ابن سينا و مسئله جاودانگي نفس
محورهای موضوعی : ریشه‌شناسی واژگان (اتیمولوژی) فلسفی
1 - دانشگاه علامه طباطبايي
کلید واژه: ابن‌سينا ارسطو نفس تجرد بقا و جاودانگي ,
چکیده مقاله :
برخلاف تصوير رايج، ابن‌سينا نه پيرو محض ارسطوست و نه صرفاً شارح آراء وي. ابن‌سينا فيلسوفي مستقل، برجسته و مسلمان ايراني است. وي در پرتو نقدها به فلسفه يونان و ارسطو، درصدد شكلدهي گسست معرفتي بنيادين و طرح‌ريزي شالوده‌هاي حكمت مشرقي است. يكي از موضوعات متنازع فيه، مسئله نفس، جوهريت، تجرد و جاودانگي آن است. ابن‌سينا آراء ارسطو در اين سه موضوع را نابسنده دانسته كه دچار كاستيها، اشتباهات و خلطهاست. وي ميكوشد تا با نقد ديدگاه ارسطو، طرحي جديد از مسئله نفس بدست دهد. ابن‌سينا با نقد تعريف ارسطو از نفس آغاز كرده، با جرح و رد براهين بقا پيش رفته و سرانجام نظريه‌يي بديع در موضوع جاودانگي نفس تدوين نموده است. اين نظريه پشتوانه‌يي بنام «اجل البراهين» ابن‌سينايي دارد. هدف اصلي نوشتار حاضر، بررسي آراء ارسطو، ايرادات ابن‌سينا بر آنها و نشان دادن ساحتهاي ابتكاري ابن‌سينا در مسئله نفس ميباشد. نگارنده نشان ميدهد كه دستاورد ابن‌سينا، راهي جديد در مسئله نفس و بدن را گشوده و تلقي استمرار آراء ارسطو در ميان فيلسوفان اسلامي، تلقي نادرست است. ابن‌سينا را بايد آغازگر بحثهاي بنيادين در موضوع نفس و جاودانگي آن قلمداد كرد.
Unlike the prevailing idea, Ibn Sina is neither a loyal advocate of Aristotle nor a mere commentator of his ideas. He is an independent, distinguished, and Muslim Iranian philosopher. In the light of the criticisms targeted at Greek philosophy and Aristotle’s ideas, Ibn Sina intended to develop a new form of epistemology and lay the foundations of oriental philosophy. One of the controversial issues among thinkers is the problem of the soul and its trans-substantiality, immateriality, and immortality. Ibn Sina considers Aristotle’s ideas in this regard to be inadequate and contaminated with defects, mistakes, and confusion. Through criticizing Aristotle’s definition of the soul, Ibn Sina tries to introduce a novel approach to the problem of the soul, while rejecting the arguments of survival and finally devising a new theory concerning the immortality of the soul. The purpose of the present paper is to explore Aristotle’s ideas and Ibn Sina’s objections to them and also reveal the latter philosopher’s innovative ideas concerning the problem of the soul. The writer tries to demonstrate that Ibn Sina’s achievement regarding the issue of the soul and body is, in fact, a new solution to this problem. He also aims to show that it is a mistake to assume that Islamic philosophers still continue to follow Aristotle’s ideas. Ibn Sina must be considered as a pioneer in fundamental arguments on the subject of the soul and its immateriality.
