نزد ابن‌سينا شناخت زواياي گوناگون وجود انسان جايگاه ويژه‌يي دارد. در نظام فلسفي او انسان موجودي حادث است که هم نفس مجرد و هم بدن مادي او با افاضه‌ عقل فعال ايجاد ميشود. نفس از همان ابتدا از حيث ذات، مجرد و هم افق با عقول مفارق است اما از حيث فعل، مادي و نيازمند ابزارهاي جسماني است. رابطه‌ نفس و بدن رابطه‌يي بيبديل است: نفس مدبر بدن و فاعل اصلي همه‌ افعال انسان است و بدن، ابزار منحصر بفردِ فعل نفس در حيات دنيوي و واسطه فعليت يافتن قوا و توانمنديهاي آن است. انسان، حيات متقدم بر حيات دنيوي ندارد و ازلي نيست اما نفس مجردش، ابدي است و برخلاف بدن که با مرگ از بين ميرود نفس، فنا نميپذيرد و جاودانه است. سه اثر تمثيلي ـ عرفاني ابن‌سينا نيز با محور انسان‌شناسي تدوين شده‌اند: در رسالة الطير، حي‌بن‌يقظان و سلامان و ابسال شيخ‌الرئيس به زبان قصه و رمز و در قالب نمادها و سمبلها، حيات انسان و عوامل و موانع کمال او را تبيين ميکند و با نگاهي کمتر فلسفي و بيشتر عرفاني و تربيتي، تلاش ميکند تا راه تعالي و سعادت را به جويندگان بنماياند. نوشتار حاضر قصد دارد نمود انسان‌شناسي فلسفي ابن‌سينا را در انسان‌شناسي رسائل سه‌گانه‌ عرفاني ـ تمثيلي او جستجو نمايد و از اين رهگذر به تفاوتها و شباهتهاي دو نوع نگاه به انسان از منظر اين فيلسوف مبرز مشائي برسيم. تفاصيل المقالة