تحلیل اثر سرمایۀ فکری بر عملکرد سازمانی با نقش میانجی مدیریت دانش در شرکت پایانه های نفتی ایران
محورهای موضوعی :الهام نوروزی چشمه علی 1 , سیدعلیقلی روشن 2 , میلاد وفادار 3
1 - دانشگاه سیستان و بلوچستان
2 - دانشگاه سیستان و بلوچستان
3 - دانشگاه تهران
کلید واژه: سرمایۀ انسانی, سرمایۀ ساختاری, سرمایۀ رابطه¬, ای, مدیریت دانش, عملکرد سازمانی.,
چکیده مقاله :
عملکرد سازمان ها را نمی توان صرفاً بر اساس معیارهای مالی مورد ارزیابی و قضاوت قرار داد؛ زیرا پژوهش ها نشان داده است، ارزش بازاری شرکت ها و مؤسسات مالی را عمدتاً دارایی های غیرمالی که به آن ها دارایی های نامشهود یا سرمایه های فکری اطلاق می شود، تعیین می کند. بر این اساس تحقیقِ حاضر با هدف شناسایی تأثیرِ ابعاد سرمایۀ فکری و مدیریت دانش و تأثیر آن ها بر عملکرد سازمانی در شرکت پایانه های نفتی ایران انجام شده است. پژوهش حاضر از لحاظِ روش، توصیفی تحلیلی و از لحاظِ هدف، کاربردی است. جامعۀ آماری شامل کلیۀ مدیران، رؤسا و سرپرستان (رتبه های بالای 17) و پرسنل ستادی می باشد که در زمان تحقیق 214 نفر بوده اند و به روش سرشماری انجام گرفته است. برای تحلیل داده ها از روش مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد که مدل اصلی پژوهش از برازش مناسبی برخوردار است. در این مدل سرمایۀ انسانی و ساختاری و رابطه ای بر عملکرد سازمان تأثیر مثبت داشته و از سوی دیگر این اجزاء به طور غیرمستقیم با نقش میانجی مدیریت دانش بر عملکرد سازمان تأثیر مثبت دارند، که با نتایج به دست آمده میزان تأثیر هر یک از عوامل، مشخص و رتبه بندی شده و بر این اساس پیشنهاداتی مطرح شدند.
Nowadays, the performance of organizations cannot be judged solely on the basis of financial criteria, because research has shown that the market value of companies and financial institutions is mainly non-financial assets to which assets intangible or intellectual capital. This study is tended to identify the dimensions of intellectual capital and knowledge management and their impact on organizational performance in IOTC. This research has been done by using a descriptive analyzing method. The population sample in this study was the managerial members of the company (managers and supervisors) which included 214 individuals at the time, and was conducted by a census method, the structural equation modeling is utilized for data analyzing. The results of data analysis indicate that the proposed model has a suitable fitness. In this model, human capital (HC), structural capital (SC) and relational capital (RC) had positive effect on organization performance, and also these components have indirect positive effect as a mediating role of knowledge management on organization performance, which the impact of each factor has been specified and ranked; then some suggestions have been made accordingly.
بطحایی، عطیه. (1385). بررسی اثرات سرمایه فکری بر عملکرد سازمانی شرکت¬های تحت پوشش سازمان گسترش و نوآوری صنایع و معادن. پایان¬نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه شهید بهشتی.
پروست، م. و مهاردت، ا. (1385). مدیریت دانش. ترجمه علی حسین خواه. تهران: انتشارات یسطرون.
پیری، زکیه و آصف زاده، سعید. (1385). چگونه می¬¬¬توان مدیریت دانش را به کار گرفت؟ مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، شماره 38.
حسن پور، داود و یزدانی، حمیدرضا. (1391). بررسی ارتباط بین ارزش افزوده سرمایه فکری و عملکرد مالی، اقتصادی و بازار سهام شرکت¬های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار ایران. بررسی¬های حسابداری و حسابرسی. دوره 19، شماره 4، صص 15-32.
رضایی، فرزین، همتی، حسن و زمانی عموقین، رامین. (1389). ارزیابی تأثیر سرمایۀ فکری در ایجاد ارزش افزوده (اقتصادی و بازار). پژوهشنامه اقتصاد و کسب¬و¬کار، سال اول، شماره 1، صص 59-71.
شاهقلیان، کیوان (1385). طراحی الگوی ارزیابی سطح مدیریت دانش در سازمان¬های صنعتی ایران (مورد صنعت خودرو). پایان¬نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات.
شمس، شهاب¬الدین و خلیلی، مهدی. (1390). بررسی رابطه سرمایه فکری و عملکرد مالی شرکت¬های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار. فصلنامه چشم¬انداز مدیریت مالی و حسابداری.
عبدالهی، بیژن و نوه¬ابراهیم، عبدالرحیم. (1385). توانمندسازی کارکنان، کلید طلائی مدیریت منابع انسانی. تهران. نشر ویرایش.
غفاری مقدم، سیروس، دلشاد، کیانوش، رضایی، شیلا. (1389). بررسی رابطه مدیریت دانش با بهبود عملکرد کارکنان در مراکز آموزشی درمانی شهر زنجان. فصلنامه تحقیقات مدیریت آموزشی، شماره 7.
قاسم¬زاده علیشاهی، ابوالفضل .(1394). سرمایه فکري و فرهنگ سازمان یادگیرنده بر ظرفیت یادگیري سازمانی .مجله دانشکده پرستاري و مامایی ارومیه. دوره سیزدهم. شماره سوم، صص180-188.
مبینی دهکردی، علی، رضازاده، آرش، دهقان نجم آبادی، عامر، دهقان نجم آبادی، منصور. (1391). تأثیر فرهنگ سازمانی بر گرایش کارآفرینانه سازمان؛ مطالعه موردی: شرکت خودروسازی زامیاد. فصلنامه توسعه کارآفرینی. سال پنجم، جلد دوم، صص 47-66.
مجتهدزاده، ویدا، علوی طبری، سیدحسین و مهدی¬زاده، مهرناز. 1389. رابطه سرمایه فکری (انسانی، مشتری و ساختاری) و عملکرد صنعت بیمه (از دیدگاه مدیران). بررسی¬های حسابداری و حسابرسی. دوره 17. شماره 60، صص 109-119.
منوریان، عباس و عسگری، ناصر. (1388). سازمان در عصر صنعت، اطلاعات و دانایی. تهران. انتشارات مهندسین مشاور طرح و منظر.
نمازی، محمد، ابراهیمی، شهلا. (1388). برررسی تأثیر سرمایه فکری بر عملکرد مالی جاری و آینده شرکت¬های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه تحقیقات حسابداری و حسابرسی. سال اول، شماره چهارم، صص 4-25.
نيازآذري، كامران و عمويي، فتانه. (1378). عوامل مؤثر بر استقرار مديريت دانش در دانشگاه¬هـاي آزاد اسـلامي استان مازندران. دانش و پژوهش در علوم تربيتي دانشگاه آزاد اسلامي. شماره 14، صص 93-106.
Bontis, N. (1996). There is a price on your head: Managing Intellectual Capital Strategically. Business Quarterly Summer.
Bontis, N. (1998). Intellectual Capital: An Exploratory Study that Develops Measures and Model. Managing Decision, 36(2), 63-76.
Brooking A. (1996). Intellectual Capital. International Thompson Business Press. London.
Chaharbaghi. K and Cripps. S. (2006). Intellectual Capital: Direction, not Blind Faith. Journal of Intellectual Capital, 7(1), 29–42.
Chen P.G. (2005). Intellectual capital performance of commercial banks in Malaysia. Journal of Intellectual Capital, 96-385.
Ciabuschi, B. and Martin, O. (2012). Knowledge ambiguity, innovation and subsidiary performance. Baltic Journal of Management, 7(2), 143-166.
Curado, C. (2008). Perceptions of knowledge management and intellectual capital in banking industry. Journal of Knowledge Management, 12(3), 141-155.
Davenport, T. H. & Prusak, L. (2008). Working knowledge: how organizations manage what they know Boston. Harvard Business School Press.
Davis, K., Newstrom, J. W. (1989). Human Behavior at Work: Organizational Behavior. New York: McGraw-Hill.
Dawes, J. (1999), the relationship between subjective and objective company performance measures in market orientation research: further empirical evidence. Marketing Bulletin, 10, 65-75.
Gulick, L., Urwick, L. (1973). Papers on the Science of Administration. Institute Public Administration.
Gupta, B., Lyer, L.S., and Aronson, J.E. (2000). Knowledge management: practices and challenges .Industrial Management and Data Systems, 100(1), 17-21.
Harris, L C. (2001), Market orientation and performance: objective and subjective empirical evidence from UK companies. Journal of Management Studies, 38(1), 17-43.
Hasanavi, R., Akhavan, P. & Sanjoghi, M. E. (2010). Key factors of the success of knowledge management. Atinegar Publication. Tehran. (In Persian).
Hassanpoor, H. A., Jahanshah, H. & Ahmadi Qavaqi, M. (2012). Fuzzy multicriteria decision-making in the application of knowledge management. Two Quarterly of Human Resources Management Investigations, Imam Hossein University, 4(1): 137-163. (In Persian)
Hobley, S., & Kerrin, M. (2004). Measuring progress at the front line. Knowledge Management Review; 7, 12-15.
Lim, L.K., Dallimore, P. (2004). Intellectual Capital Management Attitudes in Service Industries. Journal Intellectual Capital, 5(1), 181-194.
Lin, Y. T., Yang Y. H., Kang, J. S., Yu, H. C. (2011). Using DEMATEL method to explore the core competences and causal effect of the IC design service company: An empirical case study. Expert Systems with Applications, 38(5), 6262–6268.
Longo VD, Kennedy BK (2006). Sirtuins in aging and age-related disease. Cell 126(2), 257-268.
Maditinos et al., (2011). The impact of intellectual capital on firms’ market value and financial performance. Journal of Intellectual Capital, 12(1), 132-151.
Moon, Y., & Kym, H. (2006). A model for the value of intellectual capital. Canadian Journal of Administrative Sciences; 23(3), 253–269.
Moosākhani, M. & Nadi, F. (2011). Evaluating the performance of knowledge management system based on balanced cards by applying fuzzy integrated assessment method (Case study: Transportation Ministry), IT Management Quarterly, 3(9), 139-162. (In Persian)
Moustaghfir, K. and Schiuma, G. (2013), Knowledge, learning, and innovation: research and perspectives. Journal of Knowledge Management, 17 (4), 495-510.
Nahapiet J., Ghoshal S. (1998) Social capital, intellectual capital and the
organizational advantage. Academy of Management Review, 23(2).
Neely, A.D., Adams, C.A. (2000). Perspective on performance: the performance prism, center for business performance, Canfield School of management, UK.
Neely, A.G., Platts, K. (1995). Performance measurement system design. International Journal of Operations and production Management, 15(4), 80-116.
Nonaka I., (1991). The Knowledge-Creating Company. Harvard Business Review.
Philip G.M.C. Vergauwen, Frits J.C. van Alem, (2005). Annual report IC disclosures in The Netherlands, France and Germany. Journal of Intellectual Capital, 6(1), 89 – 104.
Quintane, E., Casselman, R.M., Reiche, B.S. and Nylund, P.A. (2011), Innovation as a knowledge-based outcome. Journal of Knowledge Management, 15(6), 928-947.
Rasmussen, P. and Nielsen, P. (2011), Knowledge management in the firm: concepts and issues. International Journal of Manpower, 32(5), 479-493.
Roos, G., Roos, J., Daragonetti, N. and Edvinsson, L. (1997). Intellectual Capital: Navigating in the New Business Landscape. Macmillan Business. London.
Seleim, A. & Khalil, O. (2011). Understanding the knowledge management intellectual capital relationship: a two-way analysis. Journal of Intellectual Capital, 12(4), 586-614.
Shih, K. Chang, C. & Lin, B. (2010). Assessing knowledge creation and intellectual capital in banking industry. Journal of Intellectual Capital, 11(1), 74-89.
Siegel, D. S., Veugelers, R., & Wright, M. (2007). Technology transfer offices and commercialization of university intellectual property: performance and policy implications. Oxford Review of Economic Policy, 23(4), 640-660.
Subramanian M., Youndt M.A. (2005). The influence of intellectual capital on the types of innovative capabilities. Academy of Management Journal, 48(3).
Williams, S. Mitchel. (2000). Is Company’s Intellectual Capital Performance and Intellectual Capital Disclosure Practices Related? Evidence from Publicly Listed Companies from the FTSE 1000. Working Paper (Presented at McMasters Intellectual Capital Conference, Hamilton Ontario).
Williams, S. Mitchel. (2000). Is Company’s Intellectual Capital Performance and Intellectual Capital Disclosure Practices Related? Evidence from Publicly Listed Companies from the FTSE 1000. Working Paper (Presented at McMasters Intellectual Capital Conference, Hamilton Ontario).
Zhou, A.Z. & Fink, D. (2003). Knowledge management and intellectual capital: an empirical examination of current practice in Australia. Knowledge Management Research & Practice, 1(2), 86-94.
Ziāee, M. S., Monavariyan, A. & Kazemikofrani, E. (2011). Considering the relationship between social investment and the extent of organizational preparation to establish knowledge management: Case study: Iranian steelmaking Co, Public Management Journal, 3(8), 179-198. (In Persian).
