-
المقاله
1 - پیشینه «تواتر» و چرایی پرداختن عالمان شیعه به آندانش ها و آموزه های قرآن و حدیث , العدد 7 , السنة 2 , زمستان 1398یکی از مهمترین دغدغههای محدّثان در طول تاریخ حدیث، کسب اطمینان از صدور روایات بوده است. محدّثان و فقیهان برای احراز صدور حدیث، راههای مختلفی را پیمودهاند. «تواتر» همواره یکی پراهمیتترین راهها برای کسب اطمینان از صدور احادیث بوده است. تواتر در لغت به معنای این است أکثریکی از مهمترین دغدغههای محدّثان در طول تاریخ حدیث، کسب اطمینان از صدور روایات بوده است. محدّثان و فقیهان برای احراز صدور حدیث، راههای مختلفی را پیمودهاند. «تواتر» همواره یکی پراهمیتترین راهها برای کسب اطمینان از صدور احادیث بوده است. تواتر در لغت به معنای این است که چیزی با فاصله، بعد از چیز دیگر بیاید. محدّثان به حدیثی «متواتر» میگویند که راویان آن در هر طبقه، به تعدادی باشند که عادتا امکان همداستانشدن آنها برای دروغگویی وجود نداشته باشد؛ راویانی که گاه الفاظ واحد (تواتر لفظی) و گاه معنای واحد (تواتر معنوی) را گزارش میکنند تفاصيل المقالة -
المقاله
2 - گزارش رویدادهای مرتبط با جراحات امام حسین علیه السلام در روز عاشورادانش ها و آموزه های قرآن و حدیث , العدد 10 , السنة 3 , پاییز 1399شاید کمتر رویدادی را بتوان یافت که مانند «واقعه عاشورا» بر جریان تاریخِ پیش و پس از خود، اثری اینچنین گذاشته باشد. در روز عاشورا، مصائبی به صورت مستقیم بر امام حسین علیه السلام وارد شد و مصیبتهایی نیز به اطرافیان ایشان رسید. نگاشته کنونی زخمهایی را که بر خود امام× وا أکثرشاید کمتر رویدادی را بتوان یافت که مانند «واقعه عاشورا» بر جریان تاریخِ پیش و پس از خود، اثری اینچنین گذاشته باشد. در روز عاشورا، مصائبی به صورت مستقیم بر امام حسین علیه السلام وارد شد و مصیبتهایی نیز به اطرافیان ایشان رسید. نگاشته کنونی زخمهایی را که بر خود امام× وارد شد، از منابع متقدّم یا کتابهایی که از آن منابع بهره گرفتهاند، بررسی میکند. همچنین در این نوشتار، قاتل امام حسین علیه السلام و نیز حملاتی که پس از شهادت ایشان به آن بزرگوار شده به بحث گذاشته میشود. مناجاتهای حضرت اباعبدالله علیه السلام پس از هر جراحت نیز، نقل میگردد. گردآوری همه اقوال به صورت خلاصه و بررسی مختصر آن از ویژگیهای این مقاله است. نوشتار حاضر، دستیابی به گزارش این رویدادها را آسان کرده و مستندات آن را به روشنی نقل میکند. این نگاشته در شش گفتار، به جراحات و صدمات رسیده به امام حسین علیه السلام، تعداد ضربات واردشده بر ایشان، مناجاتهای امام علیه السلام پس از جراحت، قاتلان آن حضرت، سارقان اموال ایشان و دواندن اسب بر بدن مطهّرشان، میپردازد. تفاصيل المقالة -
المقاله
3 - نقد گزارشهای مربوط به مصداقهای ادّعایی اهل سنّت برای ایثارگران در آیه «اِطعام»دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث , العدد 12 , السنة 3 , بهار 1400خداوند متعال در سوره مبارکه انسان، آیه اطعام، کسانی را که با غذای خویش، ایثار کردند، مدح نموده است. روایات شیعه و بسیاری از احادیث اهل سنّت، ایثارگران را اهلبیت پیامبر^ میداند. با این حال، بعضی از نویسندگان اهل سنّت، مصداق یا مصداقهای آیه را «مرد حبشی»، «گروهی از صحا أکثرخداوند متعال در سوره مبارکه انسان، آیه اطعام، کسانی را که با غذای خویش، ایثار کردند، مدح نموده است. روایات شیعه و بسیاری از احادیث اهل سنّت، ایثارگران را اهلبیت پیامبر^ میداند. با این حال، بعضی از نویسندگان اهل سنّت، مصداق یا مصداقهای آیه را «مرد حبشی»، «گروهی از صحابه»، «مردی از انصار»، «ابودحداح»، «مطعم بن ورقاء»، «ابن عمر» و «یکی از مسلمانان» دانستهاند. بسیاری از دانشمندان شیعه به بررسی گزارشهای مربوط به افراد یادشده پرداخته و آن را از جهات مختلف نقد کردهاند. مطابقتنداشتن با محتوای آیات سوره انسان و ضعف سندی از جمله روشهای عالمان شیعه برای نقد این گزارشها بوده است. مستقلبودن مقاله کنونی در موضوع مورد بحث و افزودن برخی مباحث سندی، منبعی و محتوایی از نوآوریهای آن است. این مقاله در هفت گفتار، سند و محتوای همه روایات مورد بحث را بهصورت مفصّل واکاوی کرده و آن را مردود شمرده است. تفاصيل المقالة -
المقاله
4 - بررسی حضور اهل حلوعقد در انتخاب خلیفۀ اوّل با شناخت فهرستی حاضران در سقیفۀ بنیساعدهدانش ها و آموزه های قرآن و حدیث , العدد 14 , السنة 4 , پاییز 1400واقعۀ سقیفه پس از رحلت رسول خدا|، نخستین گام عملی جهت ایجاد اختلاف میان مسلمانان بوده است. در سقیقۀ بنیساعده، عدهای از صحابه بر خلاف وصیت پیامبر اکرم| دربارۀ خلافت امیرمؤمنان×، ابوبکر را بهعنوان جانشین آن حضرت انتخاب کردند. ازاینرو، آنچه در سقیفه گذشت، فراز مهمی در أکثرواقعۀ سقیفه پس از رحلت رسول خدا|، نخستین گام عملی جهت ایجاد اختلاف میان مسلمانان بوده است. در سقیقۀ بنیساعده، عدهای از صحابه بر خلاف وصیت پیامبر اکرم| دربارۀ خلافت امیرمؤمنان×، ابوبکر را بهعنوان جانشین آن حضرت انتخاب کردند. ازاینرو، آنچه در سقیفه گذشت، فراز مهمی در تاریخ بهشمار میرود که باید از زوایای گوناگون مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. یکی از راههای آشنایی با عمق این حادثه، شناسایی حاضران در سقیفه است. در این نوشتار، تلاش شده افراد حاضر در آن محل معرفی شوند و تا جایی که تاریخ نشان میدهد به نقش هر کدام اشاره گررد. بیتردید، نام افراد سرشناس و یا کسانی که در سقیفه، نقشی داشتهاند در تاریخ ثبت شده است. یکی از شرایطی که اهلسنّت برای مشروعیت انتخاب خلیفه مطرح کردهاند، بیعت اهل حلوعقد با اوست. نگاشته حاضر ثابت میکند بسیاری از بزرگان اصحاب و اهل حلوعقد در سقیفه حضور نداشتهاند و تنها تعداد اندکی از آنان در سقیفه بودهاند. این مقاله در بیستویک گفتار ساختاربندی شده است. تفاصيل المقالة -
المقاله
5 - تفاوت نرمافزارهای «جامع الاحادیث 3/5» و «مکتبة اهل البیت 2» در نقل از یک کتابدانش ها و آموزه های قرآن و حدیث , العدد 16 , السنة 4 , بهار 1401مراجعه به کتابهای علوم اسلامی از نیازهای اوّلیه یک پژوهشگر اسلامی است. نیازی که در گذشته بهدلیل کمبودن نسخههای کتب و هزینهبر بودن تهیّه آن، همواره یکی از چالشهای محقّقان بود. با پیشرفت تکنولوژی، نرمافزارهای رایانهای به وجود آمدند أکثرمراجعه به کتابهای علوم اسلامی از نیازهای اوّلیه یک پژوهشگر اسلامی است. نیازی که در گذشته بهدلیل کمبودن نسخههای کتب و هزینهبر بودن تهیّه آن، همواره یکی از چالشهای محقّقان بود. با پیشرفت تکنولوژی، نرمافزارهای رایانهای به وجود آمدند و با در دسترس قراردادن کتابهای متعدّد، پژوهش را برای پژوهشگران آسان کردند. دو نرمافزار معروف و کاربردی «جامع الاحادیث 5/3» و «مکتبة اهل البیت 2» نمونههایی از این برنامههاست. جامع الاحادیث، تولید به «مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور» است. این نرم افزار بیش از 420 کتاب حدیثی شیعه را عرضه کرده است. نرمافزار مکتبة اهل البیت، تولید مرکز المصطفی و دارای بیش از 7000 کتاب در موضوعات مختلف اسلامی است. استفاده از نرمافزارهای کتابخانهای برای گسترش دایره تحقیقاتی طالبان علم، اطّلاع از گزارههای بیشتر در موضوعات و صرفهجویی در زمان بهدلیل دسترسی به نگاشتههای فراوان بهصورت یکجا و قابلیّت جستجو، ضروری است. با وجود این قوّتها، نرمافزارها از کاستی و اشتباه خالی نیستند. تفاصيل المقالة -
المقاله
6 - مخالفان انتخاب جانشین پیامبر در سقیفه (1)دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث , العدد 17 , السنة 5 , تابستان 1401واقعه سقیفه، پس از رحلت رسول خدا’، نخستین گام عملی جهت ایجاد اختلاف میان مسلمانان بود. در سقیفه بنی ساعده، عدّهای از صحابه بر خلاف وصیت پیامبر اکرم’ درباره خلافت امیر مؤمنان، ابوبکر را به عنوان خلیفه مسلمانان منصوب کردند. سقیفه، فراز مهمی در تاریخ است که باید از زوایای أکثرواقعه سقیفه، پس از رحلت رسول خدا’، نخستین گام عملی جهت ایجاد اختلاف میان مسلمانان بود. در سقیفه بنی ساعده، عدّهای از صحابه بر خلاف وصیت پیامبر اکرم’ درباره خلافت امیر مؤمنان، ابوبکر را به عنوان خلیفه مسلمانان منصوب کردند. سقیفه، فراز مهمی در تاریخ است که باید از زوایای گوناگون بررسی شود. یکی از ادّعاهای برخی از عالمان اهل سنّت برای توجیه بدعت سقیفه، بیعت اهل حلّ و عقد با ابوبکر است. ادّعایی که در مقاله «بررسی حضور اهل حلّ و عقد در انتخاب خلیفه اوّل با شناخت فهرستی حاضران در سقیفه بنی ساعده» رد شد. در مقاله کنونی به اسامی کسانی که با انتخاب خلیفه در سقیفه و خلافت ابوبکر مخالفت کردند، اشاره میشود تا سستی ادّعای یادشده، بیش از پیش روشن شود. در برخی از منابع معاصر، نام 48 تن از مخالفان برده شده، امّا پژوهش حاضر بیش از 60 تن از مخالفان ابوبکر و چگونگی مخالفتشان را بیان کرده که در این مقاله به 35 نفر از آنان و در مقاله پسین، به معرّفی بقیّه پرداخته میشود. تفاصيل المقالة -
المقاله
7 - گذری بر کتاب «ابوطالب الصّحابی المفتری علیه» اثر عبدالزّهراء عثمان محمّددانش ها و آموزه های قرآن و حدیث , العدد 21 , السنة 5 , بهار 1402جناب ابوطالب، حامی رسول خدا صلی الله علیه و آله پس از وفات عبدالمطلب بود. جایجای تاریخ از حمایتهای بیدریغ ایشان از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و همچنین ایمان او سخن میگوید. با این وجود در چند روایت که در منابع اهل سنّت ثبت شده به وی تهمت بیایمانی زده شده است. أکثرجناب ابوطالب، حامی رسول خدا صلی الله علیه و آله پس از وفات عبدالمطلب بود. جایجای تاریخ از حمایتهای بیدریغ ایشان از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و همچنین ایمان او سخن میگوید. با این وجود در چند روایت که در منابع اهل سنّت ثبت شده به وی تهمت بیایمانی زده شده است. بسیاری از دانشمندان برای دفاع از جناب ابوطالب، کتابها و مقالاتی را به نگارش درآوردهاند که «عبدالزهراء عثمان محمّد» از آن جمله است. کتاب وی با عنوان «ابوطالب، الصّحابی المفتری علیه» 14 بخش دارد که به پنج بخش کلّی فضایل اجداد رسول خدا صلی الله علیه و آله و ابوطالب، فرازهایی از زندگانی ابوطالب به همراه رسول خدا صلی الله علیه و آله، ایمان ابوطالب در اشعار وی و احادیث اهل بیت علیهم السلام، چرایی تهمت بیایمانی به ابوطالب و پنهانکردن عبادت توسّط ایشان و نقد حدیث دال بر بیایمانی ایشان ذیل آیه 26 سوره انعام قابل تقسیم است. این مقاله با هدف خلاصهکردن کتاب یادشده در پنج بخش سامان یافته است. تفاصيل المقالة -
المقاله
8 - مخالفان انتخاب جانشین پیامبر صلی الله علیه و آله در سقیفه (2)دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث , العدد 22 , السنة 6 , پاییز 1402واقعه سقیفه، پس از رحلت رسول خدا صلی الله علیه و آله، نخستین گام عملی جهت ایجاد اختلاف میان مسلمانان بوده است. در سقیقه بنیساعده، عدّهای از صحابه بر خلاف وصیّت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله درباره خلافت امیر مؤمنان علیه السلام، ابوبکر را به عنوان جانشین آن حضرت انتخ أکثرواقعه سقیفه، پس از رحلت رسول خدا صلی الله علیه و آله، نخستین گام عملی جهت ایجاد اختلاف میان مسلمانان بوده است. در سقیقه بنیساعده، عدّهای از صحابه بر خلاف وصیّت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله درباره خلافت امیر مؤمنان علیه السلام، ابوبکر را به عنوان جانشین آن حضرت انتخاب کردند. از این رو، جریان سقیفه، فراز مهمّی در تاریخ به شمار میرود که باید از زوایای گوناگون مورد بررسی قرار بگیرد. یکی از ادّعاهای برخی از علمای اهل سنّت، بیعت اهل حلّ و عقد با ابوبکر است. ادعایی که در مقاله «بررسی حضور اهل حلّ و عقد در انتخاب خلیفه اوّل با شناخت فهرستی حاضران در سقیفه بنیساعده» رد شد. در مقاله کنونی به اسامی کسانی که با انتخاب خلیفه در سقیفه و خلافت ابوبکر مخالف بودند اشاره میشود تا ادّعای یادشده، بیش از پیش نقد و رد شود. در برخی از منابع معاصر، نام 48 تن از مخالفان برده شده، امّا پژوهش حاضر 72 تن از مخالفان ابوبکر را معرّفی و چگونگی مخالفتشان را تبیین کرده است. در مقاله پیشین به نام 35 نفر از مخالفان ابوبکر اشاره شده بود و این مقاله به 37 تن دیگر میپردازد. تفاصيل المقالة