بررسی سبک‌شناختی اشعار مهدی اخوان ثالث
محورهای موضوعی : تحلیل متون نظم
مهین زنده دل
1
,
سید محمود رضا غیبی
2
1 - دانشگاه ازاد اسلامی واحد مرند
2 - دانشگاه ازاد اسلامی واحد مرند
کلید واژه: سبک‌شناسیاخوان ثالثشعر معاصرسطح فکریسطح زبانیسطح ادبی,
چکیده مقاله :
یکی از راه‌های تشخیص سبک و تمایز آن‌ها، بررسی ویژگی‌های زبانی و معنایی و ادبی و فکری ِ یک اثر است. اخوان ثالث یکی از تابناک‌ترین چهره‌های شعر معاصر، با توشه‌ای پربار از ادبیات کلاسیک به شعر نیمایی روی آورد و به متعصّبان کهنه‌پرست ثابت نمود که پرداختن به‌صورت و قالبی نو و بدیع، از عجز شاعر در سرودن شعر به سیاق شاعران قدیم ناشی نمی‌شود. در این پژوهش، به بررسی دستاوردهای بی‌بدیل و گنجینۀ ارزشمند این شاعر خراسانی پرداخته شد و پس از بررسی «مجموعه اشعار مهدی اخوان ثالث» در سطوح مختلف زبانی، فکری و ادبی، بارزترین ویژگی‌های سبکی اشعارش با ذکر نمونه‌های موجود، موردبررسی و طبقه‌بندی سبک شناسانه قرار گرفت. باستان‌گرایی و استفاده از واژگان اصیل فارسی، ترکیب‌سازی‌های بدیع و نو، استفاده از زبان نمادین، تأثیرپذیری از سبک خراسانی، استفاده مناسب و دقیق از صنایع بدیعی و لحن حماسی از مهم‌ترین ویژگی‌های سبک شعری این شاعر سترگ معاصر بودند.
Stylistics normally involves the analysis of the linguistic, semantic, and ideological features of a literary text. Mahdi Akhavane Sales, as a prominent figure of the contemporary Persian literature, with piles of knowledge on classic literature, turned to modern poetry, and with his unique poetic style he proved that composing in vain of modern poetry is not due to his inability in following classical poetry. To provide a better understanding of the Khurasani poet’s unique achievements, this study conducted a stylistic analysis on his collected poems in linguistic, literary and ideological levels. The study attempted to determine these features along with some concerned examples. Archaism, novelty of allocation, applying symbolic language, being under the impacts of Khurasani style, applying meticulous rhetorical figures and epic tone in poems of this great poet, are the most outstanding conclusions of this survey. Ideological level, linguistic level and literary level of Akhavan’s poems has been analyzed in this study
1- آل احمد، جلال. (1357)، ارزیابی شتابزده، تهران: امیرکبیر.
2- اخوان ثالث، مهدی. (1378)، ناگه غروب کدامین ستاره، تهران: انتشارات بزرگمهر.
3- -------------. (1390) ، متن کامل ده کتاب شعر، ج1و2، تهران : نشر زمستان.
4- ایران زاده، نعمت‌الله. (1390)، «نظریة سبک در ایران»، فصلنامة تخصصی سبک‌شناسی نظم و نثر(بهار ادب)،سال چهارم، شمارة دوم، صص1-20.
5- بــهار، محمدتقی.(1389)، سبک‌شناسی، تهران: انتشارات زوّار.
6- پور نامداریان، تقی. (1391)، «بررسی و تأویل چند نماد در شعر معاصر»، ماهنامة ادبیّات پارسی معاصر، شمارة اوّل، سال دوّم، صص25-48.
7- تجلیل، جلیل. (1376)، معانی وبیان، چاپ ششم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی
8- حسین پور جافی، علی.(1387)، جریان‌های شعری معاصر، تهران:امیرکبیر.
9- داد، سیما. (1375 )، فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران:انتشارات مروارید.
10- رجائی، محمدخلیل. (1390)، معالم البلاغه در علم معانی و بیان و بدیع، دانشگاه شیراز، مرکز نشر.
11- روزبه، محمد رضا. (1386)، ادبیات معاصر ایران(شعر)، تهران: نشر روزگار.
12- زرقانی، مهدی. (1384) ، چشم‌انداز شعر معاصر ایران، تهران: نشر ثالث.
13- زمردی، حمیرا، مرشدی، هانیه. (1389)، «بررسی تاثیر شاهنامه فردوسی بر آثار مهدی اخوان ثالث در حوزه سبک‌شناسی»، روایات اساطیری و داستان‌پردازی، فصلنامه تخصصی سبک‌شناسی نظم و نثر (بهار ادب)، سال سوم، شماره3، صص:71-90.
14- سعدی، مشرف الدین مصلح بن عبدالله. (1386)، کلیات سعدی، به تصحیح نظام الدین نوری، تهران: انتشارات کتاب آبان.
15- سمیعی گیلانی، احمد. (1386)، «مبانی سبک‌شناسی شعر»، فصلنامة ادب پژوهی، شماره 2، صص49-76.
16- شمیسا، سیروس. (1373)، کلیّات سبک‌شناسی، تهران:انتشارات فردوس.
17- شفیعی کدکنی، محمدرضا.(1368)، موسیقی شعر، تهران: نشر آگاه.
18- -------------------. (1370)، صور خیال در شعر فارسی، تهران: نشر آگاه.
19- -------------------. (1391)، حالات و مقامات م.امید، تهران: انتشارات سخن.
20- شکری، حمیده، پورالخاص، شکرالله، صلاحی، عسگر. ( 1396)،«بررسی طنز سیاه در آثار مهدی اخوان ثالث»، کنفرانس ملی تحقیقات بنیادین در مطالعات زبان و ادبیات.
21- صفوي، کوروش.(1375)، از زبان‌شناسی به ادبيات، جلد اول (نظم)، تهران: انتشارات سورة مهر، چاپ اول.
22- صمصام، حمید، شیخ‌زاده، نازنین. (1395)،«برجسته‌سازی در شعر اخوان ثالث»، ماهنامة دانشگاه آزاد زاهدان، شمارة 6، صص70-48.
23- عاصی، مصطفی، نوبخت، محسن. (1390) «تحلیل سبک‌شناختی شعر اخوان(آنگاه پس از تندر) رویکردی نقش‌گرا»، زبان شناخت، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال دوم، شماره دوم، صص69-98.
24- علوی مقدم، محمدرضا اشرف زاده. ( 1390)، معانی و بیان، ،تهران: نشر سمت، چاپ هفتم.
25- کاخی، مرتضی. (1379)، باغ بی‌برگی، تهران: زمستان.
26- کریمی، فرزاد، غلامحسین زاده، غلامحسین، طاهری، قدرت الله. (1391)، «سبک‌شناسی روايت در شعر اخوان ثالث (با تأکید بر نقد روايي نشانه‌ها)»، کاوش نامه زبان و ادبیات فارسی، سال سیزدهم، شماره24، صص43-63.
27- لنگرودی، شمس. (1381)، تاریخ تحلیلی شعر نو، تهران.
28- نوری، علی‌رضا. (1387)، «نگاهی به شعر اجتماعی مهدی اخوان ثالث»، فصلنامة علمی زبان وادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی اراک، سال چهارم، شمارة14، تابستان 1387، صص151-168.
29- همایی ، جلال‌الدین .(1370) معانی و بیان ، تهران :نشر هما ، چاپ دوّم.
30- یانس، ندا، (1395). « تأملی در سبک شعر مهدی اخوان ثالث»،کنگره بین‌المللی زبان و ادبیات، دانشگاه تربت‌حیدریه، نمایه شده در سیویلیکا.
