فرايند شهرنشيني و رشد شهري در مناطق مختلف جهان نتيجه تعاملات درهم تنيده ميان فاكتورها و عوامل گوناگون اجتماعي، اقتصادي، سياسي، تكنولوژيك، جغرافيايي و فرهنگي جهاني و محلي است. بر اين اساس، شناسايي عوامل محرك و شكل دهنده رشد شهرها اهميتي حياتي براي برنامه ريزي شهري و توسعه پايدار به خصوص در كشورهاي در حال توسعه دارد و به عنوان ابزاري براي پيش بيني روندهاي آينده، كنترل و هدايت رشد شهر، سامان بخشيدن به توسعه آتي شهر و در نهايت، مديريت كارآمد و هدفمند شهرها به كار مي رود. هدف اصلي اين مطالعه، شناسايي عوامل محرك و شكل دهنده بيوفيزيكي و اجتماعي ـ اقتصادي رشد كلانشهر تهران است. براي دستيابي به اين هدف، پنج مرحله اصلي شامل: توليد نقشه هاي كاربري، پوشش اراضي براي بررسي تغييرات فضايي- زماني؛ كاربري، پوشش اراضي در شهر تهران و نواحي پيرامون آن با استفاده از تصاوير ماهواره اي؛ شناسايي عوامل محرك رشد شهري با استفاده از رگرسيون لاجستيك؛ استفاده از رويكرد بوم شناسي عاملي براي بررسي عوامل انساني موثر در سيماي شهر تهران؛ و محاسبه متريك هاي فضايي براي كمي سازي ساختار و ويژگي هاي الگوي سيماي سرزمين در كلانشهر تهران با استفاده از نرم افزار Fragstata و بررسي ارتباط ميان الگوي رشد شهري و نواحي اجتماعي با استفاده از رگرسيون چند متغيره مورد توجه قرار گرفته است. نتايج حاصل نشان مي دهد كه فاصله از راه ها و مراكز تجاري شهر تهران در دوره زماني 1379 تا 1393 مهم ترين عوامل بيوفيزيكي شكل دهنده الگوي رشد كلان شهر تهران بوده و در ميان پنج مولفه اجتماعي- اقتصادي، مولفه تراكم جمعيت و اشتغال داراي بيشترين تاثير بر الگوي رشد شهر كلانشهر تهران مي باشد. تفاصيل المقالة

در سالیان اخیر احداث پایگاه های پشتیبانی مدیریت بحران در دستور کار سازمان پیشگیری و مدیریت بحران قرار گرفته است. یکی از موارد مهم قبل از ایجاد این پایگاهها، مطالعه، بررسی و انتخاب مکان جغرافیایی مناسب برای استقرار این نوع کاربری است. مکانی که در شرایط بحرانی محلی ایمن برای پایگاه باشد و در شرایط عادی نیز کارایی های مختلف داشته باشد. پژوهش حاضر، به لحاظ هدف از نوع کاربردی است که با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی صورت گرفته است. این پژوهش به دنبال یافتن بهترین مکان برای پایگاه‌های پشتیبانی مدیریت بحران منطقه یک تهران است. بدین منظور ابتدا عوامل و معیارهای موثر در مکان یابی مراکز امدادرسانی در هنگام وقوع بحران شناسایی شد. سپس برای تعیین اهمیت و ارزش هر یک از معیارها و عناصر موثر در تصمیم از مدل AHP استفاده شد. سپس پرسشنامه ای طراحی و در بین کارشناسان و متخصصین توزیع گردید. در مرحله بعد با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و نرم افزار Expert Choice وزن هر یک از معیار‌ها و عناصر تصمیم، تعیین گردید. در مرحله بعد کلیه لایه های اطلاعاتی در سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) به رستر تبدیل شده و با استفاده از روش Index overlay لایه ها با یکدیگر ترکیب شدند و 10 موقعیت به عنوان بهترین مکان پایگاههای پشتیبانی مدیریت بحران در منطقه یک تهران پیشنهاد شد. همچنین نتایج نشان داد که سوله های مدیریت بحران در سطح منطقه به صورت مناسب و اصولی مکان یابی نشده و از آن مهم تر این که تعداد این مراکز بسیار کم می باشد. تفاصيل المقالة

سرمایه اجتماعی به عنوان یکی از مهمترین عوامل و بازوهای اجرایی در هر کشوری نقش به سزایی در توسعه پایدار هر منطقه‌ای دارد. بنابراین پرداختن به جنبه‌های مختلف سرمایه اجتماعی اهمیت زیادی در مطالعات توسعه شهری پیدا کرده است. سرمایه اجتماعی همان شيوه تعامل مردم با يکديگر، نحوه و ميزان مشارکت آنها در امور مدنی و باورها و ارزش‌های مشترک آنها می‌باشد که می‌تواند در کاهش زمان و هزینه‌های اقتصادی و اجتماعي تأثیر به سزايي داشته باشد؛ از اين رو، مفهوم سرمايه اجتماعي (در کنار سرمايه طبيعي؛ اقتصادي و انساني) مطرح شده که شامل نهادها، روابط؛ نگرش‌ها و ارزش‌هایی است که تعامل مردم را هدايت می‌کند. این تعاملات انسانی در مناطقی که اختلاف نژادی و عقیدتی وجود دارد با چالش‌هایی روبرو خواهد بود که شهر اهواز نیز از این قاعده مستثنی نیست. بنابراین، در این مطالعه به بررسی ارتباط بین سرمایه اجتماعی و توسعه پایدار دو محله کیانپارس و لشکرآباد پرداخته است. تحقیق حاضر یک مطالعه موردی و به روش توصیفی- تحلیلی و همبستگی است و از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که مقدار پیرسون در این رابطه 0.891 و جهت رابطه نیز مثبت است؛ همچنین میزان Sig رابطه 0.00 است که کوچک‌تر از 0.1 است؛ بنابراین رابطه این دو متغیر از نظر آماری با سطح اطمینان 99% معنادار است. تفاصيل المقالة