Islamic Philosophy’s Encounter with Western Philosophy in Qajar Period
Subject Areas : Connection of philosophers’ views and philosophical schools with the social and philosophical conditions of the time
1 - Associate Professor, Islamic Philosophy, Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran
Keywords: contemporary history of Iran, philosophy and wisdom, Qajar Period, modern philosophy, Tehran School, philosophical dialog,
Abstract :
The Qajar Period is of great significance in contemporary history of Iran from different aspects, particularly cultural and scientific ones. On the one hand, during this period Islamic philosophy and wisdom came to fruition in the new capital city with the establishment of Tehran’s philosophical school, and the beginning of cultural change and rationalism in this city resulted in its scientific and cultural flourishing. On the other hand, this period marked the commencement of cultural relationships with modern Europe and introduction of modern Western philosophy to Iran through the translation of educational and political texts and books. However, this event was not taken seriously by either masters and researchers of Islamic philosophy or intellectuals and did not lead to a serious philosophical challenge during this period. Using a descriptive-analytic method entailing library research and document analysis, this study investigates two main approaches to modern Western Philosophy, modernist and kalami, in Qajar Period. The focus of this paper is on the encounter of masters of Islamic philosophy with modern Western philosophy. The findings indicate the lack of a serious attention to this philosophy in the traditional field of Islamic philosophy, particularly in Tehran School and lack of any interaction with it on the part of philosophers, teachers, and researchers engaged in Islamic philosophy. Here, while criticizing this encounter and investigating its various cultural, social, and epistemological reasons, the author suggests a dialog and interaction with modern philosophy instead of banishing and ignoring it.
آشتیانی، سیدجلال‌الدین (1346) «مقدمه»، در شواهد الربوبیه ملاصدرا بهمراه تعلیقات سبزواری، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
آشتیانی، سیدجلال‌الدین (1378) منتخباتی از آثار حکمای الهی ایرانی، قم: بوستان کتاب.
اعتماد السلطنه، محمدحسین‌خان (1367) مرآة البلدان، تصحیح عبدالحسین نوابی، تهران: دانشگاه تهران.
بلاغی، عبدالحجة (1386) تاریخ تهران، تهران: مازیار.
پرسم، نوذر (1382) مقایسۀ اصلاحات میرزا تقی‌خان امیرکبیر و میرزا حسین‌خان سپهسالار، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
تنکابنی، میرزاطاهر (1363) «کتب درسی حوزه»، حوزۀ علوم سیاسی، شمارۀ 8، ص44ـ31.
تنکابنی، میرزاطاهر (1364) «کتب درسی حوزه»، حوزۀ علوم سیاسی، شمارۀ 9، ص30ـ17.
جمالزاده، سیدمحمدعلی (1340) «میراث گوبینو»، یغما، شمارۀ 7، سند چهارم و پنجم.
حاج آقابابایی، محمدرضا (1387) «طبقه‌بندی و بررسی نثر متون عرفانی و فلسفی عصر قاجار»، فصلنامه زبان و ادبیات پارسی، شمارۀ 28، ص121ـ102.
حائری یزدی، مهدی (1347) کاوشهای عقل نظری، تهران: دانشگاه تهران.
حیدری، احمدعلی (1394) «جایگاه فلسفه در تاریخ فرهنگی، اجتماعی قاجار و تداوم آن در مکتب فلسفی متأخر تهران»، پژوهشنامه انجمن ایرانی تاریخ، شمارۀ 24، ص60ـ35.
دانش‌پژوه، محمدتقی (1360) «نخستین کتابهای فلسفه و علوم جدید در ایران»، نشر دانش، شمارۀ 8، ص101ـ88.
دانش‌پژوه، محمدتقی (1362) «آشنایی ما با فلسفه و دانش نوین باختری»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، سال 25، ص292ـ265.
داوری اردکانی، رضا (1384) فلسفه معاصر ایران، تهران: نشر ساقی.
داوری اردکانی، رضا (1389) سنت و تجدد، تهران: نشر ساقی.
داوری اردکانی، رضا (1395) فلسفه معاصر ایران، تهران: سخن.
رستگاری، امید (1383) «ورود فلسفه دکارت به ایران؛ ملاحظاتی دربارۀ وضعیت فلسفه در ایران»، نامه فرهنگ، شمارۀ 51، ص66ـ60.
رینگر، مونیکا (1381) آموزش، دین و گفتمان اصلاح فرهنگی در دوران قاجار، ترجمه مهدی حقیقت‌خواه، تهران: ققنوس.
سحاب، ابوالقاسم (1329) تاریخ مدرسۀ عالی سپهسالار، تهران: چاپخانه سپهر.
شاه‌وردی، امین (1396) «تأملی در باب ورود فلسفۀ غرب به ایران دورۀ قاجار»، تاریخ علم، شمارۀ 22، ص80ـ63.
شجاعی جشوقانی، مالک (1398الف) «مناسبات فلسفه و ترجمه فرهنگی در ایران معاصر، مطالعه موردی: سیر حکمت در اروپا»؛ غرب‌شناسی بنیادی، شمارۀ 1، ص99ـ71.
شجاعی جشوقانی، مالک (1398ب) سرآغازهای تجددشناسی فلسفی در ایران معاصر، تهران: فلات.
صدوقی سها، منوچهر (1359) تاریخ عرفا و حکمای متأخرین صدرالمتألهین، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
صدیق، عیسی (1352) تاریخ فرهنگ ایران از آغاز تا زمان حاضر، تهران: دانشگاه تهران.
فنایی اشکوری، محمد (1387) «مواجهه پیشگامان حوزۀ علمیۀ شیعی با فلسفۀ غرب»، علوم سیاسی، شمارۀ 44، ص182ـ155.
فنایی اشکوری، محمد (1395) در آمدی بر تاریخ فلسفه اسلامی، تهران: سمت.
کسایی، نورالله (1377) «مدارس قدیم تهران در عصر قاجار»، نامۀ فرهنگ، شمارۀ30، ص139ـ114.
کمالی‌زاده، طاهره (1400) «فلسفه و حکمت اسلامی در مدارس قدیم دورۀ قاجار تا آموزش جدید»، جستارهای تاریخی، شمارۀ 12، ص30ـ3.
گوبینو، کنت (بی‌تا) مذاهب و فلسفه در آسیای وسطی، ترجمۀ م.ف، بی‌جا.
مجتهدی، کریم (1379) آشنایی ایرانیان با فلسفه‌های جدید غرب، تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
مجتهدی، کریم (1385) فلسفه و تجدد، تهران: امیرکبیر.
مجتهدی، کریم (1389) «گفتگو و سکوت نزد سقراط»، فلسفه و فرهنگ، تهران: کویر.
محبوبی اردکانی، حسین (1354) تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران، تهران: دانشگاه تهران.
مدرس زنوزی، علی (1376) بدایع الحکم، مقدمه و تنظیم احمد واعظی، قم: علامه طباطبائی.
مصلح، علی‌اصغر (1391) جستجو و گفتگو (جستارهایی در فرهنگ)، تهران: نشر علم.
میرمحمدصادقی، سیدسعید (1376) «مسجد و مدرسه شهید بهشتی»، مجلۀ مسجد، شمارۀ 31، ص97ـ86.
ناطق، هما (1375) کارنامه فرهنگی فرنگی در ایران، پاریس: خاوران.
نصر، سیدحسین (1370) «رنسانس فلسفی در ایران، حاج ملاهادی سبزواری»، ترجمۀ محمدعلی اژه‌ای، در تاریخ فلسفه در اسلام، ویراستۀ میان‌محمد شریف، ج4، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
نصر، سیدحسین (2001) از مکتب اصفهان تا مکتب تهران، ترجمۀ منوچهر دین‌پرست، لندن: آکادمی مطالعات ایرانی.
یاسپرس، کارل (1374) زندگینامۀ فلسفی من، ترجمۀ عزت‌الله فولادوند، تهران: فرزان.
یاسپرس، کارل (1389) سقراط، ترجمۀ محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی.
Pourjavady, R. (2018). The Near and Middle Eeast. in Philosophy in Qajar Iran (Handbook of oriental studies, 127). ed. By R. Pourjavady. Section 1. Leiden: Brill.
Seiled, R. (2018). The Reception of European Philosophy in Qajar Iran. in Philosophy in Qajar Iran (Handbook of oriental studies, 127). ed. By R. Pourjavady. Section 8. Leiden: Brill.
Nasr, S. H. (2006). Islamic Philosophy from Its origin to the present: Philosophy in the Land of Prophecy. State University of New York.
