المقاله
1 -
حکمروایی آب و توسعه منطقه ای مورد: منطقه آبیاری کرخه(خوزستان)
جغرافیا (فصلنامه علمي ـ پژوهشي و بين المللي انجمن جغرافيايي ايران)
,
العدد 56
,
السنة
16
,
بهار
1397
چکیده
آب و شیوههای کهن مدیریت و بهرهبرداری از آن در سرزمین ایران، که بخش وسیعی از قلمرو آن در اقلیم خشک و نیمهخشک قراردارد، همواره نقش بسیار مهمی در تحولات اجتماعی- اقتصادی و برپایی چشماندازهای فرهنگی برعهده داشته است. آغاز دورة نوگرایی در ایران و رویآوری به تدوین
أکثر
چکیده
آب و شیوههای کهن مدیریت و بهرهبرداری از آن در سرزمین ایران، که بخش وسیعی از قلمرو آن در اقلیم خشک و نیمهخشک قراردارد، همواره نقش بسیار مهمی در تحولات اجتماعی- اقتصادی و برپایی چشماندازهای فرهنگی برعهده داشته است. آغاز دورة نوگرایی در ایران و رویآوری به تدوین برنامههای میانمدت عمرانی (از 1327 به بعد)، همراه با اجرای اصلاحات ارضی (1341 بهبعد) و شاید از همه مهمتر، تغییر پایة درآمدی دولت از مالیات و دیون ارضی (بهرة مالکانه) به فروش نفت، در کنار رشد شتابان شهرگرایی و گسترش فعالیتهای صنعتی، زمینهساز تحولات بیسابقهای در عرصة حکمروایی آب در چارچوبی نوین، اما با محوریت دولت و در قالبی کاملا تمرکزگرا گردید.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی (1357)، روند گسترش بهرهبرداری از منابع آب در ابعادی بیسابقه مطرح شد که طی آن برنامههای پیشین عمران و توسعة منطقهای، با محوریت اب، در مناطق نوآباد و حائز مزیت نسبی، جای خود را به اجرای طرحهای توسعه در سرتاسر مناطق کشور داد. بدینسان، نگرش به مدیریت منابع آب و حکمروایی آن خصوصیات نسبتا تازهای یافت.
این مقالة میکوشد- بصورت موردی- به بررسی حکمروایی آب و نقش آن در توسعة متوازن و پایدار و همچنین ارزیابی پیامدهای فضایی آن در منطقة آبیاری کرخه (خوزستان) بپردازد. این بررسی با تکیه بر روش ترکیبی (کمی- کیفی) و با استفاده از ابزار پرسشنامههای ساختارمند و مصاحبه، جلسات بحث متمرکز گروهی و مشاهده غیرمشارکتی و گفتگو بهانجام رسیده است. بر این اساس، کوشش شده است تا از نقطهنظرات همة بازیگران در سطوح مختلف ملی، منطقهای و محلی (شامل مدیران و کارشناسان حوزههای مختلف، از جمله استادان دانشگاه و خبرگان بخش آب و کشاورزی، محیط زیست، برنامهریزان توسعه، نمایندگان جوامع محلی و بهرهبرداران مستقیم از طرح، در قالب مصاحبههای فردی و گروهی بهرهگیری شود.
تفاصيل المقالة