بررسي اشتراك نوعي تكاليف از منظر ديني و فلسفي (با رويكردي انسان‌شناسانه)
محورهای موضوعی :علی‌اصغر جعفری ولنی 1 , حبيبه مولاپناه 2
1 - استادیار دانشگاه شهید مطهری، تهران، ایران
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه و حکمت اسلامی مدرسه عالی شهید مطهری، تهران، ایران
کلید واژه:
چکیده مقاله :
در اين پژوهش مسئلة امكان تكليف يكسان از منظر دين و فلسفه، با توجه به مباني انسان‌شناسانه در منابع ديني و فلسفي مورد بحث قرار گرفته است. از آنجا كه مسئلة تكليف يكسان پيوندي با وحدت و كثرت نوعي انسان دارد، بررسي ديدگاه ديني و فلسفي در اينباب ميتواند راهگشا باشد. گرچه بزرگان اديان و اكثر فلاسفه، طرفدار «وحدت نوعي» انسان هستند اما فلاسفة اصالت وجودي به «كثرت نوعي» معتقدند. از اينرو، اگرچه از نظر عملي، اديان و عموم فلاسفه به يكساني تكليف پايبند هستند، اما بلحاظ نظري ميتوان گفت كه لازمة كثرت نوعي انسان، ناهمانندي تكليف است. بنابرين بنظر ميرسد در برخي موارد ناسازگاريهايي رخ دهد، مانند تعارض ميان نظرية كثرت نوعي انسان در بيان ملاصدرا و التزام عملي وي به تكليف يكسان. البته براي رفع اين ناسازگاري ميتوان به جنبة ثبات انسان با وجود حركت جوهري و كثرت نوعي اشاره كرد. تعارض ديگر، ميان آياتِ دالّ بر تساوي ذاتي انسانها و آيات ِحاكي از تكليف در حد وسع است كه براي توجيه اين دوگانگي نيز، ميتوان به تفاوت ميان مرحلة جعل و مجعول تكاليف تمسك كرد.
This study investigates the problem of the possibility of similar duty from the viewpoints of religion and philosophy based on their anthropological principles. Since the problem of duty is tied to Man’s specific oneness and plurality, the study of religious and philosophical views in this regard could open some new horizons before us. Although religious figures and most philosophers advocate the “specific oneness” of human beings, existentialists acknowledge their specific multiplicity. Therefore, religions and most philosophers practically agree with the sameness of duties; however, theoretically speaking, it can be said that Man’s specific plurality necessitates the existence of different duties. Hence, it seems that there might be certain inconsistencies such as the contrast between Mullā Ṣadrā’s theory of Man’s specific multiplicity and his practical commitment to the similarity of duties. Nevertheless, to resolve this inconsistency, one can refer to Man’s stability in spite of their trans-substantial motion and specific plurality. Another contrast pertains to the verses referring to the essential equality of human beings and those emphasizing the performance of duties within the limits of one’s capabilities. One can refer to the difference between the stages of making the duties and their being made.
