در سال‌های اخیر تغییرات سریع بازارها با تکیه بر نوآوری در زنجیره های تامین مواد افزایش یافته و اتخاذ رویکردی پایدار به الگوهای مصرف اهمیت بیشتری پیدا کرده است. این مسئله به خصوص در حوزه‌ تامین و در نتیجه مصرف کالاها در زنجیره تامین نمود بیشتری داشته است. هدف مقاله حاضر طراحی مدل مفهومی شبکه لجستیک معکوس در راستای بکارگیری بهتر از مواد خام و کاهش ضایعات در زنجیره تامین کالا است. جامعه آماری تحقیق خبرگان دانشگاهی و مدیران زنجیره تامین حوزه دفاع در نظر گرفته شدند. نمونه آماری شامل 143 نفر می باشد که پرسشنامه نیمه ساختاریافته در قالب مصاحبه تکمیل و جمع آوری شد. نتایج تحقیق با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری و نرم افزار و تکنیکlizrel تحلیل و ابعاد و مولفه های مدل لجستیک معکوس را در سه مرحله تامین، جمع آوری و بکارگیری مجدد شناسایی و در قالب مدل مفهومی شبکه مدیریت لجستیک معکوس ارائه شد. پایایی و روایی تحقیق نیز در نهایت پیشنهاد می شود مدیران و تصمیم گیران حوزه های دفاعی با تمرکز بر این سه بعد نسبت به برنامه ریزی معکوس تامین مواد مورد نیاز خود اقدام نمایند. تفاصيل المقالة