندگی را تبیین نموده‌اند. یوسفی و همکاران (2010)، ضرایب آلفای کرونباخ را برای چهار خرده‌مقیاس سلامت جسمانی، سلامت روانی، سلامت اجتماعی و سلامت محیط زندگی به ترتیب 63/0، 74/0، 60/0 و 65/0 گزارش نموده‌اند. در پژوهش حاضر نیز ضرایب آلفا برای چهار خرده‌مقیاس فوق به ترتیب 74/0، 58/0، 60/0 و 78/0 محاسبه شده است.
مقیاس خودخاموشی(STSS): این مقیاس توسط جک و دیل (1992) به منظور اندازه‌گیری تجربه خودخاموشی افراد طراحی شده و دارای 31 گویه است. این گویه‌ها بر روی طیف لیکرت پنج‌درجه‌ای از کاملاً مخالفم (معادل 1) تا کاملاً موافقم (معادل 5) نمرهگذاری شده و چهار مؤلفه ادراک‌بیرونی از خود، مراقبت از دیگران به قیمت فداکردن خود، ساکت‌کردن خود و خویشتن تقسیم‌شده را شامل می‌گردند. جک و دیل (1992) جهت بررسی روایی سازه این مقیاس، ضرایب همبستگی خرده‌مقیاس‌های فوق را با سیاهه افسردگی بک محاسبه نموده و به منظور بررسی همسانی درونی آن ضریب آلفای کرونباخ را گزارش نموده‌اند؛ در پژوهش ایشان، ضرایب آلفا در نمونه دانشجویان دختر برای چهارخرده‌مقیاس بالا و همینطور کل مقیاس به ترتیب 75/0، 65/0، 78/0، 74/0 و 86/0 گزارش شده است. روایی و پایایی نسخه فارسی مقیاس خودخاموشی نیز پیش از این در پژوهش‌هایی همچون رجبی، ملک‌محمدی، امان‌الهی‌فرد و سودانی (1394)، حسینی و درویشی (1394) و ذبیحی‌دان (1389) مورد بررسی قرار گرفته و شاخص‌های روانسنجی آن مطلوب گزارش شده است. در پژوهش حاضر نیز ضریب آلفای کرونباخ برای چهار خرده‌مقیاس ادراک‌بیرونی از خود، مراقبت از دیگران به قیمت فداکردن خود، ساکت‌کردن خود و خویشتن تقسیم‌شده و همین طور کل مقیاس به ترتیب 79/0، 63/0، 67/0، 76/0 و 88/0 برآورد شده است.
سیاهه رویدادهای تبعیض‌آمیز جنسیتی(SSE)30: این مقیاس توسط کلونوف و لندرین (1995) برای اندازه‌گیری ادراکی طراحی شده که زنان از میزان رویدادهای تبعیض‌آمیز جنسیتی در طول زندگی یا یک سال گذشته داشته‌اند. بدین‌ترتیب که تمامی 20 گویه این مقیاس، یک مرتبه برای سال گذشته و در مرتبه دیگر برای کل زندگی فرد تکمیل می‌گردد. این گویه‌ها بر روی طیف لیکرت شش‌درجه‌ای از 1(این رویداد هرگز رخ نداده است31) تا 6(این رویداد تقریباً همیشه رخ داده است32) نمرهگذاری می‌شوند. کلونوف و لندرین (1995) برای بررسی روایی سازه این پرسشنامه از تحلیل عاملی به روش مؤلفه‌های اصلی استفاده نموده و چهار مؤلفه تحقیر تبعیض‌آمیز جنسیتی و پیامدهای آن33، تبعیض جنسیتی در روابط دور34، تبعیض جنسیتی در روابط نزدیک35 و تبعیض جنسیتی در محیط کار36 را شناسایی کرده‌اند. سازندگان این ابزار جهت بررسی همسانی درونی نیز از ضریب آلفای کرونباخ استفاده نموده و ضرایب آلفا را برای چهار خرده‌مقیاس فوق و همین طور کل مقیاس به ترتیب 90/0، 82/0، 67/0، 67/0 و 92/0 برآورد کرده‌اند. روایی و پایایی نسخه فارسی این پرسشنامه نیز در پژوهش یعقوبی‌هشجین و الهی (1392) بررسی شده و ساختار عاملی آن نیز مورد تأیید قرار گرفته است. در این مطالعه ضرایب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس در طول زندگی 92/0 و برای سال گذشته 95/0 محاسبه شده است. در پژوهش حاضر تنها از نمره کل مقیاس رویدادهای تبعیض‌آمیز جنسیتی برای کل زندگی فرد استفاده شده است. ضریب آلفای کرونباخ در پژوهش حاضر نیز برای کل مقیاس 94/0 محاسبه شده است.
سیاهه همنوایی با هنجارهای زنانه37 (CFNI): نسخه اصلی این مقیاس توسط ماهلیک و همکاران (2005) طراحی شده و دارای 84 گویه است. این گویه‌ها بر روی طیف لیکرت چهاردرجه‌ای از کاملاً مخالفم تا کاملاً موافقم نمرهگذاری شده‌اند. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی ماهلیک و همکاران (2005) بر روی این مقیاس، وجود هشت مؤلفه دلپذیر بودن در رابطه38، لاغر بودن39، فروتنی40، کدبانو بودن41، مراقبت از بچه‌ها42، بودن در یک رابطه عاطفی43، وفاداری جنسی44، سرمایه‌گذاری روی ظاهر45را نشان می‌دهد. ضرایب آلفای کرونباخ برای این هشت مؤلفه در بازه‌ای از 68/0 تا 89/0 گزارش شده است. نسخه کوتاه سیاهه همنوایی با هنجارهای زنانه نیز توسط پرنت و مرادی (2010) طراحی شده که دارای 45 گویه است و از یک ساختار نه‌عاملی برخوردار می‌باشد. در این نسخه جدید، گویه‌های مربوط به عامل دلپذیربودن در رابطه، خود به دو عامل جدید شیرین و دلپذیربودن46 و ارتباطی‌بودن47 تقسیم شده است. پرنت و مرادی (2010) ضرایب آلفای کرونباخ برای خرده‌مقیاس‌های نسخه جدید پرسشنامه را در بازه 76/0 تا 92/0 و برای کل مقیاس 87/0 گزارش نموده‌اند. گفتنی است که در پژوهش حاضر از نمره کل نسخه 45گویه‌ای سیاهه همنوایی با هنجارهای زنانه استفاده شده و ضریب آلفای کرونباخ برای آن 72/0 برآورد شده است.
5- یافته‌ها
شاخص‌های توصیفی متغیرهای پژوهش در جدول 1 خلاصه شده است. البته پیش از اجرای مدل‌یابی معادلات ساختاری، فرآیند پالایش و غربالگری به منظور بررسی داده‌های پرت تک‌متغیری و چندمتغیری احتمالی و نیز برقراری مفروضه‌های آماری انجام گرفته است. بدین‌ترتیب که از شاخص‌های کجی48 و کشیدگی49 جهت بررسی وضعیت نرمال تک‌متغیری استفاده شده است. چنانکه در جدول 1 نیز مشاهده می‌شود تمامی مقادیر مربوط به این دو شاخص در محدوده 1- تا 1+ قرار می‌گیرند که مطابق نظر میرز، گامست و گارینو (2006) بر برقراری مفروضه نرمال تک‌متغیری دلالت می‌کند.
جدول 1- شاخص‌های توصیفی متغیرهای پژوهش
10 | 9 | 8 | 7 | 6 | 5 | 4 | 3 | 2 | 1 | متغیرها |
|
|
|
|
|
|
|
|
| 1 | 1. همنوایی با هنجارهای‌زنانه |
|
|
|
|
|
|
|
| 1 | **15/0- | 2. ادراک تبعیض‌های‌جنسیتی |
|
|
|
|
|
|
| 1 | 02/0- | **44/0 | 3. مراقبت/فدا کردن‌خود |
|
|
|
|
|
| 1 | **46/0 | **19/0 | **20/0 | 4. ادراک‌بیرونی از خود |
|
|
|
|
| 1 | **56/0 | **51/0 | 04/0 | **28/0 | 5. ساکت‌کردن خود |
|
|
|
| 1 | **59/0 | **70/0 | **43/0 | **22/0 | **14/0 | 6. خویشتن‌تقسیم‌شده |
|
|
| 1 | **44/0- | **30/0- | **47/0- | **13/0- | **26/0- | 05/0 | 7. سلامت‌جسمانی |
|
| 1 | **55/0 | **43/0- | **32/0- | **42/0- | **17/0- | **18/0- | 02/0 | 8. سلامت‌روانی |
| 1 | **44/0 | **52/0 | **41/0- | **17/0- | **33/0- | 07/0- | **27/0- | 01/0 | 9. سلامت در روابط‌اجتماعی |
1 | **53/0 | **49/0 | **58/0 | **42/0- | **22/0- | **39/0- | **16/0- | **32/0- | 00/0 | 10. سلامت‌محیط |
97/26 | 05/7 | 44/19 | 69/24 | 60/19 | 10/26 | 17/16 | 38/25 | 05/39 | 25/120 | میانگین |
53/5 | 48/1 | 57/2 | 04/4 | 96/4 | 07/5 | 64/4 | 81/4 | 94/14 | 16/11 | انحراف‌استاندارد |
39-14 | 10-2 | 27-12 | 35-12 | 32-7 | 40-10 | 30-6 | 41-11 | 98-20 | 149-84 | دامنه |
06/0 | 44/0- | 20/0 | 03/0 | 10/0 | 19/0- | 17/0 | 20/0- | 99/0 | 31/0- | کجی |
02/0 | 70/0 | 03/0 | 06/0- | 33/0- | 32/0- | 33/0- | 56/0 | 79/0 | 03/0- | کشیدگی |
جهت بررسی وضعیت نرمال چندمتغیری نیز از مقدار ضریب‌کشیدگی چندمتغیری50 در نرم‌افزار AMOS-22 استفاده شده که مطابق نظر بنتلر51(200 6) با مقادیر کوچکتر از 5 بر برقراری این مفروضه دلالت می‌کند. به منظور ارائه یک تصویر روشن از رابطه میان متغیرهای پژوهش نیز از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. چنانکه جدول 1 نیز نشان می‌دهد همنوایی با هنجارهای زنانه دارای رابطه‌ای مثبت و معنی‌دار با هر چهار مؤلفه خودخاموشی (مراقبت / فداکردن خود، ادراک‌بیرونی از خود، ساکت‌کردن خود و خویشتن تقسیم‌شده) می‌باشد. اما ادراک تبعیض‌های جنسیتی ضمن رابطه مثبت و معنی‌دار با تنها دو مؤلفه خودخاموشی (یعنی ادراک‌بیرونی از خود و خویشتن تقسیم‌شده)، دارای رابطه منفی و معنی‌داری با هر چهار مؤلفه کیفیتزندگی (سلامت‌جسمانی، سلامت‌روانی، سلامت در روابط اجتماعی و سلامت‌محیط) است. بهعلاوه سه مؤلفه خودخاموشی (شامل ادراک‌بیرونی از خود، ساکت‌کردن خود و خویشتن تقسیم‌شده) دارای رابطه منفی و معنی‌داری با تمامی مؤلفه‌های کیفیتزندگی هستند. مؤلفه مراقبت / فداکردن خود نیز با سلامت‌جسمانی، سلامت‌روانی و سلامت‌محیط رابطه منفی و معنی‌داری دارد.
مدل پیشنهادی پژوهش نیز با استفاده از روش مدل‌یابی معادلات ساختاری مورد بررسی قرار گرفته است. در این مدل دو متغیر همنوایی با هنجارهای زنانه و ادراک تبعیض‌های جنسیتی به عنوان متغیرهای برون‌زاد، مؤلفه‌های خودخاموشی به عنوان متغیرهای واسطه و مؤلفه‌های کیفیتزندگی یعنی سلامت‌جسمانی، سلامت‌روانی، سلامت اجتماعی و سلامت‌محیط به عنوان متغیرهای درون‌زاد در نظر گرفته شده بودند. مدل نهایی پژوهش در شکل2 ارائه شده است.
شکل 2- مدل نهایی پژوهش
شاخص‌های برازش مدل نهایی پژوهش نیز در جدول2 خلاصه شده است. چنان که در این جدول نیز مشاهده می‌گردد مقادیر شاخص‌های نیکویی برازش52 (GFI)، شاخص نیکویی برازش اصلاح‌شده53 (AGFI)، برازش تطبیقی54 (CFI)، برازش افزایشی55 (IFI)، برازش هنجارشده56(NFI) و شاخص توکر-لویس57(TLI) در رابطه با این مدل بزرگتر یا مساوی 95/0 هستند که مطابق نظر هوپر، کوگلان و مولن58(2008) در بازه قابل‌قبول قرار می‌گیرند. همچنین چنان که در جدول نیز گزارش شده مقدار ریشه خطای میانگین مجذورات تقریب59(RMSEA) نیز 06/0 است که مطابق راهنمایی هوپر و همکاران (2008) در بازه قابل‌قبول قرار می‌گیرد. مقدار نسبت مجذور خی بر درجه آزادی60(CMIN/DF) نیز 12/3 است که به مقدار قابل‌قبول برای این شاخص بسیار نزدیک می‌باشد.
جدول 2- شاخص‌های برازش مدل نهایی پژوهش
AGFI | GFI | RMSEA | TLI | NFI | IFI | CFI | CMIN/DF | شاخص |
96/0 | 99/0 | 06/0 | 96/0 | 99/0 | 99/0 | 99/0 | 12/3 | مقدار |
95/0< | 95/0< | 07/0> | 95/0< | 95/0< | 95/0< | 95/0< | 3> | مقدار قابل‌قبول |
اثرهای مستقیم، غیرمستقیم و کل مطرح در مدل نهایی پژوهش در جدول3 گزارش شده است. چنان که در این جدول نیز مشاهده می‌گردد همنوایی با هنجارهای زنانه دارای اثرهای مستقیم و معنی‌داری بر تمام مؤلفه‌های خودخاموشی (یعنی مراقبت / فداکردن خود، ادراک‌بیرونی از خود، ساکت‌کردن خود و خویشتن‌تقسیم‌شده: به ترتیب (001/0>P، 44/0=β، 001/0>P، 23/0=β، 001/0>P، 28/0=β و 001/0>P، 17/0=β) و دو مؤلفه کیفیتزندگی (یعنی سلامت‌جسمانی و سلامت‌روانی: به ترتیب 001/0>P، 13/0=β و 001/0>P، 12/0=β) است. ادراک تبعیض‌های‌جنسیتی نیز دارای اثرهای مستقیم و معنی‌داری بر دو مؤلفه خودخاموشی (ادراک‌بیرونی از خود و خویشتن تقسیم‌شده: به ترتیب 001/0>P، 18/0=β و 001/0>P، 20/0=β) و دو مؤلفه کیفیتزندگی (یعنی سلامتاجتماعی و سلامت‌محیط: به ترتیب 001/0>P، 12/0-=β و 001/0>P ،17/0-=β) است. بهعلاوه، چنانکه جدول3 نشان می‌دهد مراقبت / فداکردن خود دارای اثر مستقیم و معنی‌داری بر سلامت اجتماعی (01/0>P، 11/0=β) و ادراک بیرونی از خود دارای اثرهای مستقیم و معنی‌دار بر تمام مؤلفه‌های کیفیتزندگی (به ترتیب 001/0>P، 34/0-=β، 001/0>P ،23/0-=β، 01/0>P، 10/0-=β و 001/0>P ،17/0-=β) است. ساکت‌کردن خود نیز بر سلامت‌روانی اثر مستقیم دارد (01/0>P ،10/0-=β) و خویشتن تقسیم‌شده دارای اثرهای مستقیم و معنی‌دار بر تمامی مؤلفه‌های کیفیتزندگی (به ترتیب 001/0>P، 22/0-=β، 001/0>P، 22/0-=β، 001/0>P، 36/0-=β و 001/0>P ،27/0-=β) است.
همچنین چنان که در جدول3 نیز گزارش شده است همنوایی با هنجارهای زنانه دارای اثرهای غیرمستقیم و معنی‌داری بر سه مؤلفه کیفیتزندگی (یعنی سلامت‌جسمانی، سلامت‌روانی و سلامت‌محیط: به ترتیب 001/0>P، 12/0-=β، 01/0>P، 09/0-=β و 01/0>P،09 /0-=β. در حالی که ادراک تبعیض‌های جنسیتی دارای اثرهای غیرمستقیم و معنی‌دار بر تمامی مؤلفه‌های کیفیتزندگی شامل سلامت‌جسمانی، سلامت‌روانی، سلامتاجتماعی و سلامت‌محیط است (به ترتیب 01/0>P، 11/0-=β، 01/0>P،09 /0-=β، 01/0>P،09 /0-=β و 01/0>P، 08/0-=β). آزمون بوت‌استراپ (با فاصله اطمینان 95 درصدی) این اثرهای غیرمستقیم را مورد تأیید قرار داده و نقش واسطه‌گری دو مؤلفه خودخاموشی یعنی ادراک‌بیرونی از خود و خویشتن تقسیم‌شده را تأیید می‌نماید.
جدول3 - اثرهای مستقیم، غیرمستقیم و کل در مدل‌ساختاری پژوهش حاضر
اثرکل | اثرغیرمستقیم | اثرمستقیم | مسیر |
**44/0 | --- | **44/0 | همنوایی با هنجارهای‌زنانه←مراقبت/فداکردن خود |
**23/0 | --- | **23/0 | همنوایی با هنجارهای‌زنانه←ادراک‌بیرونی از خود |
**28/0 | --- | **28/0 | همنوایی با هنجارهای‌زنانه←ساکت‌کردن خود |
**17/0 | --- | **17/0 | همنوایی با هنجارهای‌زنانه←خویشتن‌تقسیم‌شده |
01/0 | **12/0- | **13/0 | همنوایی با هنجارهای‌زنانه←سلامت‌جسمانی |
02/0- | *09/0- | **12/0 | همنوایی با هنجارهای‌زنانه←سلامت‌روانی |
04/0- | 04/0- | --- | همنوایی با هنجارهای‌زنانه←سلامت اجتماعی |
*09/0- | *09/0- | --- | همنوایی با هنجارهای‌زنانه←سلامت محیط |
**18/0 | --- | **18/0 | ادراک تبعیض‌های‌جنسیتی←ادراک‌بیرونی از خود |
**20/0 | --- | **20/0 | ادراک تبعیض‌های‌جنسیتی←خویشتن‌تقسیم‌شده |
*11/0- | *11/0- | --- | ادراک تبعیض‌های جنسیتی←سلامت‌جسمانی |
*09/0- | *09/0- | --- | ادراک تبعیض‌های‌جنسیتی←سلامت‌روانی |
**21/0- | *09/0- | **12/0- | ادراک تبعیض‌های‌جنسیتی←سلامتاجتماعی |
**25/0- | *08/0- | **17/0- | ادراک تبعیض‌های‌جنسیتی←سلامت‌محیط |
*11/0 | --- | *11/0 | مراقبت/فداکردن‌خود←سلامتاجتماعی |
**34/0- | --- | **34/0- | ادراک‌بیرونی از خود←سلامت‌جسمانی |
**23/0- | --- | **23/0- | ادراک‌بیرونی از خود←سلامت‌روانی |
*10/0- | --- | *10/0- | ادراک‌بیرونی از خود←سلامتاجتماعی |
**17/0- | --- | **17/0- | ادراک‌بیرونی از خود←سلامت‌محیط |
*10/0- | --- | *10/0- | ساکت‌کردن خود←سلامت‌روانی |
**22/0- | --- | **22/0- | خویشتن‌تقسیم‌شده←سلامت‌جسمانی |
**22/0- | --- | **22/0- | خویشتن‌تقسیم‌شده←سلامت‌روانی |
**36/0- | --- | **36/0- | خویشتن‌تقسیم‌شده←سلامتاجتماعی |
**27/0- | --- | **27/0- | خویشتن‌تقسیم‌شده←سلامت‌محیط |
01/0>P* ، 001/0< P**
6- بحث و نتیجهگیری
چنان که پیش از این نیز گفته شد، هدف پژوهش حاضر بررسی یک مدل مفهومی است که مطابق آن، همنوایی با هنجارهای زنانه و ادراک تبعیض‌های‌جنسیتی با واسطه ابعاد خودخاموشی بر جنبه‌های مختلف کیفیتزندگی زنان اثر می‌گذارد. یافته‌های پژوهشی تأثیر مستقیم و معنی‌دار دو متغیر همنوایی با هنجارهای زنانه و ادراک تبعیضجنسیتی را بر ابعاد مختلف کیفیتزندگی زنان مورد تأیید قرار می‌دهد. هرچند بررسی دقیق‌تر مسیرهای موجود در مدل نهایی پژوهش نکته قابل تأملی را درباره نحوه تأثیر این دو متغیر آشکار می‌سازد؛ به کلام روشن‌تر، درحالی که ادراک تبعیض‌های‌جنسیتی بر سلامتاجتماعی و سلامت‌محیطی اثر منفی گذاشته، تأثیر همنوایی با هنجارهای زنانه بر سلامت‌جسمانی و روانی زنان امری مثبت بوده است. تأثیر منفی تبعیض‌های‌جنسیتی به وضوح موضوعی قابل انتظار و همسو با مطالعات گذشته همچون بارلو و همکاران (2021)؛ بورل و همکاران (2010)؛ سالومون و همکاران (2010)؛ فیشر و هلز (2010)؛ کالوگرو و جاست (2011)؛ لندری و مرکوریو، 2009) است؛ اما تأثیر مثبت و مستقیم همنوایی با هنجارهای زنانه در تضادی آشکار با بخش عمده پیشینه پژوهشی از جمله ایواماتو و همکاران (2018)؛ برینکمن و همکاران (2014)؛ پرنت و مرادی (2011)؛ تولمن و همکاران (2006)؛ سیگل و کالوگرو (2019)؛ کرتین و همکاران (2011) قرار می‌گیرد.
البته چنان که در بخش مقدمه نیز ذکر گردید، تأثیر دوپهلو و متناقض‌گونه هنجارهای زنانه پیش از این در پژوهش‌هایی همچون کروگ و همکاران (2002) و هیس و همکاران (2019) مورد توجه قرار گرفته است. چنانکه به باور هیس و همکاران (2019) در کنار تمامی آثار منفی ناشی از هنجارهای‌جنسیتی، نقش این هنجارها در دور نگه داشتن زنان از رفتارهای پرخطر میتواند به نوعی تأثیر مثبت بر سلامتی آنها نیز بینجامد. بهعلاوه، کیفیتزندگی مطابق تعریف سازمان بهداشت جهانی (1998) یک برداشت کاملاً ذهنی است که به ادراک خود فرد از زندگی در متن فرهنگ جامعه‌ای با نظام‌های ارزشی خاص و البته در مقایسه با اهداف، انتظارات، استانداردها و نگرانی‌های شخصی بازمی‌گردد. از اینرو چندان هم بعید نیست که همنوایی با هنجارهای‌جنسیتی از طریق تعریفی که برای خویشتن زنان مهیا می‌سازد، به نوعی احساس هماهنگی با فرهنگ و نظام ارزشی آن منجر گردیده (Ridgeway & Correll, 2004) و ذهنیت مطلوبی از زندگی را به زنان القا نماید.
به هرحال بررسی دقیق‌تر یافته‌های پژوهشی نشان می‌دهد که تأثیرغیرمستقیم هنجارهای زنانه از چنین ویژگی دوپهلویی برخوردار نبوده است. به کلام روشن‌تر، یافته‌های پژوهش حاضر از یکسو نشان می‌دهد که تأثیر مثبت همنوایی با هنجارهای زنانه بر سلامت‌جسمانی (و با واسطه مؤلفه مراقبت / فداکردن خویش) معنی‌دار نبوده و از سوی دیگر، همین همنوایی با واسطه مؤلفه‌های ادراک‌بیرونی از خود و خویشتن‌تقسیم‌شده بر درک زنان از سلامت‌جسمانی، سلامت‌روانی و سلامت‌محیط خود تأثیر منفی و معنی‌دار داشته است. از اینرو می‌توان گفت که همنوایی زنان با هنجارهای جنسیتی لااقل در تأثیری که به واسطه این دو مؤلفه خاص خودخاموشی بر کیفیتزندگی زنان می‌گذارد، از یک اثر منفی برخوردار خواهد بود. این موضوع باتوجه به ماهیت دو مؤلفه ادراک بیرونی از خود و خویشتن‌تقسیم‌شده نیز قابل انتظار و منطقی به نظر می‌رسد. چراکه این دو مؤلفه خودخاموشی، چنان که سویم و همکاران (2010) نیز تأکید نموده‌اند، گرچه به ایجاد یک خویشتن بیرونی سازگار با نقش‌های زنانه کمک می‌کنند؛ اما عاقبت به تضاد دردناکی میان جلوه بیرونی و درونی فرد منجر می‌شوند که به نوبه خود اثری منفی بر درک زنان از موقعیت خود در زندگی خواهد گذاشت. البته در این میان نمی‌توان از تأثیر همنوایی با هنجارهای زنانه بر افزایش نمره دو مؤلفه ادراک‌بیرونی از خود و خویشتن‌تقسیم‌شده در زنان شرکت‌کننده در این پژوهش نیز غافل بود. این موضوع، ضمن اینکه با استدلال جک و علی (2010) هماهنگی دارد از قدرت پنهان هنجارهای زنانه در فرآیند خودخاموشی زنان ایرانی نیز پرده برمی‌دارد. به باور جک و علی (2010) در باطن هنجارهای جنسیتی موجود در اکثر فرهنگ‌ها مضمونی مستتر است که بهطور ناخودآگاه زنان را به سمت پنهان نمودن افکار و احساسات واقعی و همینطور ارزیابی خود از منظر یک «نگاه مافوق» بیرونی سوق می‌دهد. از اینرو کاملاً منطقی به نظر می‌رسد اگر همنوایی زنان شرکت‌کننده در پژوهش حاضر بر نمره آنها در هر چهار مؤلفه خودخاموشی تأثیر گذاشته باشد.
از این گذشته، یافته‌های پژوهشی از تأثیر کاملاً قابل انتظار رویدادهای تبعیض‌آمیز جنسیتی نیز حمایت می‌کند. بدین‌ترتیب که مطابق مدل نهایی پژوهش حاضر، تجربه رویدادهایی که به نحوی تبعیض‌آمیز به نظر می‌رسیده، با واسطه دو مؤلفه ادراک‌بیرونی از خود و خویشتن تقسیم‌شده بر سلامت‌جسمانی، سلامت‌روانی، سلامتاجتماعی و سلامت‌محیط زنان شرکت‌کننده در این پژوهش اثر گذاشته است. این یافته با نتیجه پژوهش هرست و بیسلی61 (2013) همسو بوده و بر اهمیت برداشت زنان ایرانی از مسائل تبعیض‌آمیزی که در صحنه اجتماع رخ می‌دهد، پرده برمی‌دارد. در واقع، ادراک تبعیض-خواه به صورت واقعی رخ داده باشد و خواه تنها برداشت ذهنی زنان از موقعیت‌های مختلف باشد-آنها را به سمت اتخاذ نوعی راهبرد خاص در روابط اجتماعی سوق خواهد داد که ضمن خاموش ساختن افکار، احساسات و رفتارهای واقعی، زمینه را برای بروز مسائلی در تمامی حوزه‌های سلامتی مساعد ساخته و به ادراک کیفیت نه چندان مطلوب زندگی در نزد آنها منجر خواهد شد.
در واقع می‌توان گفت صرف‌نظر از پشتوانه خیرخواهانه‌ای که ممکن است در ورای برخی تبعیض‌های‌جنسیتی وجود داشته باشد، صرف ادراک زنان نسبت به اینکه در صحنه اجتماع تبعیض‌هایی نسبت به آنها رخ می‌دهد، فرآیند خاموش ساختن افکار و عواطف درونی را در این بخش از جامعه قابل انتظار خواهد ساخت. بهعلاوه این ادراک نسبت به برخوردهای جنسیتی اجتماع، در کنار هنجارهایی که زندگی زنان را در تمامی جنبه‌ها، از ظاهر فیزیکی گرفته تا نحوه رفتار در روابط بین‌فردی، کنترل می‌کنند، دو مؤلفه خاص خودخاموشی که در گذر زمان محمل تناقض‌های درونی زنان خواهد بود را تقویت نموده و درک آنها نسبت به کیفیتزندگی و سلامت خویش را متأثر خواهد ساخت. این موضوع نشان می‌دهد که تاکید سازمان بهداشت جهانی (1998) بر لزوم توجه به درک زنان از تبعیض‌های اجتماعی و نیز هنجارهای مربوط به جنسیتی امری کاملاً جدی بوده و بایستی در برنامه‌های راهبردی درخصوص زنان ایرانی نیز مورد توجه قرار گیرد.
هرچند بایستی این نکته را نیز به خاطر داشت که مطالعه حاضر همچون هر پژوهش دیگری با محدودیت‌هایی روبرو بوده است. به ویژه اینکه مطالعه حاضر، مدل مفهومی خود را در بانوانی موردبررسی قرار داده که گرچه در بافت سنتی یک شهر کوچک زندگی می‌کنند، اما به هرحال به تبع شغل یا زندگی دانشجویی، از تجربه‌های خاصی پیرامون تبعیض‌های‌جنسیتی و هنجارهای زنانه برخوردار هستند. از اینرو با درنظر گرفتن تبعات این محدودیت‌ها، می‌توان بررسی مدل مفهومی پژوهش در نمونه‌های متنوعی از زنان با پس‌زمینه‌های مختلف را در پژوهشهای آتی توصیه نمود. ضمن اینکه بایستی به خاطر داشت که درک زوایای مختلف تجربه خودخاموشی در زنان ایرانی و سویه‌های مثبت و منفی این تجربه درخصوص کیفیتزندگی تنها به مدد کاربرد صرف پرسشنامه خودخاموشی میسر نبوده و به روش‌های کیفی یا ترکیبی از روش‌های کمّی و کیفی نیاز خواهد داشت.
7- تقدیر و تشکر
از تمامی بانوانی که با پاسخگویی به پرسشنامه‌ها در این پژوهش مشارکت نموده‌اند، صمیمانه سپاسگزاری می‌نماییم.
8- منابع
1- حسینی، ف.، و درویشی، ک. (1394). نقش ویژگی‌های شخصیتی و ابعاد فرزندپروری خانواده در خودخاموشی و خودنقدی نوجوانان. فصلنامه فرهنگی- تربیتی زنان و خانواده، 10(32)، 73-98.
2- ذبیحی‌دان، س. (1389). رابطه الگوهای ارتباطی خانواده و احساس تنهایی با واسطه‌گری خودنقدی و خودخاموشی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، دانشگاه شیراز.
3- رجبی، غ.، ملک‌محمدی، ف.، امان‌الهی‌فر، ع.، و سودانی، م. (1394). خودانتقادي، جهت‌گیري مذهبی درونی، افسردگی و احساس تنهایی با میانجی‌گري خودخاموشی در دانشجویان درگیر رابطه‌ي رمانتیک: یک مدل تحلیل مسیر. مجله اصول بهداشت روانی، 17(6)، 284-291.
4- یعقوبی هشجین، ف.، و الهی، ط. (1392). تأثیر تبعیض جنسیتی ادراک شده بر سلامت روان زنان. مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان، 11(3), 7-26.
5- Barlow, F. K., Vickers-Jones, R., Alba, B., Williamson, E., & Hutton, V. (2021). Sexism. In Multicultural Responsiveness in Counselling and Psychology (pp. 125-151). Palgrave Macmillan, Cham.
6- Barthelemy, R.S., McCormick, M., & Henderson, C. (2016).Gender discrimination in physics and astronomy: Graduate student experiences of sexism and gender microaggressions. Physical Review Physics Education Research, 12(2), 1-14.
7- Brinkman, B. G., Khan, A., Edner, B., & Rosén, L. A. (2014). Self-objectification, feminist activism and conformity to feminine norms among female vegetarians, semi-vegetarians, and non-vegetarians. Eating behaviors, 15(1), 171-174.
8- Borrell, C., Artazcoz, L., Gil-González, D., Pérez, G., Rohlfs, I., & Pérez, K. (2010).Perceived sexism as a health determinant in Spain. Journal of Women's Health, 19(4), 741-750.
9- Brown, E.L., Ovrebo, E., Emery, H.E., & Stenersen, M. (2020).The Validity of the Conformity to Feminine Norms Inventory with Sexual and Gender Minority Women, Journal of LGBT Issues in Counseling, 14(1), 56-68.
10- Brown, L.M., & Giligan, C. (1993).Meeting at the Crossroads: Women's Psychology and Girls' Development. Feminism & Psychology, 3(1), 11-35.
11- Chodorow, N. (2002).Extract from the reproduction of mothering: Psychoanalysis and the sociology of gender. Feminism & Psychology, 12(1), 11–17.
12- Calogero, R.M., & Jost, J.T. (2011).Self-subjugation among women: Exposure to sexist ideology, self-objectification, and the protective function of the need to avoid closure. Journal of Personality and Social Psychology, 100(2), 211–228.
13- Curtin, N., Ward, L.M., Merriwether, A., & Caruthers, A. (2011).Femininity ideology and sexual health in young women: A focus on sexual knowledge, embodiment, and agency. International Journal of Sexual Health, 23(1), 48–62.
14- Emran, A., Iqbal, N., AhmadDar, I. (2020).‘Silencing the self’ and women’s mental health problems: A narrative review. Asian Journal of Psychiatry, 53, 2-10.
15- Fischer, A.R., & Holz, K.B. (2010).Testing a model of women's personal sense of justice, control, well-being, and distress in the context of sexist discrimination. Psychology of Women Quarterly, 34(3), 297–310.
16- Fivush, R. (2010).Speaking silence: The social construction of silence in autobiographical and cultural narratives, Memory, 18(2), 88-98,
17- Habibi, M., Mokhtar, S.M., Ghanbari, N., Nooripour, R., & Motabi, E. (2016).Marital maladjustment and depression in women: Mediating role of self-repression. Romanian Journal of Experimental Applied Psychology, 7(2), 10-27.
18- Heise, L., Greene, M.E., Opper, N., Stavropoulou, M., Harper, C., Nascimento, M., Zewdie, D., Darmstadt, G.L., Greene, M.E., Hawkes, S., Heise, L., Henry, S., Heymann, J., Klugman, J., Levine, R., Raj, A., & Gupta, G.R. (2019).Gender inequality and restrictive gender norms: framing the challenges to health. The Lancet, 393(10189), 2440-2454.
19- Hooper, D., Coughlan, J., & Mullen, M. (2008).Structural Equation Modelling: Guidelines for determining model fit. Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53-60.
20- Hurst, R.J., & Beesley, D. (2013).Perceived Sexism, Self-Silencing, and Psychological Distress in College Women. Sex Roles, 68, 311–320.
21- Iwamoto, D.K., Corbin, W., Takamatsu, S., & Castellanos, J. (2018).The association between multidimensional feminine forms, binge drinking, and alcohol related problems among young adult college women. Addictive Behaviors, 76, 243–249.
22- Jack, D.C. (1991).Silencing the Self: Women and Depression. Cambridge, MA: Harvard University Press.
23- Jack, D.C. (2001).Understanding women’s anger: A description of relational patterns. Health Care for Women International, 22(4), 385-400.
24- Jack, D.C. (2011).Reflections on the Silencing the Self Scale and its origins. Psychology of Women Quarterly, 35(3), 523-529.
25- Jack, D.C., Ali, A. (Eds.). (2010).Silencing the Self across cultures: Depression and gender in the social world. New York, NY: Oxford University Press.
26- Jack, D.C., & Dill, D. (1992).The Silencing the Self Scale; Schemas of intimacy associated with depression in women. Psychology of Women Quarterly, 16, 97-106.
27- Klonoff, E.A., & Landrine, H. (1995).The Schedule of Sexist Events: A Measure of Lifetime and Recent Sexist Discrimination in Women's Lives. Psychology of Women Quarterly, 19(4), 439-470.
28- Krug, E.G., Mercy, J.A., Dahlberg, L.L., Zwi, A.B. (2002).The world report on violence and health. The Lancet, 360(9339), 1083-1088.
29- Kurtiş, T. (2010). Self-silencing and well-being among Turkish women (Doctoral dissertation, University of Kansas).
30- Lafferty, K., Phillipson, S.N. & Jacobs, K. (2021).Conforming to Male and Female Gender Norms: A Characterisation of Australian University Students. Gender. Issues, 38, 79–99.
31- Landry, L.J. & Mercurio, A.E. (2009).Discrimination and women’s mental health: The mediating role of control. Sex Roles, 61, 192–203.
32- Maji, S. (2018). Society and ‘good woman’: A critical review of gender difference in depression. International Journal of Social Psychiatry, 64(4), 396-405.
33- Maji, S., & Dixit, S. (2019). Self-silencing and women’s health: A review. International Journal of Social Psychiatry, 65(1), 3-13.
34- Mahalik, J.R., Morray, E.B., Coonerty-Femiano, A., Ludlow, L.H., Slattery, S.M., & Smiler, A. (2005).Development of the Conformity to Feminine Norms Inventory. Sex Roles, 52, 417–435.
35- Parent, M.C., & Moradi, B. (2010).Confirmatory Factor Analysis of the Conformity to Feminine Norms Inventory and Development of an Abbreviated Version: The CFNI-45. Psychology of Women Quarterly, 34(1), 97-109.
36- Ridgeway, C.L., & Correll, S.J. (2004).Unpacking the gender system: A theoretical perspective on gender beliefs and social relations. Gender and Society, 18(4), 510-531.
37- Salomon, K., Burgess, K.D., & Bosson, J.K. (2015).Flash fire and slow burn: Women’s cardiovascular reactivity and recovery following hostile and benevolent sexism. Journal of Experimental Psychology: General, 144(2), 469–479.
38- Swim, J.K., Eyssell, K.M., Murdoch, E.Q & Ferguson, M.J. (2010).Self‐Silencing to Sexism. Journal of Social Issues, 66(3), 493-507.
39- Tolman, D.L., Impett, E.A., Tracy, A.J., & Michael, A. (2006).Looking Good, Sounding Good: Femininity Ideology and Adolescent Girls’ Mental Health. Psychology of Women Quarterly, 30(1), 85–95.
40- Usefy, A.R., Ghassemi, G.R., Sarrafzadegan, N., Mallik, S., Baghaei, A.M., & Rabiei, K. (2010).Psychometric Properties of the WHOQOL-BREF in an Iranian Adult Sample. Community Mental Health Journal, 46, 139–147.
41- World Health Organization. (1998). Programme on mental health: WHOQOL user manual (No. WHO/HIS/HSI Rev. 2012.03). World Health Organization.
The Relationship between Conformity to Feminine Norms and Perceptions of Gender Discrimination with Quality of Life of Iranian Women:
The Mediating Role of Self-silencing
Marzieh Sadeghzadeh *, Sheyda Bashardeh
1. Assistant Professor in Educational Psychology, Salman Farsi University of Kazerun, Kazerun, Iran. (Corresponding Author)
Sadeghzadeh.mr@gmail.com
2. M.A student in psychology, Salman Farsi University of Kazerun, Kazerun, Iran
3. Associate Professor in Educational Psychology, Shiraz University, Shiraz, Iran
khormaei@shirazu.ac.i
Abstract
In recent decades, studies related to women's health and quality of life have emphasized the notable role of feminine norms and gender discrimination. This study aimed to investigate the mediating role of self-silencing components in the relationship between conformity to feminine norms and perception of gender discrimination with the quality of life of employed and student women aged 18 to 40. The sample included 687 women in Kazerun who participated in this study virtually by responding to the questionnaire link. This link is composed of items related to the four tools: Conformity to Feminine Norms Inventory (Parent and Moradi, 2010), Schedule of Sexist Events (Klonoff and Landrin, 1995), the Silencing the Self Scale (Jack and Dale, 1992), and WHO Quality of Life Questionnaire- Brief form. The analysis results, performed using structural equation modeling in AMOS-22, showed that conformity to feminine norms and perceptions of gender discrimination, in addition to direct impact, indirectly and through self-silencing components, also affected various aspects of women's quality of life. These results showed that the emphasis of the WHO on the necessity of attention to women's understanding of social discrimination and gender norms is a serious matter and should be considered for Iranian women.
Keywords: Feminine norms, Gender discrimination, Self-silencing, Quality of life.
[1] .gender
[2] .gender inequality
[3] .Brown & Giligan
[4] .Jack
[5] .Chodorow
[6] .Fivush
[7] .feminine roles
[8] .gender discrimination
[9] .gender norms
[10] .implicit standard of normalization
[11] .over eye
[12] .shoulds
[13] .hostile & benevolent
[14] . The Silencing The Self Scale
[15] . externalized self-perception
[16] . divided self
[17] . conflict avoidant self-silencing
[18] . care as self-sacrifice
[19] . Jack & Dill
[20] .a fundamental disconnection
[21] .Ali & Toner
[22] .Carr, Gilroy & Sherman
[23] .Gratch, Bassett &. Attra
[24] .Witte & Sherman
[25] .Structural Equation Modeling(SEM)
[26] .Kline
[27] .WHO Quality of Life questionnaire- Brief form
[28] .Overall Quality of Life (OQOL)
[29] .Overall Health Status (OHS)
[30] .Schedule of Sexist Events
[31] .“the event never happened”
[32] .“the event happens almost all of the time”
[33] .Sexist Degradation and its Consequences
[34] .Sexist Discrimination in Distant Relationships
[35] .Sexism in Close Relationships
[36] .Sexist Discrimination in the Workplace
[37] .Conformity to Feminine Norms Inventory
[38] .nice in relationships
[39] .Thinness
[40] .Modesty
[41] .Domestic
[42] .Care for children
[43] .Be in a romantic relationship
[44] .Sexual fidelity
[45] .Invest in appearance
[46] .sweet and nice
[47] .relational
[48] .skew
[49] .kurtosis
[50] .multivariate kurtosis
[51] .Bentler
[52] .Goodness-of- Fit Index
[53] .Adjusted Goodness of Fit Index
[54] .Comparative Fit Index
[55] .Incremental Fit Index
[56] .Normed Fit Index
[57] .Tucker-Lewis index
[58] .Hooper, Coughlan, & Mullen
[59] .Root Mean Squared Error of Approximation
[60] .Normed Chi-Square
[61] . Hurst, R.J., & Beesley
