-
حرية الوصول المقاله
1 - مطالعات ژئوشیمیایی ایزوتوپ پایدار کربن و اکسیژن در نهشته های تراورتن محلات (جنوب شرق اراک)
لیلا صالحیکربنات های آب شیرین از نظر ویژگی های ژئوشیمیایی به خصوص ویژگی های ژئوشیمی ایزوتوپی با یکدیگر متفاوت هستند. مطالعه ایزوتوپ های پایدار کربن و اکسیژن یکی از مهم ترین روش های مطالعاتی کربنات ها از جمله تراورتن است. محدوده محلات با داشتن ذخایر عظیم تراورتن بستر چنین مطالعا أکثرکربنات های آب شیرین از نظر ویژگی های ژئوشیمیایی به خصوص ویژگی های ژئوشیمی ایزوتوپی با یکدیگر متفاوت هستند. مطالعه ایزوتوپ های پایدار کربن و اکسیژن یکی از مهم ترین روش های مطالعاتی کربنات ها از جمله تراورتن است. محدوده محلات با داشتن ذخایر عظیم تراورتن بستر چنین مطالعاتی را فراهم می سازد. این منطقه بخشی از پهنه ساختاری ایران مرکزی است. قدیمی ترین واحدهای سنگی منطقه، سازند سلطانیه و جوان ترین آن ها، نهشته های تراورتن است. این نهشته ها با اشکال تپه ای در اطراف محلات برون زد داشته و معادن متعددی را تشکیل می دهند. بر اساس مطالعات ایزوتوپ پایدار اکسیژن و کربن، سنگ های تراورتن به دو دسته تقسیم می شوند: تراورتن های نوع ترموژن و نوع متئوژن. دامنه تغییرات مقادیر ایزوتوپ کربن13 تراورتن های ترموژن از ‰ 4- تا ‰ 8+ متغیر است و تراورتن های متئوژن دارای دامنه تغییرات δ13C (VPDB) از ‰ 0 تا ‰ 11- می باشند. در نمونه های تراورتن محلات، این دامنه بین ‰ 69/1 تا ‰ 70/9 قرار می گیرد که نشان دهنده تراورتن های ترموژن است. به علاوه، راه دیگری که می توان نوع نهشته های تراورتن را از هم تفکیک کرد، تعیین منشا دی اکسید کربن است. به طوری که مقادیر پایین 〖〖δ^13 C〗_( CO)〗_2 آبی که در زمان ته نشست تراورتن وجود داشته است، دلالت بر ترموژن بودن تراورتن دارد. در این منطقه 〖〖δ^13 C〗_( CO)〗_2 برابر با ‰ 47/8- است که ترموژن بودن این نهشته ها را تایید می کند. همچنین با استفاده از ایزوتوپ اکسیژن 18 دمای آب در زمان نهشت سنگ های تراورتن تعیین می شود. دمای نهشت تراورتن آبگرم محلات، 43 درجه سانتیگراد محاسبه شده است. این دما، شاهدی بر ترموژن بودن این نهشته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
2 - شواهد اختلاطی بودن منشأ چشمههای آهکی آب اسک (جنوب شرق آتشفشان دماوند) بر اساس مطالعات ایزوتوپی نهشتههای کربناته، ژئوشیمی آب و دورسنجی
سميه رحماني جوانمرد صفیه امیدیان نسیبه زارعیدر دامنههای جنوب شرقی آتشفشان دماوند (85 کیلومتری شرق تهران واقع در پهنه البرز مرکزی) در منطقه آب اسک، چندین چشمه آهکی تراورتنساز وجود دارد. بهمنظور تعیین منشأ عمقی آب این چشمهها بر اساس منشأ گاز CO2، از دادههای ایزوتوپی کربن و اکسیژن نهشتههای کربناته و همچنین د أکثردر دامنههای جنوب شرقی آتشفشان دماوند (85 کیلومتری شرق تهران واقع در پهنه البرز مرکزی) در منطقه آب اسک، چندین چشمه آهکی تراورتنساز وجود دارد. بهمنظور تعیین منشأ عمقی آب این چشمهها بر اساس منشأ گاز CO2، از دادههای ایزوتوپی کربن و اکسیژن نهشتههای کربناته و همچنین دادههای ژئوشیمی آبی استفاده گردید. آنالیزهای ایزوتوپی نشان میدهند که با دور شدن از چشمهها، تراورتنها از δ13C و δ18O غنیشدگی نشان میدهند. بر اساس مقادیر δ13C(CO2) اولیه، سیال رسوبدهنده نهشتهها یک سیال هیدروترمال متاسوماتیسم کننده بوده است. با توجه به روند خطی مشاهده شده بین مقادیر δ13C - δ18O در تراورتنهای منطقه، احتمالاً این سیال با آبهایی با منشأ متفاوت اختلاط پیدا کرده است. بر اساس نتایج ایزوتوپی منشأ گاز CO2 این چشمهها، دریایی- گوشتهای تشخیص داده شده، همانطور که نتایج بررسی دادههای شیمیایی بر روی آبهای چشمههای آب اسک، مؤید وجود یک منشأ عمیق برای آبهای این منطقه است. بر اساس مطالعات دورسنجی صورت گرفته، همراستا بودن روند کشیدگی و ظهور تراورتنهای شناسایی شده با روند خطوارههای گسلی بررسی شده در صحرا و همچنین آبراههها، حاکی از تأثیر قوی آبخوانهای سطحی در سیستم زهکشی درونی زایش نهشتههای کربناته در این منطقه میباشد. در نهایت بر اساس مطالعات ژئوشیمی آب و ایزوتوپی رسوبات، شرکت هر دو منشأ آبهای سطحی و آبهایی با منشأ عمقی، برای منشأ آب چشمههای این ناحیه معرفی میگردد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
3 - نقش کنترلکنندههای ساختاری در هیدروژئوشیمی چشمه¬های تراورتن ساز منطقه آذرشهر، شمالغرب ایران
کریم تقی پور محمد مهدی خطیب محمودرضا هیهات عبدالرضا واعظی هیر اسماعیل شبانیاننهشته های تراورتن منطقه آذرشهر، واقع در شمالغرب ایران، یکی از مجموعه های منحصربهفرد تراورتن در دنیا می-باشد. فرایند نهشت تراورتن در حال حاضر نیز در تعدادی از چشمههای فعال تراورتن ساز ادامه دارد. در این پژوهش با تلفیق داده های ساختاری و تکتونیکی، مطالعات ژئوفیزیکی و مط أکثرنهشته های تراورتن منطقه آذرشهر، واقع در شمالغرب ایران، یکی از مجموعه های منحصربهفرد تراورتن در دنیا می-باشد. فرایند نهشت تراورتن در حال حاضر نیز در تعدادی از چشمههای فعال تراورتن ساز ادامه دارد. در این پژوهش با تلفیق داده های ساختاری و تکتونیکی، مطالعات ژئوفیزیکی و مطالعات هیدروژئوشیمیایی به مطالعه منشا آب و جایگاه چشمه های فعال تراورتن ساز پرداخته شد. نتایج حاصل از اندازهگیریهای برجا و تیپ تراورتن ها نشان داد که این چشمه ها از نوع ترموژن و با منشا هیدروترمال هستند. بررسی دیاگرام های هیدروژئوشیمیایی و نسبت های یونی نشان داد که تیپ آب چشمه ها از نوع کربناته کلسیک می باشد که در اثر اختلاط با آب های شور، میزان یون سدیم و کلر افزایش یافته است. مجاورت این نهشته ها با دریاچه ارومیه و بررسی نتایج حاصل از مطالعات ژئوفیزیک نشان داد که منشا این آب های شور، آب دریاچه ارومیه و یا شورابه های مرتبط با آن می باشد که از طریق سیستم های شکستگی هدایت شده و در پهنه های کششی بین گسل ها با سیالات هیدروترمال اشباع از بی کربنات اختلاط یافته اند. این پدیده نشان می دهد که هیدروژئوشیمی چشمه های مزبور تحت تاثیر آب دریاچه ارومیه و یا شورابه های مرتبط با آن در قاعده تراورتن ها میباشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
4 - بررسی رخسارههای رسوبی و مشخصههای هیدروشیمیایی نهشتههای کربناته آب اسک، جنوب شرق آتشفشان دماوند
سمیه رحمانی جوانمرد محسن رنجبران وهاب امیریچشمههای آهکساز آب اسک در فاصله 85 کیلومتری شمال شرقی تهران در دامنه شرقی آتشفشان دماوند واقع شدهاند. نهشتههای این چشمهها، بیشتر بهصورت تراورتن دیده میشوند. بررسيهای میکروسکوپی حاکی از وجود چهار رخساره غیرزیستی و تعداد دو رخساره زیستی در تراورتنهای آب اسک است. أکثرچشمههای آهکساز آب اسک در فاصله 85 کیلومتری شمال شرقی تهران در دامنه شرقی آتشفشان دماوند واقع شدهاند. نهشتههای این چشمهها، بیشتر بهصورت تراورتن دیده میشوند. بررسيهای میکروسکوپی حاکی از وجود چهار رخساره غیرزیستی و تعداد دو رخساره زیستی در تراورتنهای آب اسک است. بر اساس توالی رسوبگذاری و رخسارههای سنگی و همچنین با دور شدن از چشمهها سه نوع مختلف تراورتن در منطقه شناسایی شد (تراورتنهای نوع اول با مورفولوژی دهانهای و کانالی، تراورتنهای نوع دوم با مورفولوژی حوضچهای، سدی و آبشاری و تراورتنهای نوع سوم یا لامینهای). بر روی نمودار δ13C در مقابل δ18O (VPDB)، این تراورتنها در دو رده اُنکویید و قشرهاي بلورین از نظر سنگرخساره قرار میگیرند. براساس رخسارههای شناسایی شده، این چشمهها گرمابي هستند و در رده چشمههاي ترموژن قرار ميگیرند. مقادیر مثبت ضریب اشباع شدگی لانژلیه (LSI) برای چشمههای پشنک، نادعلی و زاغ بیانگر فوق اشباع بودن این نمونهها نسبت به کربنات کلسیم است و همین موضوع موجب رسوبگذاری قابل توجه در اطراف چشمههای مورد نظر شده است. در مقابل، مقدار LSI منفی در چشمه سر پل به تحت اشباع بودن آب نسبت به کربنات کلسیم اشاره دارد. بنابراین به نظر میرسد نقش این چشمه در رسوبگذاری تشکیلات تراورتنی در این منطقه کمتر از سایر چشمهها است. همچنین موقعیت نمونهها بر روی نمودار بهینه شده گيبس و نمودار ون ویردام نشان میدهد، برهمکنش آب با سنگهای کربناته و تا حدودی سیلیکاته بهعنوان مهمترین منبع تأمین عناصر کلسیم و سدیم در این منطقه شناخته میشوند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
5 - مطالعۀ ایزوتوپهای پایدار کربن و اکسیژن در نهشتۀ تراورتن مجدر در جنوب شرق اردبیل
علی لطفی بخشکربناتهای آب شیرین از نظر ویژگیهای ژئوشیمیایی و ایزوتوپی با یکدیگر متفاوت هستند. مطالعۀ ایزوتوپهای پایدار کربن و اکسیژن یکی از مهمترین ابزارهای مطالعاتی کربناتها از جمله نهشتههای تراورتن است. در گسترۀ مجدر که بر روی کمربند زمین ساختی البرز غربی- آذربایجان قرار دارد، نهش أکثرکربناتهای آب شیرین از نظر ویژگیهای ژئوشیمیایی و ایزوتوپی با یکدیگر متفاوت هستند. مطالعۀ ایزوتوپهای پایدار کربن و اکسیژن یکی از مهمترین ابزارهای مطالعاتی کربناتها از جمله نهشتههای تراورتن است. در گسترۀ مجدر که بر روی کمربند زمین ساختی البرز غربی- آذربایجان قرار دارد، نهشتههایی از تراورتن به سن کواترنر در واحدهای آتشفشانی آندزیت پورفیری به سن ائوسن قرار میگیرند. تراورتنها بر اساس مطالعات کانیشناسی بهطورکلی از آراگونیت تشکیل یافتهاند. مقادیر میانگین ایزوتوپهای δ13C و δ18O در تراورتنهای پهنه مورد مطالعه به ترتیب در محدودۀ ‰ 47/6+ و ‰ 77/8- قرار داشته و نشاندهندۀ منشأ ترموژن تراورتنهای گسترۀ مجدر است. همچنین مقدار میانگین δ13C(CO2) معادل ‰ 73/2- محاسبه شده است و منشأ غیرآلی و درونزادی برای CO2 پیشنهاد میکند. تصور میشود سیالات گرمابی غنی از CO2 پس از چرخش درون واحد آهکی موجود در پهنه و واکنش با آن، یون بیکربنات کلسیم لازم برای تشکیل تراورتن را فراهم کردهاند. سپس این سیالات از طریق سیستم-های گسلی موجود در ناحیه به بالا صعود کرده و در سطح نهشتههای تراورتن را برجای گذاشتهاند. تفاصيل المقالة