Bānu Gošasb, A Scythian heroine
Subject Areas : Research in Iranian classical literaturemarzie azimi 1 , Roozbeh zarrinkoob 2
1 - دانشگاه تربیت مدرس
2 - Tehran University
Keywords: Bānu Gošasb, heroine, Rostam’s family, The Sarmatians, The Scythians,
Abstract :
Bānu Gošasb is a famous heroine who has always been considered because of her special personality.The question that arises is about the origin of such a character and such a heroine.This heroine always has been related to goddesses, while mythological, historical, and sociological origins have been supposed for her, and also, some researchers introduce her emanating either from matriarchal culture or patriarchal culture. In this essay, following the traces of her origin, we raise this question “Is Bānu Gošasb a Scythian heroine”?For this purpose, we refer to the Scythia of the Rostam family. Afterwards, we gather the features of Scythians, Sarmatians, and Scythians females;Because Bānu Gošasb is Rostam's daughter and if Rostam is from Scythian family, his daughter is also a Scythian lady.We examine the character of Bānu Gošasbin various texts and finally compare her characteristics with Scythian women. The result of this study shows that many characteristics of Bānu Gošasb and Scythian women are common and Bānu Gošasb is a Scythian heroine.
آبایف، واس‍ی‍ل‍ی ای‍وان‍ووی‍چ (1380) «زردشت و اسکیتی¬ها، ترجمۀ حسین مصطفوی»، نامۀ فرهنگستان، شمارۀ 17، صص 148-157.
آیدنلو، سجاد (1383الف) «از فردوسی تا موراساکی»، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، شمارۀ 80 و 81، صص 98-107.
---------- (1383ب) «تأملاتی دربارۀ منابع و شیوۀ کار فردوسی»، نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، شمارۀ 192، صص 85-147.
----------(1384) «مهین¬دخت، بانوگشسپ سوار»، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، شمارۀ 93، صص34-45.
---------- (1387) «پهلوان¬بانو»، مجلۀ مطالعات ایرانی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر، شمارۀ 13، صص 11-24.
---------- (1388) برگزیده منظومه¬های پهلوانی پس از شاهنامه، تهران، سمت.
اُرانسکی، یوسیف میخائیلوویچ (1379) مقدمۀ فقه¬اللغۀ ایرانی، ترجمۀ کریم کشاورز، تهران، پیام.
امیدسالار، محمود (1377الف) «بیان ادبی و بیان عامیانه در حماسه¬های فارسی»، گلستان، شمارۀ 1، صص 85-112.
-------------- (1377ب) «هفت¬خان رستم، بیژن و منیژه و نکاتی دربارۀ منابع و شعر فردوسی»، ایران¬شناسی، شمارۀ 3، صص 540-547.
انجوی شیرازی، ابوالقاسم (1369الف) فردوسی¬نامه (مردم و شاهنامه)، تهران، علمی.
-------------------- (1369ب) فردوسی¬نامه (مردم و فردوسی)، تهران، علمی.
ایرانشاه بن ابی¬الخیر (1370) بهمن¬نامه، ویراستۀ رحیم عفیفی، تهران، علمی و فرهنگی.
بانوگشسب¬نامه (1382) به تصحیح روح¬انگیز کراچی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی مطالعات فرهنگی.
بهار، مهرداد (1372) سخنی چند دربارۀ شاهنامه، تهران، سروش.
--------- (1377) از اسطوره تا تاریخ، تهران، چشمه.
پیرنیا، حسن (1378) ایران باستان، تهران، افراسیاب.
تفضلی، احمد (1376) تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، تهران، سخن.
جیحونی، مصطفی (1379) مقدمه بر شاهنامه فردوسی، کتاب صفر، اصفهان، شاهنامه¬پژوهی.
خالقی مطلق، جلال (1356) «یکی دخمه کردش ز سم ستور»، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، شمارۀ 124، صص 462-470.
---------------- (1361) «یکی داستان است پر آب چشم»، ایران¬نامه، شمارۀ 2، صص 164-205.
---------------- (1362) «مطالعات حماسی: فرامرزنامه»، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، شمارۀ 128 و 129، صص 85-121.
-------------- (1377) «در پیرامون منابع فردوسی»، ایران¬شناسی، سال دهم، شمارۀ 3، صص 512-539.
خانلری، پرویز (1365) تاریخ زبان فارسی، جلد 1، تهران، نشر نو.
خطیبی، ابوالفضل (1381) «یکی نامه بود از گه باستان»، نامۀ فرهنگستان، شمارۀ 19، صص 54-73.
دیویدسن، الگا (1378) شاعر و پهلوان در شاهنامه، ترجمۀ فرهاد عطایی، تهران، تاریخ ایران.
----------- (1380) ادبیات تطبیقی و شعر کلاسیک فارسی، ترجمۀ فرهاد عطایی، تهران، فرزان روز.
دیویس، دیک (1377) «مسئلۀ منابع فردوسی»، ترجمۀ سعید هنرمند، ایران¬شناسی، سال دهم، شمارۀ 1، صص 92-110 .
رزمجو، حسین (1381) قلمرو ادبیات حماسی ایران، جلد 1، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ریاحی زمین، زهرا و عظیم جباره ناصرو (1390) «آمیزش اسطوره و حماسه در روایتی دیگر از بانوگشسب¬نامه»، ادب¬پژوهی، شمارۀ 18، صص145-170.
زرین¬کوب، عبدالحسین (1375) از گذشتۀ ادبی ایران، تهران، الهدی.
------------------- (1377) تاریخ مردم ایران، جلد 1، تهران، امیرکبیر.
سراج، شهین (1381) بانوگشسب¬نامه، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
سرکاراتی، بهمن (1355) «رستم یک شخصیت تاریخی یا اسطوره¬ای؟»، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی، سال دوازدهم، شمارۀ 2، صص 161-192.
-------------- (1357) «بنیان اساطیری حماسۀ ملی ایران»، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، شمارۀ 125، صص 1-61.
صفا، ذبیح¬الله (1352) حماسه¬سرایی در ایران، تهران، امیرکبیر.
---------- (1370) سخنی دربارۀ شاهنامه، فردوسی و شاهنامه، به کوشش علی دهباشی، تهران، مدبر.
---------- (1371) تاریخ ادبیات در ایران، جلد 2، تهران، فردوس.
---------- (1374) نظری به مآخذ شاهنامه و دیگر حماسه¬های ملی، نمیرم از این پس که من زنده¬ام، به کوشش غلام¬رضا ستوده، تهران، دانشگاه تهران.
طاهری، محمد (1391) «جایگاه و تأثیر قوم سکایی در تاریخ و شاهنامه¬ فردوسی»، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، دورۀ جدید، سال چهارم، شمارۀ 1، صص 125-146.
مختاری، ابوعمر بهاء¬الدین عثمان بن عمر (1341) دیوان عثمان مختاری، به کوشش جلال¬الدین همایی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
فرامرزنامه (1324ق) به کوشش رستم پوربهرام و سروش تفتی، بمبئی.
فرای، ریچارد (1368) میراث باستانی ایران، ترجمۀ مسعود رجب¬نیا، تهران، علمی و فرهنگی.
فردوسی، ابوالقاسم (1386) شاهنامه، دفتر دوم، به کوشش جلال خالقی‌مطلق، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
قریب، بدرالزمان (1386) مطالعات سغدی (مجموعه مقالات)، به کوشش محمد شکری فومشی، تهران، طهوری.
کراچی، روح¬انگیز (1382) مقدمه بر بانوگشسب¬نامه، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
------------- (1392) بانوگشسب، ایزدبانویی اساطیری یا پهلوانی حماسی؟، در: رنج و گنج، به کوشش ویدا ندّاف و دیگران، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
کریستن¬سن، آرتور (1370) فردوسی و حماسۀ ملی ایران، ترجمۀ مسعود رجب¬نیا، در: فردوسی و شاهنامه (مجموعه 36 گفتار)، به کوشش علی دهباشی، تهران، مدبر.
--------------- (1372) ایران در زمان ساسانیان، ترجمۀ رشید یاسمی، تهران، دنیای کتاب.
کویاجی، جهانگیر (1379) آیین¬ها و افسانه¬های ایران و چین باستان، ترجمۀ ج‍ل‍ی‍ل دوس‍ت‍خ‍واه، تهران، علمی و فرهنگی.
کیا، خجسته (1371) سخنان سزاوار زنان در شاهنامه¬ پهلوانی، تهران، فاخته.
گروسه، رنه (1353) امپراطوری صحرانوردان، ترجمۀ عبدالحسین میکده، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
گریمال، پیر (1367) فرهنگ اساطیر یونان و رم، جلد 1، ترجمۀ احمد بهمنش، تهران، امیرکبیر.
مارکوارت، یوزف (1373) ایرانشهر بر مبنای جغرافیای موسی خورنی، ترجمۀ مریم میراحمدی، تهران، اطلاعات.
ماسه، هانری (1350) فردوسی و حماسۀ ملی، ترجمۀ مهدی روشن¬ضمیر، تبریز، انتشارات کمیتۀ استادان.
متینی، جلال (1377) «دربارۀ مسألۀ منابع فردوسی»، ایران¬شناسی، سال دهم، شمارۀ 2، صص 401-430.
مجمل¬التواریخ و القصص (1318) به تصحیح محمدتقی بهار، تهران، چاپخانۀ خاور.
مزداپور، کتایون (1369) «شالودۀ اساطیری شاهنامه»، فرهنگ، شماره 7، صص 53-78.
------------ (1383) «قدرت بانوگشسب و تیغ عشق»، کتاب فرزان، شمارۀ 7، صص 168-180.
مسعودی، ابوالحسن علی¬بن¬حسین (1344) مروج¬الذهب و معادن¬الجوهر، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
مشکور، محمدجواد (1357) ایران در عهد باستان، تهران، اشرفی.
مول، ژول (1370) دیباچۀ شاهنامه¬ فردوسی، جلد 1، ترجمۀ جهانگیر افکاری، تهران، سخن.
نولدکه، تئودور (1327) حماسۀ ملی ایران، ترجمۀ بزرگ علوی، تهران، دانشگاه تهران.
هانزن، کورت هاینریش (1374) شاهنامه¬ فردوسی، ساختار و قالب، ترجمۀ کیکاووس جهانداری، تهران، فرزان.
هرتسفلد، ارنست ام‍ی‍ل (1305) شاهنامه و تاریخ، ترجمۀ متین دفتری، تهران، مطبعۀ مجلس.
هفت¬لشکر (1377) به ¬اهتمام مهران افشاری و مهدی مداینی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
یارشاطر، احسان (1331) «رستم در زبان سغدی»، مجلۀ مهر، سال هشتم، شمارۀ 7، صص 406-411.
یغمایی، اقبال (1355) مختصر راماین، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
Azarpay, G (1981) Sogdian Painting, University of California Press.
Bailey, H.W (1983) Khotanese Saka Literature, The Cambridge History of Iran, vol. 3 (2), edited by Ehsan Yarshater, Cambridge University Press.
Bielmeier, Roland (1989) Sarmatisch, Alanisch, Jassisch und Altossetisch, Compendium Linguarum Iranicarum, Wiesbaden.
Bivar, A.D.H (1983) The History of Eastern Iran, The Cambridge History of Iran, vol. 3 (1), edited by Ehsan Yarshater, Cambridge University Press.
Boyce, Mary (1955) Zariadres and Zarēr, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, vol. XVII (3) .
------------ (1983) Parthian Writings and Literature, The Cambridge History of Iran, vol. 3 (2), edited by Ehsan Yarshater, Cambridge University Press.
Diodorus of Sicily (1967-1970) The Library of History, vols. I, II, tr. C.H. Oldfather, vol. VIII, tr. C.B. Welles, Cambridge (Mass) and London.
Emmerick, Ronald E (1989) Khotanese and Tumshuqese, Compendium Linguarum Iranicarum, Wiesbaden.
Herodotus (1920) History of Herodotus, translated by George Rawlinson, edited by E. H. Blakeney, vol. 1, London: J. M. Dent and Sons, LTD, and in New York: E. P. Dutton and Co.
Khaleghi-Motlagh, J (2003) Gošasb Bānu, Encyclopedia Iranica,edited by Ehsan Yarshater, New York, Foundation Encyclopedia Iranica.
Omidsalar, Mahmoud (1996) Unburdening Ferdowsi, Journal of the American Oriental Society, vol. 116 (2) .
Rice, Tamara Talbot (1957) The Scythians, London, Thames and Hudson.
Shahbazi, A.Sh (1993) The Parthian Origins of the House of Rustam, Bulletin of the Asia Institute, vol. 7, pp. 155- 163.
Strabo (1961) The Geography, tr. H.L. Jones, Cambridge (Mass) and London.
Sulimirski, Tadeusz (1970) The Sarmatians, London, Thames and Hudson.
------------------- (1985) The Scyths, The Cambridge History of Iran, vol. 2, edited by Ilya Gershevitch, Cambridge University Press.
Yarshater, Ehsan (1983a) Introduction to The Cambridge History of Iran, vol. 3 (1), edited by Ehsan Yarshater, Cambridge University Press.
----------------- (1983b) Iranian National History, The Cambridge History of Iran, vol. 3 (1), edited by Ehsan Yarshater, Cambridge University Press.
