سیر آفاقی در اندیشه عرفانی مولانا
محورهای موضوعی : کلام اسلامی
1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه
کلید واژه:
چکیده مقاله :
مکتب عرفان و تصوّف، متشکّل از آداب و اصولی است که شیوۀ سلوک رهپویان طریقت را تا نیل به سر منزل حقیقت، تبیین و آشکار می‌سازد. سیر و سلوک صوفیانه که شامل سیر آفاقی و سیر أنفسی است، مُلهم از آیۀ شریفۀ "سَنُریهم آیاتِنا فی الآفاقِ و فی أنفسِهم حتّی یَتبیّنَ لهم أنُّه الحقُّ" (فُصّلت/53)، و سایر آیات و احادیثی است که جزو منابع مهمّ در مشرب عرفان اسلامی به شمار می‌آیند. مولانا که در ادبیات عرفانی فارسی از جایگاه و منزلتی بی بدیل برخوردار است، در آثار منظوم و منثور خود به سیر آفاقی (عالم کبیر)، و سیر أنفسی (عالم صغیر)، توجّه داشته، و سیر آفاقی را که مطالعۀ صورت تفصیلی عالم است، بر سیر أنفسی مقدّم می‌دارد.در این پژوهش به صورت تحلیلی و توصیفی بیان شده‌است که مولوی از جمله عارفانی است که جهت شناخت حقیقت، به مجاز نیز عنایت داشته، و مخلوقات عالم را تجلّی گاه جلوه و جمال حق می‌شمارد. از نظر وی ـ که به حرکت جوهری المام دارد ـ تمامی اجزای کاینات به طور مستمرّ، در حرکت و تغییر اند، وسیر آفاقی وی، از مرحلۀ جماد، تا مراتب روح و جان، و تا ورود به قلمرو ملکوت ادامه دارد. مولانا در سیر آفاقی، با نگاه عمیق و نافذ – که خود، آن را «سبب سوراخ کن» نامیده – از حجابهای ظاهری موجودات، عبور نموده، و از مشاهدۀ مصنوع به صانع، و از فعل به صفت، و از صفت، به دیدار ذات نایل گردیده است. او در سلوک صوفیانه و سیر آفاقی خود، در ورای چهرۀ ظاهری عناصر هستی، و در آیینۀ ممکنات و اجزای عالم، به مشاهدۀ چهرۀ محبوب ازلی و ابدی پرداخته است.
The school of mysticism and Sufism consists of principles and traditions that reveal the method of behavioral way for truth seekers up in achieving to explain it. Mysticism traveling and good behavior that consist of soul-travelling and self-sense finding trends inspired from the respectful verse” In the near future We will show them Our Signs throughout the universe as well as in their own souls to prove that this Ou’ran is the truth… (Fussilt 53): and other verses and traditions whereof portions of important Persian mysticism sources of Islamic mysticism with rare matchless natural disposition of high degree of standing and ranking. In his works whether verse or prose he has glanced to soul traveling trends of the Great World (Aa’lam-e-Kabir), and self-seeking (Aa’lam-e- Sagh’ir), and he prefers self-seeking which is the study of the world detailed visage to soul seeking trends. He is of mystical persons who for truth-recognizance has also paid attention to metaphors, and regards the world creatures the signs of truth manifestation and beauty. From his point of view-pointing to substance motion- he knows all the cosmos’ constituents in continual motion and change. And his soul seeking trend continues from the phase of inanimate object to the degrees of soul and spirit and up to the arrival in the kingdom of heaven. Mo’lana in his elf-seeking trend, with a deep and influential glance, which he names it “cause of boring”, has passed through the apparent veils of creatures, and he has achieved the observance from creatures to creator, from deed to attribute, and from attribute to viewing the Supreme Being. He behind the apparent facial elements of being, and in Sufism travelling and his self-seeking trend, in the world of possibilities and constitutes has dealt with the observation of the unending and eternal beloved face
